सामान्य बिर्सने समस्याबाट सुरु हुने डिमेन्सिया एक किसिमको नसा तथा मानसिकसम्बन्धी रोग हो । सामान्यतया यस्तो रोग ६५ वर्षभन्दा माथि उमेर समूहका मानिसलाई हुने गर्दछ । तर, यो समस्या केवल उमेरका कारणले मात्र नहुन सक्छ ।
बुढ्यौली उमेरमा बिर्सने बानी हुनु धेरैले सामान्य नै मान्छन् । तर बिर्सने समस्याबाट सुरु हुने यो रोगले पछि बोल्न समस्या हुने, बोल्न नसक्ने या वस्तुहरूको पहिचान नै गर्न नसक्ने पनि हुन्छ ।
पछिपछि चर्पीको पहिचान गर्न नसक्ने, जतापायो त्यतै दिसापिसाब गर्ने, आफ्नो कपडाको पहिचान गरी राम्रोसँग लगाउन नसक्नेजस्ता समस्या समेत हुन सक्छ । जसलका कारण आफ्नो जीवन निर्वाह गर्न अरूको भर पर्नुपर्ने हुन्छ ।
लक्षण समस्या जटिल हुँदै जाने क्रममा डिमेन्सियामा मानसिक समस्याहरू थपिँदै जान्छन् । यस्तो अवस्थामा निम्न लक्षण देखिन सक्छ : – एक्लै रुने – एक्लै बर्बराउने – विनाकारण रिसाउने – शंका गर्ने – निन्द्रा नपर्ने – एकैछिनमा रुने एकैछिनमा हाँस्ने
रोगको पछिल्लो अवस्थामा बिरामीको आफ्ना गुण र व्यवहारमा परिवर्तन हुने गर्दछ । डिमेन्सियाको प्रमुख कारण अल्जाइमर्स हो । यी बाहेक अन्य धेरै रोग तथा टाउकोमा चोट लाग्नु, अल्कोहोल आदि कारणले यो समस्या हुने गर्दछ । यस्तो समस्या हुँदा मुख्यतः मस्तिष्कको तौल घट्ने, खुम्चने र भेन्ट्रिकल्स सुन्निने हुन्छ ।
रोकथाम यो रोगबाट बच्न मस्तिष्कको व्यायाम आवश्यक हुन्छ । त्यसैले शारीरिक व्यायामका साथै मष्तिकको व्यायाम गर्नु पर्दछ । यसकालागि पढ्ने, लेख्ने, हिसाब गर्ने, क्रसवर्ड, दिमागी खेल, चेस खेल्ने बानी गर्दा दिमागलाई लाभ पुग्दछ ।
माथिल्लो तहसम्म अध्ययन गरेका आइक्युका विज्ञहरूमा यस्ता समस्या कम हुन्छन् । त्यस्तै, हरियो चिया, क्याफिन, डार्क चकलेट, रेड वाइन, भिटामिन बी १२, भिटामिन ईलगायत खाद्य पदार्थ खाने व्यक्तिहरूमा पनि यो समस्या देखिने सम्भावना कम रहन्छ ।
यस अलावा रक्तचाप र चिनी रोगलाई नियन्त्रण गर्ने, चिल्लो कम खाने र महिनावारी बन्द भएका महिलाहरूलाई इस्ट्रोजिन हार्मोन दिनुजस्ता कार्यले लाभ पुर्याउँछ । समयमै उपचार गरे धेरै समस्याबाट बच्न सकिन्छ । विभिन्न एजेन्सीको सहयोगमा