काठमाडौँ– खोटाङको दिक्तेल रूपाकोट मझुवागढी नगरपालिकाका उपेन्द्र भट्टराई केही वर्षदेखि ‘लक्ष्मी लघुवित्त वित्तीय संस्था लिमिटेड’ मा कार्यरत थिए ।
उनी कार्यरत संस्था गत वैशाखमा सामाजिक सुरक्षा कोषमा आवद्ध भयो र नियमअनुसार कर्मचारीका नाममा रकम जम्मा गरिदिन थाल्यो । हालसम्म उपेन्द्रको नाममा कोषमा ३० हजार ९४९ रुपैयाँ जम्मा भएको रहेछ । यो रकम तीन महिनाको योगदानको हो ।
कोरोना संक्रमणबाट ३० वर्ष उमेरका उपेन्द्रको गत असोज ५ गते मृत्यु भयो । सामाजिक सुरक्षा कोषमा रकम जम्मा भएको र त्यहाँबाट मासिक रकम पाउने सुविधा रहेको जानकारी पाएपछि उपेन्द्रकी आमा ६३ वर्षीया ढकमाया र बाबु ५८ वर्षीय देवराज काठमाडौँ आए ।
सामाजिक सुरक्षा कोषबाट उनीहरूले मासिक १६ हजार १९१ रुपैयाँ पाउने भएका छन् । यो रकम उपेन्द्रको आधारभूत मासिक पारिश्रमिकको ६० प्रतिशत हो । यो रकम उनीहरूले पेन्सनसरह जीवनभर पाउनेछन् ।
सामाजिक सुरक्षा योजना सञ्चालनसम्बन्धी कार्यविधिको दफा १७ मा व्यवस्था भएबमोजिम मृतकका आश्रित बाबुआमाले आधारभूत पारिश्रमिकको ६० प्रतिशत रकम जीवनभर पाउनेछन् ।
कार्यविधिको दफा १८ मा मृतकका परिवारले अन्तिम संस्कार खर्चबापत एकमुष्ट २५ हजार रुपैयाँ पाउने व्यवस्था छ । यो रकमपनि भट्टराई दम्पतीले पाएका छन् ।
सामाजिक सुरक्षा कोषको कार्यालय, काठमाडौँमा भेटिएकी उपेन्द्रकी आमा ढकमायाले आँसु खसाउँदै भनिन्, ‘कमाउने बेलाको छोरो कोरोना लागेर मरिहाल्यो, हाम्रो बाँच्ने आधार त्यही थियो ।’
उपेन्द्र परिवार एक्लो छोरा थिए । आमाबाबुको भरोसा उनैमाथि थियो । खेतीकिसानी गर्ने भट्टराई दम्पतीलाई वर्षभरिको कमाइले गुजारा चलाउन कठिन पर्छ ।
‘हामीलाई पाल्ने छोरो गुमायौँ,’ उपेन्द्रका बुबा देवराजले भने, ‘तर पनि मासिकरूपमा रकम पाउने भएपछि थोरै राहत भएको छ ।’
कोषका कार्यकारी निर्देशक कपिलमणि ज्ञवालीका अनुसार कोषले प्रदान गर्ने विभिन्न किसिमका सुरक्षा योजनाअन्तर्गत आश्रित परिवार सुरक्षा योजनामा हाल कोषले मासिक १४ लाख रुपैयाँ पेन्सनको रूपमा वितरण गरिरहेको छ । ‘छोटो समयमा पेन्सन पाउनेहरूको संख्या बढेको छ,’ ज्ञवालीले भने, ‘कोषमा आवद्ध भएकामध्ये ११२ जनाको असामयिक निधन भएको छ ।’
हालसम्म कोषमा देशभरबाट १५ हजार ६४७ रोजगारदाता र २९ हजार ७७१ योगदानकर्ता आवद्ध भएका छन् । ज्ञवालीका अनुसार कोषमा ९ अर्ब २९ करोड योगदान रकम संकलन भएको छ भने ४० करोड ३८ लाख दाबी भुक्तानी भएको छ ।