काठमाडौँ– लन्डनको मूल सहर नजिकै पर्छ किडब्रोड, बसोबासको निम्ति असाध्य राम्रो प्राकृतिक वातावरण छ । छिमेकीहरू एक आपसमा मिलेर बसेका छन् । बसोबासको निम्ति राम्रो ठहरिएको यो स्थान अहिले आतङ्कित छ ।
त्यही शान्त बस्तीकी बसोबासी शिक्षिका २८ वर्षीया सविना नेसी स्थानीय पार्कमा मृत फेला परिन् । यो घटनाले प्रत्येकको मनमा चिन्ता बढाएको छ । हामीमध्ये जोकोहीलाई यस्तै त हुने होइन ! हामी सबै असुरक्षित रहेका छैनौँ ! धेरैलाई यस्तो महसुस भएको छ ।
दुई वर्षदेखि लन्डनको सोही स्थानमा बसेकी एलिया इसेभाका अनुसार प्रहरीले सविना आफ्ना बाबुसँग छुट्टिएर आफ्नो साथीसँग हिँडेर १० मिनेटसम्ममा पुगिने स्थानीय पबतर्फ गएको जनाएको छ ।
एलिया आफू सुरक्षित हुने र सबै वातावरण राम्रो देखेर बसोबासका लागि श्रीमानसहित किडब्रोड आएकी हुन् । लन्डनको मुख्य सहरबाट रेलमा २० मिनेट भन्दा कम समयमा पुगिने उक्त ठाउँमा राम्रो सामुदायिक वातावरण छ र असल छिमेकीहरू छन् भन्ने थाहा पाएर त्यहाँ बस्न गएकी हुन् । उनले त्यस ठाउँको शान्त र सुन्दर वातावरणमा थुप्रै लगानी गरेकी छिन् र लाभ पनि लिएकी छिन् ।
एलिया र अर्की अर्धबैँसे महिला सुयडा किफ्टी ती शिक्षिकाको लास फेला परेको पार्कमा साताको एक पटक घुम्न जाने गरेका थिए । किफ्टीले प्रशस्त पार्क र पारिवारिक वातावरण भएका कारण उक्त ठाउँ राजेकी थिइन् ।
सविनाको हत्या भएपछि त्यहाँको समुदाय शोकमग्न भयो । सविनाको संस्मरणमा पुष्पगुच्छा चढाउने, मैनबत्ती बाल्ने र शोक पुस्तिकामा केही लेख्नेको घुइँचो लाग्यो ।
सविनाकी दिदी जेबिना एस्मिन इस्लाम घटनालाई एउटा नराम्रो सपनाजस्तो सम्झेएर बाहिर निस्कन लागि जति प्रयास गरे पनि नसकेको र बहिनीको सम्झनाले बारम्बार सताएको बताउँछिन् । उनले भनिन्, ‘मेरा आमाबाबुले छोरी गुमाएका छन्, मैले बहिनी गुमाएकी छु र मेरा बच्चाले आफूलाई माया गर्ने अन्टी गुमाएका छन् ।’
सविनाको हत्यासँगै महिला र बालिकामाथि अझै पनि हिंसा जारी रहेको अन्दै आक्रोश थपिएको छ । कम्युनिटी सेन्टर नजिकै रहेको पार्कमा लास फेला पर्यो । सविनाको हत्या कोबाट किन भयो भन्ने पत्ता नलगाएसम्म स्थानीयवासीको आक्रोश कम हुने छाँटकाँट देखिएको छैन ।
सडकमा आन्दोलन गर्ने तथा विद्रोहको आवाज उठाउने गरेका जेमी किङलर महिलाहरू माथि भएको हिंसाको यो एउटा प्रतिनिधि घटना हो भन्छन् । यो साँच्चै निराशाजनक भएको उनको टिप्पणी छ ।
गत मेमा सराह एभार्डको हत्या भएपछि एउटा विद्रोही समूह गठन भएको थियो । साथीको घरबाट निस्केर घरतर्फ लागेकी सराहाको पनि लास फेला परेको थियो र प्रहरीले हत्या नै भएको जनाएको थियो ।
किङलर ६ महिनाअघि र ६ महिनापछि त्यहाँको अवस्था उस्तै रहेको कुरा सविनाको हत्याले पुष्टि गरेको बताउँछन् । सराहको हत्या भएको ६ महिनामा नेसीको हत्या भएपछि प्रहरीका मुख्य प्राथमिकतामा महिला हिंसा र हत्याका विषय नरहेको आरोप किङ्लरको छ । यो गम्भीर समस्या भए पनि भोग्ने व्यक्तिबाहेक अन्यले चासो नदिएका कारण पनि यस किसिमका घटनाले निरन्तरता पाएको उनको भनाइ छ ।
सुरक्षा सम्बन्धी एप वाकसेफबाट पत्ता लागेको तथ्याङ्कअनुसार सविना मारिएको पार्कको साढे एक किलोमिटर अर्धव्यासको क्षेत्रमा गत जुनयता मात्र हिंसा तथा यौन अपराधका ११२ घटना भए । किङ्लरका अनुसार सविनाको हत्यापछि स्थानीयवासीले एक्लै नहिँड्न तथा किशोरीहरू अभिभावकका साथमा मात्र हिँड्न आग्रह गरेका छन् । अझै पनि प्रशासन गम्भीर नभएको स्थानीयवासीको आरोप छ ।
त्यहाँका सांसद क्लिभ एभोर्डका अनुसार बेलायतको तथ्याङ्क डरलाग्दो छ । गत मे महिनायता बेलायतमा हिंसाका कारण ७८ जनाको ज्यान गएको छ । उनी यो समस्या समाधानका लागि सांस्कृतिक जागरण अभियान चलाउन आवश्यक भएको बताउँछन् । हिंसाको सुरुवात कफी पिउँदा भनिने अश्लील जोकजस्ता कुराबाट सुरु हुने र यसको नियन्त्रणका लागि सार्वजनिक स्थानको मर्यादा कायम गर्नुपर्नेमा क्लिभको जोड छ ।
गत जुलाइमा महिला हिंसा कम गर्न बेलायत सरकारले एउटा योजना बनाएको थियो तर त्यसले गति लिनसकेको छैन । हिंसापीडित महिलाका लागि सहयोग गर्दै आएको संस्था रेफ्युजीले त्यहाँको वातावरण सुधार गर्न सरकारले पहल नगरेको आरोप लगाएको छ ।
सविना बस्ने ठाउमै १५ वर्षदेखि बसोबास गर्दै आएकी मानुयला कोलम्बिनी अहिले शोकसन्तप्त परिवारलाई साथ चाहिएको हुनाले सहानुभूतिका लागि र ‘हामी सबै साथ छौँ’ भन्ने प्रत्याभूति गराउन त्यहाँ जाने गरेकी छिन् । उनका दुई छोरी पनि ठूला भइसकेका छन् र उनी चिन्तित छिन् । छोरीहरू कुकुर लिएर घुम्न निस्कने गरेका भए पनि अब समूहमा त्यहाँ जान छोरीहरूलाई भनेकी छिन् । उनी छोरीहरूलाई आफूभन्दा थोरै पनि टाढा राख्न चाहन्नन् ।
गत शुक्रबार शोकसभामा पुगेका धेरै जना सविनालाई व्यक्तिगत रूपमा चिन्दैनन् तर उनीहरू परिवारमा परेको चोट महसुस गर्छन् । यसकारण सहानुभूति प्रकट गर्न त्यहाँ गए ।
महिला हिंसाको घटना संसारकै समस्या हो । गत वर्ष महिला हिंसासम्बन्धी एक तथ्याङ्क सार्वजनिक भएको थियो । प्रत्येक तीनमध्ये एक महिलाले आफ्नो जीवनमा कम्तीमा एक पटक शारीरिक या यौन हिंसाको सामना गरेका छन् । संसारमा हत्या भएको महिलामध्ये ३८ प्रतिशत पुरुष साथीबाट मारिएका छन् ।
प्रत्येक वर्ष संसारमा एक करोड ५० लाख भन्दा धेरै छोरीहरूको १८ वर्षभन्दा कम उमेरमा बिहे हुने गरेको छ, यो संख्या प्रतिमिनेटमा कम्तीमा २८ जना हुन्छ । चारमध्येका एक बालिकाले आफूलाई विद्यालयको शौचालयमा असुरक्षित अनुभव गरेका छन् ।
प्रत्येक चारमध्ये एक महिलाले गर्भावस्थामा शारीरिक वा यौन हिंसा भोगेका छन् । हरेक वर्ष संसारमा १५ करोड महिला आफ्नै परिवारभित्रबाट यौन हिंसाको सिकार हुने गरेका छन् । बालविवाह ७० करोडभन्दा बढी महिला अहिले जीवित छन् । हरेक वर्ष ५ हजार जनाभन्दा बढी प्रतिष्ठित व्यक्तिहरू यस्ता घटनामा संलग्न हुने गरेका छन् ।
संसारका ३० प्रतिशतभन्दा बढी महिलाले पहिलो पटक शारीरिक सम्पर्क जबर्जस्ती भएको बताएका छन् । सन् २०१५ मा प्रकाशित एउटा तथ्याङ्क त अझ डरलाग्दो थियो । एचआइभी संक्रमित युवामध्येका ५८ प्रतिशत टिनएजर बालिका थिए । यौन हिंसाको कारण बालिकाहरू आफूलाई एचआइभी संक्रमणबाट जोगाउन असमर्थ भएको पाइएको छ ।
घरेलु हिंसाबाट संसारका ३८ प्रतिशत महिला प्रताडित छन् । संसारमा प्रत्येक दिन १३७ महिला आफ्नै साथी वा परिवारका सदस्यबाट मारिने गर्छन् ।
बेलायतमा सन् २०२० मार्चमा एउटा रिपोर्ट सार्वजनिक भएको थियो । उक्त रिपोर्टअनुसार २०१७ को मार्चदेखि २०२० को मार्चसम्म १६ देखि ७४ वर्षसम्ममा १६ लाख महिला यौन हिंसाको सिकार भए ।
यसमा पनि ४९ प्रतिशत एक पटकभन्दा बढी त्यस्तो हिंसाको सिकार भए । नौ प्रतिशत महिला सडक, पार्क या त्यस्तै कुनै सार्वजनिक स्थानमा यौन हिंसको सिकार हुने गर्छन्, ३७ प्रतिशत आफ्नै घरमा त्यस्तो समस्या भोग्छन् ।
यौन हिंसा, हत्या र घरेलु हिंसा संसारकै डरलाग्दो समस्या हो । अझ, संसारका धेरैका लागि सपनाको देश मानिने बेलायतको यस्तो तथ्याङ्क आश्चर्यजनक छ । –एजेन्सीहरूको सहयोगमा