किन लाग्छ अल्जाइमर ? कस्ता व्यक्तिमा जोखिम बढी ?

स्मृति क्षय हुने रोगलाई अल्जाइमर भनिन्छ । यस रोगले व्यक्तिको व्यवहार तथा व्यक्तित्व परिवर्तन गर्ने, बिर्सने, संशय हुने, नयाँ कुरा सिक्न नसक्ने, अरूप्रति विश्वास नगर्ने, शङ्का गर्ने, हिँडडुल गर्न नसक्ने बनाउँछ ।

डिमेन्सिया ब्रेनको कोसीकामा कपालको लट्टा जस्तै एक प्रकारको खराब प्रोटिन जम्मा भई त्यही खराब प्रोटिनले लाखौँ कोशिका क्रमिक रूपमा ध्वस्त हुँदै जाँदा अन्त: त्यो ब्रेनले काम गर्न छोड्छ । त्यसैलाई अल्जाइमर डिमेन्सिया भनिन्छ ।

किन लाग्छ अल्जाइमर ?

अल्जाइमर ठ्याक्कै यही कारणले लाग्छ भन्ने हुँदैन । यो खराब प्रोटिनको तत्त्व जम्मा हुँदा हुन जान्छ । तथापि कतिपयमा वंशाणुगत, खानपान, बदलिँदो जीवनशैली, जङ्क फुडको प्रयोग, दिमाग धेरै नचलाउँदा वा दिमाग निष्क्रिय हुने काम गर्दा, शारीरिक व्यायामको कमी, जस्ता विभिन्न कुराले लाग्न सक्छ ।

कस्ता व्यक्तिमा जोखिम बढी ?

मुख्य: यो रोग वृद्धावस्था अर्थात् ६० वर्ष माथि उमेर समूहका व्यक्तिमा धेरै देखा पर्छ । तर सबै वृद्धमा यो समस्या नहुन सक्छ । साथै कम उमेरका मानिसमा पनि हुन सक्छ । तर अल्जाइमर डिमेन्सिया युवा अवस्थामा देखिने सम्भावना कम हुन्छ । कुनै दुर्घटना, मष्तिकमा क्षति, स्नायु प्रणालीको स्मरण शक्तिमा ह्रास आएर डिमेन्सिया हुने गर्छ ।

यसको उपचार पद्धति के छ?

उच्च रक्तचाप, मधुमेह जस्ता रोग जस्तो अल्जाइमर नियन्त्रण गर्न गाह्रो हुन्छ । मष्तिकका कोशिकाहरू ध्वस्त भइरहने भएकाले जुन गतिमा कोशिका ध्वस्त हुन्छन्, त्यो गतिलाई केही हदसम्म औषधिको प्रयोगले कम गर्न भने सकिन्छ । तर यो निको हुने रोग भने होइन ।

यसबाट बच्न मुटुलाई स्वस्थ राख्ने र प्रत्येक तीन महिनामा प्रेसरको चेकजाँच गराउनु पर्दछ । यस्तै दैनिक आधा घण्टा व्यायाम गर्न आवश्यक हुन्छ । जसले मष्तिकमा राम्रो रगत सप्लाई गर्दछ । यसले मरेका कोशिका जीवित हुने र मर्न आटेका कोशिका पनि जीवित रहन सक्ने सम्भावना हुन्छ र क्षतिलाई न्यूनीकरण गर्छ ।

खानामा नियमित एउटा फल, हरियो सागसब्जी, एक गिलास दूध, आलसको प्रयोग गरे मष्तिकका कोसीकालाई बलियो बनाउन मद्दत गर्छ । मांसाहारीले खसीको मासुको सेवन घटाउनु पर्दछ । यस अलावा सामाजिक क्रियाकलापमा भाग लिने, मष्तिकलाई सक्रिय राख्ने खेल वा काम गर्ने, खुलेर हाँस्दा पनि अल्जाइमर हुनबाट जोगिन सकिन्छ ।