मानिसले पायल्सको समस्या लुकाउने गर्छन् । यसो गर्दा झन् ठूलो समस्या निम्त्याउने विज्ञहरूको भनाइ छ । लामो समयसम्म दिसा रोक्दा पनि पायल्सको समस्या हुनसक्छ । पायल्स हुनेहरूमा दिसा आएजस्तो हुने तर दिसा बस्दा नआउनेजस्ता समस्या पनि देखा पर्छ । त्यसैले कहिल्यै पनि दिसा रोक्ने बानी गर्नुहुन्न । यस्तो बानीले अन्य जटिल शारीरिक समस्या पनि देखिन थाल्छन् । बरु दिसा नआएको अवस्थामा पनि बिहान उठेपछि ट्वाइलेट बस्ने बानीको विकास गर्न जरुरी हुन्छ । यस्तो बानीले व्यवहारमा पनि परिवर्तन ल्याउने गर्छ । त्यसले यसै विषयमा आधारित भएर डा. पवन सिंह भाटसँग खबरहबका लागि विना न्यौपानेले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश:
पायल्सलाई हामीले कसरी बुझ्ने ? यो मलद्वारको वरिपरि देखिने रोग हो । मलद्वारको वरिपरिका नशाहरू फुलेर पायल्स हुन्छ ।
पायल्स सबैमा एउटै कारणले हुने हो ? पायल्स धेरै प्रकारको हुन्छ र हुने कारणहरू पनि फरक फरक हुन्छन् । भित्र बाट आएको नशा सुनिनुलाई भित्री पायल्स भनिन्छ । यसको पनि ४ वटा ग्रेडिङ हुन्छ । पहिलो ग्रेडिङ भनेको रगत मात्र जाने, दोस्रो ग्रेडिङ दिसा गर्दा डल्लो देखिने तर त्यो दिसा गरे पछि आफै माथि जाने हुन्छ । तेस्रो ग्रेडिङ भनेको दिसा गर्दा डल्लो आउने र औलाले भित्र हाल्दा जाने हुन्छ । र चौथो ग्रेडिङ बाहिर नै बसिरहने हुन्छ । यो भित्री पायल्स दुखाई हुँदैन जब चोथो ग्रेडिङमा पुगे पछि मात्र दुख्छ । अर्को बाहिरी पायल्स जुन सुरुमा नै दुखेर बिरामीहरू दुखेको डल्लो लिएर आउनु हुन्छ ।
वंशाणुगत हुन्छ? यो पायल्स भनेको वंशाणुगत भन्दा पनि कारणले हुने हो । पहिलो कारण भनेको कब्जियत हुनु हो । त्यसले नै प्रेसर बढाएर तल डल्लो बन्छ । अर्को गर्भवस्थामा धेरै व्यायाम गर्नेहरूमा हुन्छ । माथि ठूलो आन्द्रामा समस्या भएर पनि दोस्रो कारणले पायल्स हुन्छ ।
यसको उपचार कसरी हुन्छ ? पहिला पायल्स हो वा हैन थाहा हुनुपर्छ । त्यसमा भित्री र बाहिरी पत्ता लगाएर एउटा औषधि प्रयोग गरेर र अर्को सर्जरी गरेर उपचार गरिन्छ ।
कस्तो अवस्थामा औषधिबाट र कस्तो अवस्थामा सर्जरीबाट उपचार हुन्छ ? भित्री पायल्सको ग्रेड १ र ग्रेड २ छ भने औषधिले हुन्छ । ग्रेड ३ मा स्क्लेरो थेरापी गरिन्छ । रबर बाँधेर गरिन्छ । ग्रेड ४ भएर बाहिर आएको छ भने सर्जरी नै गर्नु पर्दछ । बाहिरी पायल्समा पहिला त औषधि दिने हो बिरामी ७२ घण्टा भित्र आउनु भयो भने सर्जरी गर्न सकिन्छ तर ७२ घण्टा पछाडि चाहिँ त्यो रगतको डल्लो जस्तो भएर बस्ने हुनाले औषधिहरू गर्दा निको भएर जान्छ ।
एकपटक फालेपछि फेरी देखिन्छ ? जसले खानपानको ध्यान नगर्ने, बाथरुममा धेरै समय बिताउनेहरूमा धेरै देखिएको छ र ठुलो आन्द्रामा समस्या भयो भने पनि पायल्स देखिन्छ ।
समयमा उपचार गरेन भने पछि कस्तो असर गर्दछ , पायल्स आफै क्यान्सरमा परिणत हुँदैन । ग्रेड १ मा हुँदा ध्यान दिएन भने ४ मा पुगेर दुख्ने र रक्त अल्पता हुने सम्भावना हुन्छ ।
यस्तो समस्या नहोस् भनेर के के कुरामा ध्यान दिने ? समयमा खाना खाने, मैदा कम खाने, सागपात फाइबर युक्त खाना बढी खाने । दिसालाई खुलाइराख्ने । पर्याप्त मात्रामा पानी पिउने गर्नु पर्दछ ।
(प्रस्तुति : पुष्पाञ्जली बस्नेत)