काठमाडौँ : गत फेब्रुअरी २४ मा युक्रेनमाथि आक्रमण थालेयता रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन आफ्नो पहिलो विदेश भ्रमणका क्रममा इरानको राजधानी तेहरान पुगेका छन् ।
सिरियामा जारी द्वन्द्वबारे त्रिपक्षीय वार्ता गर्न राष्ट्रपति पुटिन तेहरान पुगेको इरानको प्रेस टिभीको अनलाइन संस्करणले जनाएको छ ।
प्रेस टिभीका अनुसार सिरियाली द्वन्द्वबारे इरान र टर्कीका राष्ट्रपतिहरुसँग छलफल गर्नका लागि पुटिन तेहरान आइपुगेका हुन् । युक्रेनमाथि युद्ध थालेर उनी किन सिरियाको द्वन्द्वबारे चिन्तित बन्दै तेहरान पुगे ? अन्तर्राष्ट्रिय विश्लेषकहरुले यसको खोजी गरिरहेका छन् ।
तर रुसी प्रशासन क्रेमलिनका सल्लाहकार युरी उशाकोभका अनुसार यो छलफलमा इरानी राष्ट्रपति इब्राहिम रइशी र टर्कीका राष्ट्रपति रेजेप तैयप एर्दोगानको पनि सहभागिता रहने छ । एर्दाेगान यसअघि नै इरान आइसकेको जनाइएको छ ।
छलफलपछि उनीहरुले संयुक्त वक्तव्य जारी गर्ने प्रेस टिभीले जनाएको छ । छलफलपछि जारी गरिने घोषणापत्र यसअघि नै तयार भइसकेको र यसमा सहमति पनि लगभग जुटिसकेको जनाइएको छ । इरान भ्रमणका क्रममा पुटिनले इरानका सर्वोच्च नेता आयातोल्लाह अली खामेनेईसँगसमेत भेटवार्ता गर्ने कार्यक्रम छ ।
अचानक इरान भ्रमण किन ?
युक्रेनमाथिको आक्रमण जारी रहँदा पुटिनले इरानको भ्रमण गर्नुलाई निकै चासोपूर्वक हेरिएको छ । इरानमै रहेका टर्कीका राष्ट्रपति एर्दोगानसँग पनि पुटिनले भेटवार्ता गर्नसक्ने बताइएको छ ।
युक्रेनमा रुसले आक्रमण थालेबाट नै टर्कीले दुई मुलुकबीच मध्यस्थताको प्रयास गरिरहेको छ । यसैक्रममा टर्कीले दुबै मुलुकका प्रतिनिधिलाई इस्तानबुल सहरमा डाकेर शान्ति वार्ताको पहल गरेको थियो ।
यद्यपि पुटिनको इरान भ्रमणको प्रमुख एजेण्डामा भने सिरियामा जारी युद्ध नै रहेको बताइएको छ । रुस, टर्की र इरान सिरियामा जारी द्वन्द्वको समाधान गर्ने प्रयास ‘अस्ताना शान्ति प्रक्रिया’ को ग्यारेन्टीकर्ता मुलुकहरु समेत हुन् ।
यसअघि टर्कीले कुर्दिस लडाकु समूहविरुद्ध उत्तरी सिरियामा पुनः सैनिक कारवाही गर्ने चेतावनी दिएको थियो । यद्यपी रुस र इरानले भने टर्कीको उक्त चेतावनीको कडा विरोध गरेका थिए ।
टर्कीले पूर्वी टर्की र उत्तरी सिरियामा बेग्लै कुर्दिस्तान राज्यको माग गर्दै युद्धरत कुर्दिस्तान वर्कर्स पार्टी पीकेकेविरुद्ध दशकौँदेखि सैनिक कारवाही गर्दै आएको छ । यसक्रममा दशौ हजारको मृत्यु भइसकेको छ ।
राष्ट्रपति बसार अल असदको नेतृत्वमा रहेको सिरिया सरकारले भने आफ्नो भूमि कब्जा गर्ने टर्किस नीतिको कडा निन्दा गर्दै आएको छ ।
गत महिना इरानका विदेशमन्त्री होसेइन अमिर अब्दोल्लाहियानले टर्कीको राजधानी अंकाराको भ्रमण गरेका थिए । उक्त भ्रमणका क्रममा उनले इरानले टर्कीको सुरक्षा चासो बुझेको भएपनि सिरियामा अर्को सैनिक कारवाहीले क्षेत्रीय अस्थीरता बढाउने भन्दै यसो नगर्न आग्रह गरेका थिए ।
अर्कोतर्फ पीकेकेसँग संलग्न रहेको बताइने उत्तरी सिरियामा सक्रिय वाईपीजी नामक कुर्दिस लडाकु समूहका प्रमुख कमाण्डर मजलोम अब्दीले भने टर्कीलाई आक्रमण नगराउनका लागि मनाउन रुस र इरानसमक्ष आग्रह गरेका थिए ।
११ वर्षदेखि सिरियामा जारी गृहयुद्धका क्रममा हालसम्म लाखौँ मानिसहरुको मृत्यु भइसकेको छ भने अरु दशौँ लाख शरणार्थी बनेर विदेश पलायन हुन बाध्य भएका छन् ।