काठमाडौँ- नेपालमा शिक्षामा ठूलो समस्या देखिन्छ । किनकि पर्यटन जस्तो बहुआयामिक विषय सरकारी शिक्षामा सुरुदेखि समेटिएन । अहिले बिस्तारै पढाई हुन थालेको छ ।
शिक्षामा समस्या वा कमजोरी छ भनेर औला धेरैले उठाउनु भयो । तर विवेक गुमेपछि यस्तो हुन्छ । अहिले पनि यो विवेक गुम्ने काम गर्ने सरकारी निकाय र निजी क्षेत्रकै बढी छन् ।
तपाईँहरूले प्राविधिक कुराहरूमा धेरै समस्याहरू बताउनु भयो । मलाई त्यसमा खासै ज्ञान छैन । दुख पनि लाग्यो कसरी झेल्नु भएको होला । किनकि पर्यटनको विषयमा जसले जति धेरै गफ गरे पनि व्यावहारिक रूपमा धेरै कम काम भएका छन् ।
जस्तो उदाहरणका लागि नेपालमा पर्यटन सम्बन्धी सिकाउने कति वटा कलेजहरू छन् त ? धेरै कलेज छैन । अरु विषय पढाई हुने कलेज छ्यापछ्याप्ती छन् । तर पर्यटन जस्तो नेपालमा सबैभन्दा धेरै चाहिने विषय पढाई हुन सक्दैन ।
एउटा उदाहरण हेरौँ, सन् २०१५ मा भूकम्पको समयमा हामीसँग गडबडी भएको अवस्थामा एउटा बुद्धिस्ट मास्टरले यहाँ एकै पटकमा प्लेन नै चढाएर दुई हजार जना उहाँका धर्म शिष्यहरू ल्याउनु भएको थियो । त्यो क्लासमा म पनि पढ्न पाएको थिएँ ।
यो वैकल्पिक पर्यटनको कुरा गर्दा उहाँहरूले कुनै पर्यटन व्यवसाय गर्नेहरूले त्यस्तो कार्यक्रम गर्नु भएको थिएन । बाहिरबाट बुद्धिस्ट ल्याएर नेपालमा पढाउने कुरा चानचुने होइन । अहिले पनि छैन । तर यो काम न सरकारले गर्छ । न त निजी क्षेत्रले गर्न सक्छ ।
खाली हामी बुद्ध जन्मेको देश । सगरमाथाको देश भनिरहेका छौँ । हामीसँग त्यो किसिमको संस्कृति र ऐतिहासिक महत्त्व छ भने त्यसबारे पाठ्यक्रममै राखेर पढाउनुपर्छ ।
जे छ हामीसँगै छ । त्यसलाई हामीले गर्न नजानेको भनेको सरकारी क्षेत्रमा होस् या प्राइभेट क्षेत्रमा । हामीले नेपाली पर्यटनको कथा भन्नै सकेनौँ । ‘मास टुरिजम’को कुराहरू भनिएको छ । आखिर कमी कमजोरी त छैन नि ।
अर्को कुरा हामीसँग सिस्टम नराम्रो रहेछ भन्छौँ । त्यो सिस्टम हामी आफैले बनाएको हो नि । अब सिस्टममै समस्या छ भनेपछि बौद्धिक मान्छे, व्यक्तित्व वा शैक्षिक क्षेत्रमा लागेकालाई यो क्षेत्रमा स्थान दिनुपर्छ ।
आखिर एउटा राम्रो सिस्टम बनाउन सकियो । त्यो सिस्टमलाई कार्यान्वयन गर्न सकियो भने त हामीले त्यहाँबाट फाइँदै फाइदा लिन सक्छौँ नि । त्यसमा कुनै कुनै समस्या छैन । तर अब ढिला गर्नु भएन ।
जलवायु परिवर्तनले नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा असर गर्न सक्छ । त्यसले अहिलेको हाम्रो सम्भावना धेरै कम वा क्षति भएर जान सक्छ । त्यसैले जे गर्नुछ, सुरु गरौँ । राम्रो गरौँ । विश्वमा नयाँ उदाहरण दिने मिल्ने गरी पर्यटन व्यवस्थापन र सम्भावना खोल्नतिर लागौँ ।