चीनको ओरालो अर्थतन्त्रको मारमा छद्म बैंकिङ उद्योग

काठमाडौँ – चीनको ओरालोलाग्दो सम्पत्ति बजारले त्यहाँका छद्म बैंकहरुलाई निकै पिरोलेको छ । घट्दो घरजग्गा कारोबारले चीनको ३ खर्ब अमेरिकी डलर बराबरको छद्म बैंकिङ उद्योग मर्कामा परेका छन् ।

चीनमा सञ्चालित यस्ता छद्म बैंकहरुले तुलनात्मक रुपमा धेरै प्रतिफल चाहने धनाढ्यहरुको पैसा व्यवस्थापन गर्दै आएका छन् । यद्यपि पछिल्लो समय यस्तो बैंकिङ क्षेत्र अनुसन्धानको घेरामा तानिएको छ ।

गैर बैंकिङ ऋणदाता र सम्पत्ति व्यवस्थापकका रुपमा सञ्चालित यस्ता धेरै छद्म बैंकहरुले ठूलो स्तरमा त्यहाँको घरजग्गा क्षेत्रमा प्रत्यक्ष एवम् अप्रत्यक्ष लगानी गर्दै आएका छन् ।

वर्षको पहिलो छ महिनामा चीनमा घरजग्गाको बिक्रीमा ३२ प्रतिशतको गिरावट आएको छ । यस्ता छद्म बैंकिङ उद्योगले घरजग्गा निर्माणसँग सम्बन्धित क्षेत्रको ९ अर्ब अमेरिकी डलर कर्जा तिर्न असफल भएको युज ट्रस्ट नामक संस्थाको तथ्यांक उद्धृत गर्दै अन्तर्राष्ट्रिय समाचार संस्था रोयटर्सले जनाएको छ । चीनमा घरजग्गा क्षेत्रको तीव्र विस्तरमा गैर बैंकिङ वित्तीय क्षेत्रको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको बताइन्छ ।

दशकौं यता तीव्र गतिमा घरजग्गाको मूल्य उकालो लागेका कारण यस क्षेत्रमा लगानी गर्न त्यहाँका लगानीकर्ताहरुले ठूलो परिमाणमा ऋण लिएका थिए । घरजग्गा क्षेत्र नडुब्ने विश्वासका कारण उनीहरु दोहोरो अंकमा व्याज तिर्न समेत तयार थिए ।

घर खरिद गर्न चाहनेहरुले यस्तै छद्म बैंकहरुबाट ठूलो मात्रामा कर्जा लिएर ‘डाउन पेमेन्ट’ तिर्दै आएका थिए । त्यसमाथि उनीहरुले उस्तै महङ्गो किस्ता समेत तिर्नुपर्ने अवस्था थियो ।

यसबाहेक घरजग्गा निर्माणकर्ताहरुले यस्तै छद्म बैंकहरुबाट ऋण लिएर यस क्षेत्रमा लगानी गरेका थिए । यतिमात्रै नभई घरजग्गा वा यस क्षेत्रसँग सम्बन्धित नरहेका उद्योगहरुले समेत ऋण लिनका लागि घरजग्गालाई धितो राख्ने गरेका थिए ।

यस्तो अवस्थामा चीनमा घरजग्गाको मूल्यमा गिरावट आउनुअघि नै सरकारी अधिकारीहरु यसबारे चिन्तित थिए । अधिकारीहरुले ठूलो स्तरमा प्रतिफल दिने उत्पादन ‘योग्य लगानीकर्ता’हरुलाई मात्रै बेच्ने व्यवस्था गर्ने तयारी गरेका थिए।

यसबाहेक अधिकारीहरुले भारी ऋणमा डुबेका निर्माणकर्ताहरुलाई आम कर्जा बजारबाट अलग राख्ने समेत प्रयास गरेका थिए ।

निजी कम्पनीहरुमा लगानी गर्न भूमिका खेल्ने भएपनि यस्ता बैंकहरु कुनै महत्वपूर्ण वित्तीय खेलाडी भने नभएको रायटर्सले जनाएको छ ।

बजारमा यस्तो सरकारी नीतिको केही प्रभाव पनि देखिएको थियो । सरकारी तथ्यांकअनुसार घरजग्गा क्षेत्रमा यस्तो छद्म बैंकहरुको कारोबार केबल ११ प्रतिशत देखिएको छ । सन् २०२० मा यो १४ प्रतिशत रहेको थियो ।

यद्यपि छद्म बैंकहरुले सम्पत्तिको अन्य वर्गमा पनि घरजग्गाको लगत लुकाउने गरेको बताइन्छ । काइसिन नामक स्थानीय वित्तीय अखबारले सार्वजनिक गरेको विश्लेषण गरेको यस्ता धेरै छद्म बैंकहरुको ५० प्रतिशतभन्दा धेरै घरजग्गाको क्षेत्रमा कारोबार हुने गरेको छ । निजी कम्पनीहरुमा लगानी गर्न भूमिका खेल्ने भएपनि यस्ता बैंकहरु कुनै महत्वपूर्ण वित्तीय खेलाडी भने नभएको रायटर्सले जनाएको छ ।

चीनको आर्थिक असन्तुलनमा घरजग्गा क्षेत्रको ठूलो हात रहेको विश्वास गरिन्छ । यस्तो अवस्थामा राष्ट्रपति सी जिन्पिङले ‘साझा समृद्धि’ को अवधारणा अघि सारेका छन् । थोरै धनाढ्यहरुले केही पैसा गुमाउँदा पनि उनी विचलित नहुने देखिन्छ । यस्तो अवस्थामा चीनको घरजग्गा क्षेत्र कता जान्छ त्यो भने समयले बताउनेछ ।

(स्रोत : रोयटर्स)