काठमाडौँ : पछिल्लो समय नेपालका हिमालहरु सेता हुनुका पछाडि काला देखिन्छन् । हिमाल नै काला देखिएपछि हिमालयको सौन्दर्य विस्तारै हराउँदै गएको छ । यसले नेपालको पर्यटनमा कालान्तरमा गम्भीर असर पार्ने चुनौति छ ।
हिमाल काला देखिनु, यसले चुनौति थपिनु र विस्तारै तापक्रम बढ्नु जस्ता गतिविधि जलवायु परिवर्तनका असरहरु हुन् । यस्तै जलवायु परिवर्तनले गर्दा नै यस वर्ष हिउँदमा पानी पर्न सकेन । पानी नपर्दा काठमाडौँ उपत्यका आसपासमा हिउँ पर्न सकेन ।
जसकारण यस वर्षको हिउँद हिउ नपर्दा हिउँ नै हेर्न नपाइने हो कि भन्ने चिन्ता वातावरणकर्मीमा पुगेको छ । पर्यटन प्रवद्र्धनका लागि विभिन्न गतिविधि बढ्दै जाँदा पर्यटनमा जलवायु परिवर्तन जस्ता ठूला चुनौति पनि देखिएका छन् ।
पछिल्लो समय नेपाली हिमालहरुमा तापक्रम बढेर हिउँ पग्लनुका पछाडि भारत र चीनमा बढ्दो औद्योगिकरण जिम्मेवार रहेको कथन छ । यसका पछाडि दुई वटा सत्य तथ्य देखिन्छन् । पहिलो चीन र भारतबाट उत्सर्जन हुने कार्बन नेपालको आकाशमाथि पनि थुपारिएको छ । जसको असर सोझै नेपालका हिमटाकुरामा देखिएको छ ।
पछिल्लो समय सगरमाथा आसपासका हिमालमा हिउँ पग्लिदै गएको छ । अन्नपूर्ण वरपर पनि हिउँ पग्लिदो छ । जसकारण काठमाडौँ उपत्यकाबाट देखिने हिमालहरु देखिन मुश्किल भएको छ । देखिएको हिमालमा पनि पर्याप्त हिउँ छैन । केवल काला पहाड मात्रै देखिएका छन् ।
हिउँ पग्लिदा हिमाली पर्यटन ठूलो जोखिममा छ । आरोही हिमाल चढ्न जाँदा दुर्घटना भएर ठूलो जनधनको क्षति हुने अनुमान गर्न सकिन्छ । केही महिनाअघि मनास्लुमा हिमपहिरो जाँदा धेरै आरोही घाइते भएका थिए ।
जलवायु परिवर्तनको असर हिमाल मात्रै नभई पहाडी क्षेत्रमा पनि छ । पहाडभन्दा बढी तराई क्षेत्रमा जलवायु परिवर्तनको असर बढ्दो छ । तराईमा गर्मी हुनु, गर्मीले गर्दा जनजीवनमा असर पर्नु, तालतलैया सुक्नु, जलचरलाई क्षति गर्नु जस्ता कुराले अबको पर्यटन चुनौतिपूर्ण अवस्थामा छ ।
नेपालका सुन्दर पर्यटकीय गाउँ ठाउँ र क्षेत्रलाई जोगाइराख्न कम्तीमा नेपालले जलवायु परिवर्तनको असर न्युनिकरणका लागि ठोस कदम चाल्न आवश्यक छ । त्यो कदमले मात्रै नेपालको भविष्य र पर्यटन क्षेत्रको आशा कायमै राख्न सक्छ । अन्यथा, यसले भोलिका दिनमा झन् जटिल अवस्था ल्याउन सक्छ ।
धेरै कुरामा परनिर्भर रहेको नेपाल पर्यटनमा भने सबैभन्दा धेरै आत्मनिर्भर छ । नेपालको आत्मनिर्भरता जोगाउने र विदेशी मुद्रा भित्र्याउनका लागि अब पर्यटनलाई नै मुख्य पेशा र संरक्षण गर्न जरुरी भइसकेको छ ।
यसका लागि सरकारले चरणबद्ध कार्यक्रम घोषणा गरेर आगामी दिनमा निर्णायक कार्यान्वयन गराउन आवश्यक छ । अन्यथा, नेपालको पर्यटन झन् गम्भीर मोडमा पुग्नेमा धेरै खतरा छ ।