काठमाडौं– ‘कलामा कुनै सीमा, देश, धर्म, जात, लिङ्ग हुँदैन’ यो भनाइलाई फेरि एकपटक मेनुका पौडेलले पुष्टि गरेकी छन् । उनले भारतको प्रतिष्ठित गायन रियालिटी शो ‘इन्डिय आइडल’ आफ्नो कलाले भारतीय दर्शक र कलाकारको मन जितेकी छिन् । मेनुकाको गायकीबाट नेपालका संगीत सर्जकहरु ओतप्रोत बनेका छन् । नेपाली चेलीका लागि आफ्नो कला विश्वव्यापीकरण गर्ने मौका रहेको विश्लेषण उनीहरुको छ ।
गायनमा आवश्यक पर्ने सुर पक्का, शब्दको लय, भाव र संगीतमा डुबानको सुमिश्रणले मेनुका आज यो स्थानमा पुगेको वरिष्ठ संगीतकार आलोकश्रीको विश्लेषण छ । मेनुकासँग आफ्नो व्यक्तिगत चिनजान नभए पनि उनको प्रस्तुति प्राविधिकरुपले अति उत्कृष्ट रहको उनी बताउँछन् ।
उनी थप्छन्, ‘मैले जगदिश सिंहको एरादेखि अहिले समीक्षा अधिकारीसँग काम गरेको छु । मेनुकाको स्वर ओजस्वी छ । म उहाँको गायनबाट लाजवाब छु । उहाँको आवाजको सही सदुपयोग गर्न सकियो भने नेपाल संगीतमा मात्र नभएर भारतवर्षमै पनि उहाँको स्वरले ठूलो स्थान पाउँछ ।’
मेनुकालाई संगीतमा एकाग्रपन र शब्दको भावनासँग डुब्न सक्ने क्षमता उनको गायिकीको अर्को राम्रो पक्ष भएको आलोक विश्लेषण गर्छन् । उनको आवाजको ‘टेक्स्चर’ नै प्रतिभा बुझ्नेका लागि काफी रहेको उनको तर्क छ ।
भारतीय कलाकारबाट मेनुकाले पाएको तारिफबारे आलोक थप्छन्, ‘भारतमा कलाको ठूलो इज्जत छ ।’ अबका दिनमा आफ्नो माग बुझेर काम गर्न मेनुकालाई आलोकश्री सुझाव दिन्छन् । उनी उदितनारायण झाको उदाहरण दिँदै भन्छन्, ‘भारत भनेको डेढ अर्ब जनसङ्ख्या भएको देश हो । नेपाली बजार सानो छ । कुनै बेला उदितजी नेपालमा मात्रै सीमित हुनुहुन्थ्यो, जब उहाँ भारत जानुभयो आफ्नो स्वरलाई विश्वव्यापीकरण गर्ने मौका पाउनुभयो ।’
त्यस्तै, अर्का वरिष्ठ संगीतकार शम्भुजित बास्कोटा भने मेनुकालाई गालामा सरस्वती बसेर र आत्माले गाउन गायिका रुपमा लिन्छन् । गायनको प्राविधिक पक्षमा पनि उनले राम्रो दख्खल रहेको उनको विश्लेषण छ ।
बास्कोटा थप्छन्, ‘उनको लयको पाटो त उत्कृष्ट छँदै छ उनले गीतको मार्मिक पक्षलाई आवाजबाट प्रस्तुत गरेकी छिन् । लय, स्केल, सुर ताल सबैमा दख्खल राम्रो छ ।’ जसको मूल्याङ्कनमा उनी आजको स्थानमा पुगे पनि उनी हरेका पक्षबाट त्यसको लायक रहेको बास्कोटाको विश्लेषण छ । र अबको दिनमा उनी हाल रहेको भारतीय मञ्चलाई सदुपयोग गर्न उनी सुझाव दिन्छन् ।
उनी भन्छन्, ‘नेपाली छोरी हुन् यहाँ जहिले आएर गाउँदा पनि हुन्छ । जुन अहिले संसारभर पुग्ने मञ्चमा छिन् उनी त्यस अवसरलाई सदुपयोग नै गर्नुपर्ने देखिन्छ ।’ भारतका दिग्गज संगीतकर्मीका अगाडि उनले निर्धक्क प्रतिभा पस्कँदा व्यक्तिगत रुपमा आफूलाई पनि गर्व महसुस भएको बताउँछन् ।
झापाको निम्न मध्ययम वर्गीय परिवारमा जन्मिएकी मेनुकालाई यस प्रतियोगिताको फाइनललिस्टका रुपमा हेरिएको छ । शारीरिक रुपमा फरक क्षमताकी मेनुकाको हरेक प्रस्तुतिमा जजहरु प्रभावित छन् । उनको पछिल्लो प्रस्तुतिलाई उनीहरुले भनेका छन्– मेनुका तपाईंको आवाज दैविक वरदान हो, यसको मूल्याङ्कन गर्ने क्षमता हामीसँग छैन ।
गोल्डेन माइक पाएर सीधै उत्कृष्ट १५ मा स्थान बनाएकी मेनुकाको हरेक प्रस्तुति विशेष छन् । जजहरुबाट ‘स्टान्डिङ अवेसन’ त उनका लागि सामान्य भइसक्यो । प्रतियोगितको मञ्चमा पुगेका गेस्टबाट विशेष तारिफ पाउने उनको प्रस्तुतिको अनिवार्य कर्म जस्तै देखिन्छ ।
भारतको वरिष्ठ ‘प्लेब्याक’ गायक कुमार सानुले गायन क्षमतालाई सम्मान गर्दै मेनुकाको हात ढोगेका छन् । १८ हजार बढी गीत गाएका कुमारबाट यस्तो तारिफ पाउनु उनको लागि अर्को सफलता हो । कुमार तीनै गायक हुन् , जसले एकै दिन २८ वटा गीत गाएर विश्व रेकर्डसमेत राखेका छन् । भारतीय सुगम सङ्गीतमा उनी ‘मेलोडी किङ’का रुपमा परिचित छन् ।
यही प्रतियोगिताबाट उनी भारतमा ‘जुनियर लता मंगेस्कर’ भनेर चिनिन लागेकी छिन् । भारतीय सुपस्टारहरुले समेत ‘सङ्गीतकी देवी’ उनको पाउ छोएका छन् । उनको प्रतिभालाई विस्तार गर्ने अवसर पनि दिएका छन् । अर्थात् उनले बलिउडमा डेब्यू समेत गरेकी छन् । फिल्म ‘सलार’ को गीतमा उनले आवाज दिने अवसर पाएकी छन् । जुन गीत सार्वजनिकसमेत भइसकेको छ ।
‘सारेगमप’ ले समेत चिनेको कलाकार
भारतको अर्को चर्चित रियालिटी शो सारेगमपमा मेनुका सन् २०१८ मा सहभागी भएकी थिइन् । त्यसबेला पनि उनी टप ११ बाट बाहिरिएकी थिइन् ।
उनलको गायन क्षमता उत्कृष्ट भएकै कारण अरबमाथि जनसङ्ख्या भएको देशमा त्यो स्थानमा पुगेकी हुन् । उनले त्यस प्रतियोगितामा आफ्नो क्षमताले नै नेपाली गुडिया उपनाम पाइन् । तर, उनी क्षमताअनुसार अगाडि बढ्न नसकेको प्रतिक्रिया धेरै आएको थियो ।
मेनुकालाई स्कुलमा अध्यापन गराउने शिक्षकका खिलप्रसाद सिवाकोटीका अनुसार यस प्रतियोगितामा नेपालीहरुले अनावश्यक राष्ट्रवाद जोडेका कारण अगाडि बढ्न समस्या भयो ।
उनी थप्छन्, ‘भारतविरोधी नेपाली राष्ट्रवाद भएका नकारात्मक भिडियो प्रशारण हुँदा मेनुकाको चरित्रमा प्रश्न उठ्यो । निर्माण पक्षले यस्ता कुरालाई ध्यानमा राखेर अगाडि बढाउने कि नबढाउने निर्णय गर्दो रहेछ । यसले गर्दा क्षमता अनुसार अगाडि बढ्न नपाउने नेपालीकै लागि दुखको कुरा हो ।’