प्रतिबन्ध हटेपछिको टिकटक : थपिएका फिचर र सुरक्षा मामिला

राम्रो फलोअर भएका एकजना टिकटकर हुनुहुन्छ । उहाँलाई म्यूजिक क्षेत्रमा लागेका अधिकांशले चिन्छन् । खासमा उहाँसँग यस्तो टिकटक अकाउन्ट छ, जसले कलाकारको म्यूजिक भिडिओ हिट गराउन मद्दत गर्छ । लाखौं फलोअर रहेको उहाँको अकाउन्टमा अधिकांश फलोअर म्यूजिक मन पराउनेहरू छन् । त्यसैले सो अकाउन्टमा जोडिएकाहरूलाई उक्त अकाउन्टबाट नयाँ-नयाँ गीतहरू सुन्न पाइने अपेक्षा हुन्छ ।

टिकटकमा छोटा क्लिप राखिएको हुनाले त्यसको पूरा भिडिओ हेर्न अडियन्स युट्यूबमा जान्छन् । यसरी टिकटकमा राखेको म्यूजिकबाट पनि कलाकारलाई रोयल्टी आउँछ । त्यस्तै अडियन्स युट्यूबमा पुगेर उक्त म्यूजिक भिडिओ हेर्दा राम्रै आम्दानी पनि हुन्छ । यसरी फाइदा हुने भएपछि कलाकारहरू उक्त टिकटक अकाउन्टका सञ्चालकलाई भिडियो बन्नेबित्तिकै पोस्ट गरिदिन अनुरोध गर्थे ।

केही समयअघि उहाँको टिकटक अकाउन्टमा एक व्यक्तिबाट मेसेज आयो । उक्त मेसेजमा सो व्यक्तिले आफू अस्ट्रेलियामा बस्ने र टिकटक मोनिटाइज गरेर आम्दानी गर्ने भन्दै टिकटक खरिद गर्ने प्रस्ताव थियो । अस्ट्रेलियामा बस्ने नेपाली भनेपछि सो अकाउन्ट सञ्चालन गर्ने व्यक्तिलाई पनि उनको कुरा जायज लाग्यो । उताबाट टिकटक किन्ने भनेको व्यक्तिले अकाउन्ट कुन नम्बर र ईमेलमा छ भनेर सोध्यो ।

अकाउन्टमा परिवर्तन गर्न मिल्ने वा नमिल्ने के रहेछ हेरौं, मिल्ने रहेछ भने राम्रो पैसा पठाउँछु भनेपछि त्यो व्यक्तिले कल गरेर स्क्रिन शेयर गर्न अनुरोध गर्‍यो । उक्त व्यक्तिलाई विश्वास गरेर उहाँले मेसेन्जर कलमार्फत स्क्रिनशेयर गर्नुभयो । स्क्रिन शेयर गर्दै जाँदा मोबाइलमा अचानक कोड आयो । स्क्रिन शेयर भइरहेकाले उहाँले ओटीपी नदिए पनि उक्त व्यक्तिले देखिहाल्यो । त्यसको केही समयमै लगइन क्रेडेन्सियल परिवर्तन गरेपछि ब्लक गरिदियो । उहाँको अकाउन्ट गुमेपछि टिकटक सपोर्टको मद्दतले अहिले अपरिचित ठग व्यक्तिको हातमा पुगेको अकाउन्ट फिर्चा ल्याउने प्रयास भइरहेको छ । तर हालसम्म सो प्रयास सफल हुन भने सकेको छैन ।

त्यस्तै अर्का एक व्यक्तिको फेसबुक पेज पनि ह्याकरले त्यसरी नै कब्जामा लिएको छ । उहाँको करिब दुई लाख लाइक भएको फेसबुक पेजको पेज क्वालिटी ठीक भए पाँच लाख रुपैयाँ दिएर खरिद गर्ने भनिएको रहेछ । पछि क्वालिटी हेर्ने भन्दै स्क्रिन शेयर गर्न लगाएर त्यसैगरी ओटीपी कोड लिई मुख्य अकाउन्ट नै आफ्नो कब्जामा लियो ।

अनि उक्त अकाउन्टमा भएको बिजनेस अकाउन्टलाई आफ्नोमा सारेर पुरानो अकाउन्ट नै डिलिट गर्न लगाइदियो । मेल एड्रेस सबै अपडेट भएकाले प्रोफाइल रिकभर गर्न त सकियो । तर त्यति बेलासम्म सो प्रोफाइलमा रहेका पेज भने जाली फटाहाको हातमा पुगिसकेका थिए । राम्रै फलोअर भएका उहाँका तीन चार वटा पेज नै ह्याकरको हातमा पुगेका छन् । फेसबुकलाई यससम्बन्धी जानकारी गराइएको छ । सम्भवतः अकाउन्ट छिट्टै फिर्ता हुन सक्छ ।

यी दुईवटा प्रतिनिधि घटनामात्र हुन् । पछिल्लो समय मसँग यस्तै समस्या लिएर आउनेहरू बढेका छन् । यसरी नै लाखौं फलोअर भएका अकाउन्टलाई ह्याकरले आफ्नो कब्जामा लिने र नाम तथा युजरनेम परिवर्तन गरी बिक्रीमा राख्ने गरेको देखिन्छ । माथि उल्लेख गरिएको तरिका ह्याकरले अपनाउने सयौं तरिकामध्ये एउटा नयाँ तरिका हो । उनीहरू अनेकन् नयाँ विधि र ट्रिक अपनाइरहेका हुन्छन् ।

त्यसबाट बच्ने आवश्यक सावधानी अपनाउनुहोस् र आफैंलाई नपरेसम्म नचेत्ने बानी हटाउनुहोस् । पेज ह्याक गर्न ह्याकरले अपनाउने नयाँनयाँ तरिकाबारे सजग हुनुहोस् । तपाईंले चलाइरहेको फेसबुक, इन्स्टाग्राम र टिकटक जस्ता सामाजिक सञ्जाल अहिले भर्खरै ह्याक भयो भने के होला भनेर कल्पना गर्नुहोस् । तपाईंको आम्दानी गर्ने, तपाईंलाई धेरै मानिसहरू माझ चिनाउने, तपाईंलाई रचनात्मक बनाउन प्रेरित गर्ने अकाउन्ट नै गुम्न सक्छन् ।

त्यसपछि फेरि शून्यदेखि सुरु गर्ने जोश र जाँगर नहुन सक्छ । त्यसैले आफूलाई पर्न सक्ने आपत कल्पना गरेर आफ्ना सामाजिक सञ्जालमा रहेका ईमेलमा आफूले चलाइरहेका मोबाइल नम्बर राखेर अपडेट गर्नुहोस् । त्यस्तै टु फ्याक्टर अथेन्टिकेसनको सुविधा भएको प्लेटफर्ममा उक्त फिचर अन गर्नुहोस् । अधिकांश प्लेटफर्ममा यस्तो सुविधा हुने भएकाले तपाईंले आफूलाई उपयुक्त हुने माध्यम छानेर मल्टी फ्याक्टर अथेन्टिकेसन सक्रिय पार्नुहोस् ।

फेसबुक, टिकटक र इन्स्टाग्राम जस्ता सामाजिक सञ्जालमा आफ्नै ईमेल र आफूले हाल प्रयोग गरिरहेकै मोबाइल नम्बर रहेको छ कि छैन चेकजाँच गरिहाल्नुहोस् । छैन भने अपडेट गर्न अबेर नगर्नुहोस् । सबै सामाजिक सञ्जालमा टु फ्याक्टर अथेन्टिकेसन अन गर्नुहोस् । ह्याक भएपछि रिकभर गर्ने मुख्य आधार तपाईंको ईमेल एड्रेस र मोबाइल नम्बर नै हो ।

यी सबै पूर्णतः आफ्नो नियन्त्रणमा रहेका र आफूसँग भएका मात्रै राख्नुहोस् । कतिपय अवस्थामा तपाईंका आफन्त कसैको अकाउन्ट ह्याक भएको हुनसक्छ । त्यस्तोमा पनि कल गरेर स्क्रिन शेयर गर्न लगाई तपाईंको अकाउन्ट नै कब्जामा लिने सम्भावना पनि उत्तिकै रहन्छ । त्यसैले तपाईंले कसलाई अनि किन स्क्रिन शेयर गर्दै हुनुहुन्छ भन्ने ख्याल गर्नुहोस् । कोही अपरिचित व्यक्तिले लाखौं रकम दिने आश्वासन दियो भने उसको स्वार्थ चिन्नुहोस् र त्यसलाई बेवास्ता गर्नुहोस् ।

यसरी तपाईं सचेत हुनु भयो भने मात्रै तपाईंको अकाउन्ट पनि सुरक्षित हुन्छ । नेपालमा केही समयअघि टिकटकमाथि लगाइएको प्रतिबन्ध हटेको छ । यो प्रतिबन्ध हटेसँगै टिकटक पुनः चर्चामा छ, र यसले नेपालमा इन्टरनेट प्रयोगकर्ताबीच निकै चर्चा बटुलिरहेको छ । टिकटकको पुनः आगमनसँगै कम्पनीले नयाँ नयाँ फिचरहरू पनि ल्याएको छ, जसले अन्य सामाजिक सञ्जालहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने सम्भावना देखाएको छ । टिकटकले हालसालै ‘टिकटक नोट्स’ नामक नयाँ फोटो शेयरिङ्ग एप ल्याउने घोषणा गरेको छ ।

यो एपलाई इन्स्टाग्रामसँग प्रतिस्पर्धा गर्ने उद्देश्यले बजारमा ल्याउन लागिएको हो । यसमा प्रयोगकर्ताले फोटो शेयर गर्न, स्टोरी राख्न, र साथीहरूसँग अन्तरक्रिया गर्न सक्छन् । इन्स्टाग्रामको प्रयोगकर्ताबीच लोकप्रियता कम गर्न यो एपले कति प्रभाव पार्ला भन्ने कुरा हेर्न बाँकी छ, तर यसले नेपालमा टिकटकको प्रयोग अझै व्यापक हुने संकेत देखाएको छ । साथै, टिकटकले हालसालै ३२ जनासम्म समूह च्याट गर्न मिल्ने नयाँ फिचर पनि ल्याएको छ ।

यस फिचरले टिकटकलाई केवल मनोरञ्जनको माध्यमबाट एक शक्तिशाली संचार उपकरणको रूपमा समेत परिणत गर्न सक्ने अनुमान गरिएको छ । यसले म्यासेन्जर र ह्वाट्सएपजस्ता एपहरूमा प्रभाव पार्न सक्छ र नेपालमा टिकटकको लोकप्रियता अझै बढ्न सक्छ । यी नयाँ फिचरहरू र टिकटकको पुनः आगमनले नेपाली इन्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूमा नयाँ उत्साह पैदा गरेको छ । अब टिकटकले नेपाली बजारमा कस्तो स्थान बनाउँछ र प्रयोगकर्ताहरूमा कस्तो प्रभाव पार्छ भन्ने कुरा समयले बताउला ।

‘जस्ट गिभ मी माई मनी’ ट्रेन्ड

टिकटकमा नयाँ ट्रेन्डले प्रयोगकर्ताहरूको ध्यान खिच्दैछ । यसको नाम हो ‘जस्ट गिभ मी माई मनी’ । यो ट्रेन्ड छोटो समयमा निकै भाइरल भएको छ र यसले संसार भरका मानिसहरूमा मनोरञ्जन र सन्देश दुबै फैलाइरहेको छ ।

तर, आखिर किन यो ट्रेन्ड यति लोकप्रिय भइरहेको छ ? यसको पछाडि के कारणहरू छन्ः

ट्रेन्डको उत्पत्ति

‘जस्ट गिभ मी माई मनी’ ट्रेन्डको सुरुवात एक हास्यजनक भिडियोबाट भएको हो । यस भिडियोमा एक व्यक्तिले आफ्नो पैसा पाउन नसकेको गुनासो गर्दै रमाइलो तरिकाले ‘जस्ट गिभ मी माई मनी’ अर्थात् ‘मलाई मेरो पैसा दिनुस्’ भनेर बोलेको देखिन्छ ।

यो संवादको प्रस्तुति शैलीले धेरैलाई हँसाएको मात्र नभई, यो संवादलाई अन्य सन्दर्भहरूमा प्रयोग गर्ने गरी टिकटकमा ट्रेन्ड सुरु भयो ।

ट्रेन्ड कसरी भाइरल भयो ?

टिकटक प्रयोगकर्ताहरूले यस ट्रेन्डलाई विभिन्न सिर्जनात्मक तरिकामा प्रयोग गर्न थाले । कतिपयले यसलाई पैसासँग सम्बन्धित हास्यजनक भिडियोहरू बनाउन प्रयोग गरे भने अन्यले यसलाई आफ्नो दैनिक जीवनका सामान्य परिस्थितिहरूमा पनि उपयोग गरे ।

यसले गर्दा यो ट्रेन्ड छिट्टै लोकप्रिय हुन पुग्यो । साथै, यो ट्रेन्डमा सहभागी भएर भिडियो बनाउनेहरू धेरैको ध्यानाकर्षण गर्न सफल भए, जसले गर्दा थप मानिसहरू यो ट्रेन्डमा सहभागी हुन थाले ।

सांस्कृतिक प्रभाव

यो ट्रेन्डले केवल मनोरञ्जनको रूपमा मात्र नभई, समाजमा पैसाको महत्व र यससँग सम्बन्धित समस्याहरूलाई पनि झल्काउने काम गरेको छ ।

यसले समाजमा पैसाको आवश्यकता र मानिसहरूको यसप्रतिको सोचलाई सरल र रमाइलो ढंगले प्रस्तुत गरेको छ । कतिपयले यसलाई आर्थिक असमानता र वित्तीय तनावको प्रतीकको रूपमा पनि लिएका छन् ।

निष्कर्ष:

टिकटकको ‘जस्ट गिभ मी माई मनी’ ट्रेन्ड केवल एउटा रमाइलो संवादको मात्र उपज होइन, यो सामाजिक र सांस्कृतिक सन्देशको वाहक पनि बनेको छ । यसले हँसाउने मात्र नभई, मानिसहरूलाई गम्भीरताका साथ पैसाको महत्वलाई पुनर्विचार गर्न प्रेरित गरिरहेको छ । यसको लोकप्रियता हेर्दा, यो ट्रेन्ड अझै केही समय टिकटकमा सक्रिय रहने देखिन्छ ।

काठमाडौं महानगरपालिकाका प्रमुख बालेन्द्र शाह (बालेन)को फेसबुक पेजबाट हटेको पोस्ट फिर्ता आएको छ । नेकपा (एमाले)की लुम्बिनी प्रदेश सांसद रेखा शर्मालाई कारवाही गर्न माग राख्दै बालेनले आइतबार राखेको पोस्ट फेसबुकले सोमबार हटाएको थियो ।

‘हामीले रिभ्यु रिक्वेस्ट गरेपछि फेसबुकले माफी मागेर पोस्ट फिर्ता गरेको छ,’ यी नयाँ फिचरहरू र टिकटकको पुनः आगमनले नेपाली इन्टरनेट प्रयोगकर्ताहरूमा नयाँ उत्साह पैदा गरेको छ ।

अब टिकटकले नेपाली बजारमा कस्तो स्थान बनाउँछ र यसको प्रयोगकर्ताहरूमा कस्तो प्रभाव पार्छ भन्ने कुरा समयले बताउला । यसको साथसाथै, टिकटकको विकास र प्रतिस्पर्धी फिचरहरूले यसलाई नेपालमा अझ बलियो बनाउन सक्ने सम्भावना देखिन्छ ।

(ई. कार्की विद्यावारिधी शोधकर्ता हुन्‌ ।)