काठमाडौं- अहिले बलिउड नायिका बन्न जुनसुकै परिवारले पनि साथ दिन्छ । बलिउडमा राज परिवारदेखि सामान्य परिवारबाट आएका नायिकाहरु छन् । तर, भारतमा सुरुवाती समयमा फिल्ममा काम गर्नेलाई समाजमा नराम्रो पात्रका रुपमा चित्रण गरिन्थ्यो । त्यसबेला प्रतिष्ठित परिवारका छोरी–बुहारीले फिल्ममा काम गर्दैनन् भन्ने मान्यता थियो ।
यही मान्यता तोडेका कारण मृत्यु भएको ३२ वर्षपछि पनि दुर्गा खोटेको सम्झना गरिन्छ । उनलाई बलिउडमा ‘आमा’ को रुपमा चित्रण गरिन्छ । फिल्ममा महिलालाई काम गर्न प्रेरित र धेरै आमाको भूमिका निर्वाह गरेका कारण उनलाई यो उपमा दिइएको हो ।
पतिको निधनले फिल्ममा
सन् १९०५ जनवरीमा हिन्दू परिवारमा जन्मिएकी दुर्गाको १८ वर्षको उमेर विवाह भएको थियो । विवाहको केही वर्षमै उनका श्रीमानको निधन भयो । यससँगै दुई छोराको पालनपोषणको जिम्मेवारी उनैमा आइपर्यो । उनी आर्थिक संकटको शिकार भइन् र पैसाका लागि फिल्ममा काम गर्ने निर्णयमा पुगिन् ।
दुर्गा फिल्ममा काम आउँदा पूरा समाज उनका विरुद्धमा थियो । उनी मुम्बईको प्रतिष्ठित परिवारमा जन्मिएकी थिइन् । छोरीले फिल्ममा काम गर्दा प्रतिष्ठामा असर पर्ने भन्दै परिवार पनि उनको निर्णयमा सहमत थिएन । तर, दुर्गा आफ्नो निर्णयबाट डगमगाइनन् ।
विद्रोह गरेर सिनेमा क्षेत्रमा प्रवेश गरेकी उनले पहिलो फिल्म प्रदर्शनमा आएपछि फेरि आलोचना खेप्नुपर्यो । ‘फरेबी जाल’ उनले खेलेको पहिलो फिल्म हो । सो फिल्ममा उनको स्क्रिन टाइम १० मिनेट मात्रै थियो । तर उनले निर्वाह गरेको भूमिकालाई लिएर आलोचना समेत भएको थियो ।
अन्त्यमा एक्लै दुर्गा
विद्रोह गरी फिल्ममा आएर धेरै अभिनेतृका लागि प्रेरणा बनेकी दुर्गाको व्यक्तिगत जीवन उत्तार–चढावमै बित्यो । बिहेको केही वर्षमा नै श्रीमानसँग छुटिनुपर्यो । पुरुषवादी समाजमा विद्रोह गर्न उनले परिवारको समेत साथ पाइनन् ।
त्यस्तै, साहारा बनेका एक छोरालाई पनि उनले अल्पआयुमै गुमाइन् । ४० वर्षीया कान्छो छोराको निधनले उनी ठूलो पीडाबाट गुज्रनु परेको थियो ।
आज जन्मदिन
दुर्गा फिल्म क्षेत्रमा सन् १९३१–१९८३ सम्म सक्रिय रहिन् ।
यस दौरान उनले दुई सयभन्दा बढी फिल्ममा अभिनय गरिन् । जसमा उनले बढी आमाको भूमिका निर्वाह गरिन् । पछि उनले फिल्म निर्माणमा पनि हात हालिन् ।
जनवरी १४ उनको जन्म दिन हो । उनले फिल्म क्षेत्रमा गरेको विद्रोहका कारण उनलाई सम्झने गरिन्छ ।