नकारात्मक समीक्षाबारे के भन्छन् प्रदीप र केकी ?

काठमाडौं–  विशुद्ध समीक्षा कस्तो हुनुपर्छ ? यो विषय अण्डा पहिला कि चल्ला भन्ने त्यही स्थायी कुतर्कमा पुगेर टुंगिन्छ । तर वास्तविक समीक्षकले ‘राजहाँस’को भूमिका निर्वाह गर्नुपर्छ भन्नेमा कसैको दुईमत छैन । शुरुमै जीब्रोमा नून बोकेर जब तरकारी चाख्ने कर्म गरिन्छ भने त्यसमा पूर्वाग्रहले घर जमाउने निश्चित छ । 

पुस्तक समीक्षाबाट शुरु हुने यो कर्म सिनेमा तहसम्मै नराम्ररी घर गरेको छ । यसले गर्दा एक अर्कासँग तर्सिनुपर्ने अविश्वासको खाडल झन्झन् विकराल बन्दैछ । अझ सामाजिक सञ्जालले यसलाई थप मसला थप्ने काम गरेको छ । समीक्षाका नाममा हुने सस्ता टिकाटिप्पणीबाट मानसिक र आर्थिक रुपमा खेप्नुपरेको हैरानीका विषयमा चलचित्र सम्बद्ध सदस्यहरुले दुखेसो पोखेका छन् । उनीहरुको प्रश्न छ– खुइल्याउनु समीक्षाको धर्मभित्र कसरी पर्छ ? 

नेपाली फिल्म प्रदर्शन हुन नपाउँदै समीक्षाको ओइरो लाग्छ । सही तर्क भए पनि नकारात्मक शब्द प्रयोग बढी भएकाले समीक्षा स्वयं समीक्षाको शिकार बन्छ । पछिल्लो समय यो प्रवृत्ति कै रुपमा विकास भएको छ भन्दा फरक पर्दैन । 

हो यही कुराले ‘चलचित्र समीक्षा : तालीकी गाली ?’ अन्तरक्रियामा विशेष स्थान पायो । नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय चलचित्र महोत्सवमा अन्तर्गत शनिबार भएको सो कार्यक्रममा निर्देशक प्रदीप भट्टराई र नायिका केकी अधिकारीले समीक्षाको प्रभावबारे अनभुव राखे । 

समीक्षा गर्दा तर्क र शब्द चयन स्तरीय हुनुपर्ने धारणा राखे । यद्यपि कृतिभन्दा भन्दा माथि उठेर समीक्षा गर्ने समीक्षकको प्रशंसासमेत गरे । निर्देशक भट्टराईले नकारात्मक समीक्षाले आफ्ना दुई फिल्मको उदाहरण दिँदै व्यापारमा प्रभावको बारेमा अनुभव राखे । त्यस्तै केकी अधिकारीले नकारात्मक समीक्षा धेरै आउने भएकाले सकारात्मक समीक्षा आउँदा आश्चर्यमा पर्ने अवस्था आएको तीतो अनुभव बाँडिन । 

समीक्षाको प्रभावबारे चलचित्रकर्मीको बुझाइ

प्रदीप भट्टराई : समीक्षा राम्रो लेखेकाले ‘जात्रा’ फिल्म हिट भयो । समीक्षा धेरै पाठकसमक्ष पुगेर दर्शकहरू हलमा आउनुभयो । यसमा समीक्षाले राम्रो काम गरेको छ । त्यस्तै, ‘शत्रु गते’मा यति धेरै नकरात्मक समीक्षा भयो कि तर यसले प्रभाव पारेन । मेरो अहिलेसम्मको धेरै व्यापार गर्ने सिनेमा बन्यो । मेरो बुझाइ समीक्षाले प्रभाव पर्दा पनि रहेछ, पार्दैन पनि रहेछ । 

केकी अधिकारी : पाठकहरूले के रहेछ त भनेर समीक्षा पढ्ने तर ‘वर्ड अफ माउथ’कै कारण बढी दर्शकले फिल्म हेर्ने गरेको पाइएको छ । तर समीक्षामा पूर्वाग्रही पनि हुने गरेको पाइन्छ । 

समीक्षाबारेको रोचक अनुभव नायिका केकी अधिकारी : नराम्रो पढ्ने यति बानी भइसक्यो कि राम्रो पढ्दा चाहिँ आँसु आउँछ । ला ! यो त अद्भूत नै भयो भन्ने हुन्छ । हाम्रा पनि कमजोरीहरू पक्कै छन्, कमजोरी सुन्ने नखोज्ने, सकारात्मक लेखेको छ भने फैलाइ हाल्ने ।

निर्देशक प्रदीप भट्टराई : मैले निर्देशन गरेको ‘शत्रु गते’ हेर्न देशैभरिका हलमा दर्शक खचाखच हुनुहुन्थ्यो । समीक्षा भने नराम्रो मात्रै आएको छ । मलाई त यति गाली आएको छ कि के गलत काममा लागेछु भन्ने भयो ।