काठमाडौं– निर्माणाधीन १४० मेगावाट क्षमताको तनहुँ जलविद्युत् आयोजनाको ५८ दशमलव एक प्रतिशत प्रगति भएको छ । नेपाल राष्ट्र बैंकको विदेशी विनिमय व्यवस्थापन विभागले असोज ३० गते ‘एकीकृत परिपत्र–२०८०’ लाई संशोधन गर्दै नीतिगत व्यवस्थामा व्यापक परिवर्तन गर्यो । र, नेपाली बजारमा सुनको मूल्यले नयाँ रेकर्ड बनाएको छ ।
यस्ता छन आजका प्रमुख आर्थिक समाचारहरुः
२ महिनामा बैंकिङ क्षेत्रले कमायो २० अर्ब बढी नाफा
चालु आर्थिक वर्षको २ महिनामा बैंकिङ क्षेत्रले २० अर्ब बढी नाफा नाफा आर्जन गरेको छ भने वाणिज्य बैंकहरूले मात्रै १६ अर्ब बढी नाफा आर्जन गरेका छन् ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार चालु आर्थिक वर्षको २ महिना अवधिमा वाणिज्य बैंक, विकास बैंक, फाइनान्स कम्पनी र लघुवित्त क्षेत्रले २० अर्ब २१ करोड ७० लाख रुपैयाँ नाफा आर्जन गरेको हो ।
तथ्यांकअनुसार नेपालमा सञ्चालनमा रहेका २० वटा वाणिज्य बैंकहरूले समीक्षा अवधिमा १७ खर्ब १७ अर्ब ६९ करोड २ लाख रुपैयाँ र विकास बैंकहरूले १ अर्ब ६४ करोड ८० लाख रुपैयाँ मात्रै आर्जन गरेका छन् । त्यस्तै, सोही अवधिमा फाइनान्स कम्पनीहरूले ८७ करोड ७० लाख रुपैयाँ नाफा आर्जन गरेका छन् ।
तनहुँ जलविद्युत् आयोजनाको आधा काम सकियो
निर्माणाधीन १४० मेगावाट क्षमताको तनहुँ जलविद्युत् आयोजनाको ५८ दशमलव एक प्रतिशत प्रगति भएको छ । तीन ‘प्याकेज’मा काम जारी छ भने ५२.०७ प्रतिशत वित्तीय प्रगति भएको छ । आयोजना प्रमुख श्यामजी भण्डारीका अनुसार प्याकेज–१ अन्तर्गत बाँधलगायत संरचना निर्माणमा ३५ प्रतिशत प्रगति भएको छ । प्याकेज–२ अन्तर्गत विद्युतगृह निर्माणमा ५९ प्रतिशत प्रगति भएको छ । प्याकेज–३ अन्तर्गत प्रसारण लाइन निर्माणमा ७३ दशमलव पाँच प्रतिशत काम पूरा भएको छ ।
आयोजना २०८३ असारभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्य छ । प्याकेज–१ अन्तर्गत बाँध निर्माण जारी छ भने सुरुङ, विद्युतगृह निर्माणका साथै हाइड्रोमेकालिन तथा इलेक्ट्रोमेकानिकल उपकरण आपूर्ति, जडान तथा सञ्चालनलगायत प्याकेज–२ को काम पनि भइरहेको छ । प्याकेज–३ अन्तर्गत दमौलीबाट चितवनको भरतपुरसम्म दुई सय २० केभीको डबल सर्किट प्रसारण लाइन निर्माण भारतको केइसी इन्टरनेशनलले गरिरहेको छ ।
विदेशी मुद्रा सटहीमा लचिलो राष्ट्र बैंक : आवश्यकता कि प्रभाव ?
नेपाल राष्ट्र बैंकको विदेशी विनिमय व्यवस्थापन विभागले असोज ३० गते ‘एकीकृत परिपत्र–२०८०’ लाई संशोधन गर्दै नीतिगत व्यवस्थामा व्यापक परिवर्तन ग¥यो । मुद्रा सटही सीमामा सयौं प्रतिशत परिवर्तन, विदेश भ्रमणमा गरिने खर्च, आयातमा कागजी प्रक्रिया, विदेशमा उपचार लगायत विषयमा राष्ट्र बैंकले परिपत्र संशोधनमार्फत् हदैसम्म लचक नीति अख्तियार गरेको छ ।
परिपत्र संशोधनमार्फत् राष्ट्र बैंकले गरेको नयाँ व्यवस्थाले विभिन्न व्यावसायिक क्षेत्र र व्यक्तिहरूले प्राप्त गर्ने विदेशी मुद्रा सटहीको दायरा फराकिलो भएको छ । संशोधन गरिएको केही व्यवस्थाले अति आवश्यक क्षेत्रको आयातमा भुक्तानी सहजीकरणलाई सम्बोधन गरेको छ । विदेशी विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धन लिएका कलेजलाई दिइने विदेशी मुद्रा सटही सुविधा पनि दोब्बरले बढाइएको छ ।
होटेलमा पर्यटकले दैनिक साट्न पाउने र विदेशबाट दैनिक पठाउन पाइने विदेशी मुद्राको सीमा लगायतका विदेशी मुद्रा आप्रवाहसँग सम्बन्धित विषयलाई बढाइएको भए पनि आयात र विदेशमा गरिने खर्चको सीमा बढाउँदा संशोधित परिपत्रकै कारण मुलुकको विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा प्रभाव पार्न सक्छ ।
सुनको मूल्यमा नयाँ रेकर्ड, तोलाको १ लाख ६५ हजारमा कारोबार
नेपाली बजारमा सुनको मूल्यले नयाँ रेकर्ड बनाएको छ । आइतबार सुनको मूल्य प्रतितोला ६ सय रुपैयाँले बढेसँगै मूल्यले नयाँ रेकर्ड बनाएको हो । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका अनुसार आज छापावाल सुन प्रतितोला १ लाख ६५ हजार रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको जनाएको छ ।
शुक्रबार तोलामा १ लाख ६४ हजार ४०० रुपैयाँमा कारोबार भएको सुनको मूल्य आइतबार आइपुग्दा १ लाख ६५ हजार पुगेको हो । शुक्रबारको तुलनामा आइतबार सुनको मूल्य ६ सय रुपैयाँले बढेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले जनाएको छ । यस्तै, आइतबार चाँदीको मूल्य पनि बढेको छ । शुक्रबार १ हजार ९ सय ८० रुपैयाँमा कारोबार भएको चाँदीको मूल्य आइतबार ९५ रुपैयाँले बढेर २ हजार ७५ रुपैयाँ कायम भएको हो ।
नेप्से ४७ अंकले घटेर परिसूचक २६९७ विन्दुमा झ¥यो, कारोबार कति ?
आइतबार नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से) ४७.४४ अंकले घटेको छ । आज बजार खुल्ला हुँदा १ बजे केही बेर मात्र बढेको बजार दिनभर राताम्य भएको छ । नेप्से १.७२ प्रतिशतले घटेर २६९७.९१ विन्दुमा आएको छ । नेप्से घट्दा ८ अर्ब १८ करोड २ लाख ६२ हजार रुपैयाँ बराबरको कारोबार भएको छ । दिनभरमा २ करोड ८ लाख ६८ हजार ९१९ कित्ता शेयर किनबेच भएको छ ।
आज १८ वटा कम्पनीको शेयर मूल्य बढेको छ भने २२६ वटा कम्पनीको शेयर मूल्य घटेको छ । कुनै पनि कम्पनीको शेयर मूल्य भने स्थिर रहेको छ । आज ३१५ वटा कम्पनीको कारोबारमा आउँदा ८८ हजार ७१४ पटक शेयर किनबेच भएको छ ।
आज सबै समूह राताम्य भएको छ । आज सबैभन्दा बढी फाइनान्स समूह ४ प्रतिशते घटेर ३ हजार २९९.४० विन्दुमा आएको छ । आज सबैभन्दा कम वाणिज्य बैंक समूह १.०२ प्रतिशतले घटेर १ हजार ५९१.७९ विन्दुमा आएको छ । आज म्युचुअल फण्ड भने स्थिर रहेर २१.२८ विन्दु कायम भएको छ ।
सहरी विकास मन्त्रालयद्वारा देशभर ७ वटा स्वास्थ्य भवन निर्माण
सहरी विकास मन्त्रालयले देशभरका विभिन्न स्थानमा ७ वटा स्वास्थ्य भवन निर्माण सम्पन्न गरेको छ । साउनदेखि यता १०० दिनको अवधिमा देशभर ७ वटा स्वास्थ्य भवन निर्माण सम्पन्न गर्ने लक्ष्य लिएको थियो । यो लक्ष्य १०० दिनभित्रै पुरा गरेको आइतबार मन्त्रालयमा पत्रकार सम्मेलन गर्दै सहरी विकास मन्त्रालयका सचिव मणिराम गेलवालले बताए ।
जसअन्तर्गत सोलुखुम्बुमा जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयको भवन, पाँचथरमा लुङरुपा आयुर्वेद औषधालय भवन, डडेल्धुरा अस्पताल भवन निर्माण गरेको छ । त्यसैगरी तेह्रथुममा इसिबु स्वास्थ्य चौकी भवन र थोुक्लुङ स्वास्थ्य चौकी भवन, धनकुटामा मारेकटहरे स्वास्थ्य चौकी भवन र मूर्तिढुङ्गा स्वास्थ्य चौकी भवन निर्माण सम्पन्न गरेको छ ।
मन्त्री सिंहका १०० दिन : धरहरा सञ्चालन, २५ पालिकाको प्रशासकीय भवन निर्माण
उपप्रधानमन्त्री एवं सहरी विकासमन्त्री प्रकाशमान सिंहले आफूले मन्त्रालय सम्हालेको एक सय दिनको काम र आगामी योजना सार्वजनिक गरेका छन् । आज मन्त्रालयमा पत्रकार सम्मेलनको आयोजना गरी उनले सार्वजनिक गरेको विवरणमा एक सय दिनमा धरहरा सञ्चालनदेखि मन्त्री आवास र २५ वटा स्थानीय तहको प्रशासकीय भवन निर्माण गरिएको उल्लेख छ । मन्त्रालयले उक्त अवधिमा लिइएका ११ वटामध्ये आठ लक्ष्य हासिल भइसकेको र तीन वटा योजना चालु अवस्थामा रहेको जनाएको छ ।
मन्त्रालयका सचिव मणिराम गेलालले मन्त्री सिंहले मन्त्रालयको नेतृत्व सम्हालेपछि नीतिगत काम अघि बढेको बताए । ‘दमकको व्यापारिक भवन, बुटवलको सभाहल, धरहराजस्ता ठूला संरचना निर्माण भइसकेको छ, अब कसरी सञ्चालन गर्ने भन्ने विषयमा गठनादेश बनाएर मन्त्रिपरिषद्मै पठाएका छौँ’, उनले भने । मन्त्रालयले गत असोज ३ गतेदेखि सर्वसाधारणका लागि धरहरा परिसरमा निर्मित मुख्य संरचनामा पहुँच खुला गरेको विषयलाई पनि उपलब्धिका रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ ।
मन्त्रालयका अनुसार यस अवधिमा सात वटा स्वास्थ्य भवन निर्माण भएका छन् । जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय सोलुखुम्बु, पाँचथर, लुङरुपा आयुर्वेद औषधालय पाँचथर, डडेलधुरा उपक्षेत्रीय अस्पताल भवन, इसिबु स्वास्थ्य चौकी भवन, ते¥हथुम, मारेकहटहरे स्वास्थ्य चौकी र मूर्तिढुङ्गा स्वास्थ्य चौकी धनकुटा र थोक्लुङ स्वास्थ्य चौकी ते¥हथुमको निर्माण भइसकेको छ । जाजरकोट र रुकुमपूर्वमा भूकम्पबाट क्षतिग्रस्त सरकारी भवन तथा स्वास्थ्य संस्थाको भवन पुनःनिर्माण पनि सम्पन्न भइसकेको मन्त्रालयले जनाएको छ ।
ललितपुरको भैँसेपाटीमा मन्त्री आवास निर्माण सम्पन्न भई १८ जना सङ्घीयमन्त्री, राष्ट्रियसभाका उपाध्यक्ष र जवान लाइनको तीनवटै भवनमा सुरक्षाकर्मी बसिसकेको तथा बाँकी मन्त्री पनि केही दिनमा सर्ने तयारी भइरहेको उनको भनाइ छ । दमक व्यापारिक कम्प्लेक्स, चितवन सौराहा सभाहल निर्माण, नेपाल राष्ट्र बैंकको बैंकिङ कार्यालय भवनको पुनःनिर्माण सम्पन्न गरी हस्तान्तरण भइसकेको छ । साथै पच्चिस वटा स्थानीय तहको प्रशासकीय भवन निर्माण पनि पूरा भएको छ । मन्त्रालयका अनुसार यस अवधिमा ५० वटा झोलुङ्गे पुल निर्माणको लक्ष्य लिइएकामा ४० वटा सम्पन्न भएको र १० वटा निर्माणाधीन अवस्थामा छन् ।
खिम्ती–लामोसाँघु प्रसारणलाइन सञ्चालनमा ल्याउन ईआरएस टावर
गत १२ र १३ असोजको अविरल वर्षाका कारण तामाकोशी नदीमा आएको बाढीले बगाएको खिम्ती–लामोसाँघु १३२ केभी प्रसारण लाइनको टावरलाई आपत्कालीन पुनर्स्थापना प्रणाली (ईआरएस) टावर प्रयोग गरी लाइन सञ्चालनमा ल्याइने भएको छ ।
तामाकोशी नदीमा आएको बाढीले रामेछापको मन्थली नगरपालिका–१३ देवीटारस्थित खिम्ती–लामोसाँघु प्रसारण लाइनको ७ नम्बर टावर बगाएको थियो । टावर बगेपछि चारवटा टावरको तार (कन्डक्टर)मा पनि क्षति पुगेको थियो । टावर बगाएपछि उक्त लाइनबाट १३ असोजबाट विद्युत् प्रवाह बन्द छ । यसबाट खिम्तीबाट काठमाडौं उपत्यकाको प्रसारण लाइन लिङ्क टुटेको छ । उक्त लाइनबाट करिब २०० मेगावाट विद्युत् प्रवाह हुनसक्छ ।
खिम्ती–लामोसाँघु प्रसारण लाइन काठमाडौं उपत्यकामा विद्युत् आपूर्तिका लागि महत्वपूर्ण प्रसारण लाइन हो । उक्त लाइनबाट आएको विद्युत्लाई लामोसाँघु–भक्तपुर प्रसारण लाइन हुँदै काठमाडौं उपत्यकामा आपूर्ति गरिन्छ । यसैगरी, सिन्धुपाल्चोकको भोटेकोशी नदी जनाधार क्षेत्रमा निर्माण भएको जलविद्युत आयोजनाहरुको विद्युत् लामोसाँघु–खिम्ती–ढल्केबर हुँदै भारततर्फ निर्यात हुँदै आएको छ ।