काठमाडौं- हाँडीगाउँमा किरातकालदेखि नै वैशाख कृष्ण प्रतिपदामा प्रख्यात जात्रा लाग्छ – गहनापोखरीको जात्रा ! ‘गहना खोज्ने जात्रा’का नामबाट चर्चित यो जात्रा ज्यापू समुदायले मनाउँदै आएका छन् ।
दशैंको कोजाग्रत पूर्णिमाको भोलिपल्ट मनाइने हाँडीगाउँको जात्रा जत्तिकै रमाइलो गरिने गहनापोखरीको जात्रामा बालबालिकादेखि वृद्धवृद्धासम्म गहना खोज्न पोखरीमा झुम्मिन्छन् ।
लोकोक्तिअनुसार गहनापोखरीमा आज पनि भाटभटेनीको गहना छ । पोडे थरका एक व्यक्तिसँग आमा टुँडालदेवी (वैष्णवदेवी) को अनैतिक सम्बन्ध रहेको थाहा पाएपछि रिसाउँदै फर्किएकी भाटभटेनीका सबै गहना अहिलेको गहनापोखरीमा हराएको कथा र विश्वासका आधारमा गहनापोखरी जात्रा लाग्ने गरेको हो ।
गहनापोखरी जात्राको अघिल्लो दिन टुँडालदेवीको रथलाई गहनापोखरीमा ल्याई तीनपटक परिक्रम गराइन्छ । टुँडालदेवीको गहना खोज्न रथ पोखरीभित्र लगिन्छ भने महालक्ष्मीको रथ बाहिरै राखिन्छ ।
पूरात्वविद्हरूका अनुसार किरात र लिच्छवीकालीन काठमाडौंको राजधानी हाँडीगाउँमा थियो । त्यसबेला कैलाशकुट दरबारले सातौँ शताब्दीमा खडा गरेको शिलालेखमा गहनापोखरीको जात्रालाई ‘अन्डिपीजात्रायाम’ भनेर उल्लेख गरिएको छ ।
तस्वीरहरू :