उपेन्द्र र माधव कांग्रेससँग मिलेर सरकार ढाल्ने योजनामा थिए : अशोक राई (अन्तर्वार्ता)

उपेन्द्र यादव नेतृत्वको जनता समाजवादी पार्टी नेपाल (जसपा) आइतबारदेखि विभाजन प्रक्रियामा गएको छ । अशोक राईको नेतृत्वमा जसपा नेपाल विभाजित गर्ने निर्णय लिएको समूहले ‘जनता समाजवादी पार्टी’ नामको अर्को पार्टी दर्ताका लागि आइतबार नै निर्वाचत आयोगमा निवेदन दिइसकेको छ । राईको नेतृत्वमा नयाँ पार्टी निर्माणको निर्णयले सत्ता र प्रतिपक्षी गठबन्धमा तरंग ल्याएको छ । यसै सन्दर्भमा प्रस्तावित जसपाका केन्द्रीय अध्यक्ष अशोक राईसँग खबरहबले कुराकानी गरेको छ ।

अचानक जसपा नेपाल फुटाएर नयाँ पार्टी खोल्ने निर्णयमा कसरी पुग्नु भयो ?

जसपा नेपालभित्र असन्तुष्टि पहिलेदेखि नै थियो । अहिले विस्फोट मात्रै भएको हो । नेतृत्वको एकात्मक र एकलौटी शैली सहन नसकेपछि विभाजनतिर लाग्यौँ । महाधिवेशनका लागि प्रतिनिधि छनोट गर्ने परिपत्रमा उल्लेखित विषयवस्तुले विस्फोट गरायो । सबै साथीहरू असन्तुष्ट हुने अवस्था भयो ।

महाधिवेशन प्रतिनिधि छनोट नै मुख्य विवाद हो ?

यो पनि हो । आफ्ना अनुकूल मान्छे राख्ने । पार्टीमा दुःख र संघर्ष गरेका मान्छेलाई पाखा लगाउने काम भयो । यो त पार्टीका लागि घात हो । कति साथीहरू रिसाउनु भयो । निर्वाचान समितिमा पनि अध्यक्षनिकट, व्यवस्थापन समिति पनि उस्तै भयो । मधेस प्रदेशमा पनि पार्टी अध्यक्षलाई हटाएर अध्यक्षनिकट मान्छे ल्याउनु भयो । हामीले यसमा पनि सल्लाह दिएका थियौँ । ‘अध्यक्षज्यू अहिले उहाँलाई नलाऊँ’ भनेर पटक–पटक भनेका थियौँ । तर हाम्रो कुरा सुनुवाइ भएन । मधेसमा रामबाबु यादव अध्यक्ष हुँदा कति संगठन विस्तार गर्नुभएको थियो । पार्टी चलायमान थियो तर उहाँले बालकिशोर यादवलाई ल्याउनु भयो । मधेसमा हाम्रो पार्टीमा आस्था राख्ने मान्छेहरू बिच्किएका छन् । त्यसपछि पनि शंकाको वातावरण भएको थियो ।

यतिमै पार्टी फुट्ने अवस्था आयो ? मिलाउन सक्नु हुन्थ्यो नि ?

एक लाख पाँच हजार पार्टी सदस्य रहेको रेकर्ड आयो तर त्यसको प्रक्रिया हामीले हेरेका थियौँ । केही पनि पुगेको थिएन । हचुवाका भरमा पार्टी चलाउन खोजेपछि विवाद बढिरहेको थियो । हामीले कति ‘कम्प्रमाइज’ गर्न खोज्यौँ, तर अन्तिममा जनताका लागि विभाजित हुनुपर्ने अवस्थामा पुग्यौँ ।

नयाँ पार्टीबारेको छलफल चाहिँ कहिलेबाट चल्यो नि ?

असन्तुष्टि व्यापक थियो । तर तयारी थिएन । मिलाएर जानकै लागि अगाडि बढेका थियौँ । के गर्ने, महाधिवेशनमा कसरी जाने भन्ने कुरा चल्यो । वैशाख २७, २८, २९ गते महाधिवेशन छ । नेतृत्वले सल्लाह नगर्ने, छलफल नै नबोलाउने गर्न थालेपछि हाम्रा साथीहरूले एकलौटी भयो भन्नुभयो । तर छलफल गर्ने ठाउँ छ, सुधार्न सकिन्छ भने र थम्थम्याइरहेको थिएँ । महाधिवेशन सार्न सकिन्छ भनेर टार्दै आइरहेँ । तर प्रतिनिधि छनोटको अनुपात जसरी जारी भयो, त्यससपछि अब मिल्ने सम्भावना सकियो भन्ने भयो । सबै कुराको सम्भावना सकिएपछि विकल्प नहुने रहेछ । पार्टी बनाउन कति मिहिनेत गरेका थियौँ । पेवा जस्तो बनाएपछि अलग हुने निर्णय गर्यौँ‍ । पार्टीबाट अलग हुने कुरा चाहिँ १ हप्ताअगाडिको हो । १ हप्ताको घटनाक्रममा पार्टी विभाजन गरेका हौँ । हामीले हल्ला गरेनौँ । गर्न अनुकूल पनि भएन, यहाँहरूलाई थाहा नै छ हल्ला गरेर केही काम बन्दैन ।

उपेन्द्र यादव विदेश भएकै बेला किन पार्टी विभाजनतिर लाग्नु भएको हो ?

उहाँ जानु अगाडिदेखिकै तयारी हो । उहाँ जाने कुरा पनि हामीलाई थाहा थिएन । सरकारी भ्रमण हो । संयोग नै त्यस्तै पर्यो‍ ।

उपेन्द्र यादवले एकलौटी गरे भन्नुभयो, उहाँलाई असन्तुष्टि राख्नुभएको थिएन ?

चेतावनी दिइएको थिएन । तर एकल निर्णयले पार्टीलाई हित गर्दैन, विभाजनमा लान्छ । विद्रोह हुन्छ भन्ने कुरा अरु साथीहरूले बैठकमा राख्नु भएको थियो ।

उहाँको जवाफ के थियो ?

केन्द्रीय कार्यकारिणी बैठकमा बहुमत सदस्यहरूले कुरा राख्नु भएको थियो । अनौपचारिक छलफलमा सल्लाह नभए विद्रोह हुने कुरा बारम्बार उठेको थियो । साथीभाइले बैठकमा कुरा राख्दा सुनेजस्तो गर्ने तर मतलब नगर्ने भएपछि वाक्क भइँदो रहेछ । कुनै पनि पार्टीका नेताको कुरा नेतृत्वले गम्भीर रुपमा लिनुपर्ने हो । तर त्यो इच्छाशक्ति देखिएन ।

विभाजनका लागि राजेन्द्र श्रेष्ठ र यहाँले होमवर्क गर्नु भएको थियो रे ?

उहाँ (राजेन्द्र) ले त कतिपय कुरा खुलेरै राख्नु भएको थियो । तर उहाँ र मेरो मात्रै कसरत होइन । पार्टी हितका लागि सबैको योगदान उत्तिकै छ ।

उपेन्द्र यादव नयाँ गठबन्धनको योजनामा रहेको यहाँका नेताहरूले भन्नु भएको थियो, यो साँचो हो ?

लुकाउने कुरै छैन । छताछुल्ल भएको छ । औपचारिक छलफल भएको थिएन । तर माधव नेपाल र उपेन्द्र यादवबीच यसबारे आपसमा कुराकानी चलेको थियो । नेपाली कांग्रेससँग बार्गेनिङ भइरहेको कुरा यथार्थ हो भन्ने अनुमान सबैको छ ।

उपेन्द्र यादव मन्त्री हुँदा पनि तपाईंसहित ७ सांसदले असन्तुष्टि जनाउनु भएको हो ?

उहाँलाई बारा २ को उपनिर्वाचनमा जिताउन हामीले धेरै मिहिनेत गरेका थियौँ । केन्द्रीय गठबन्धनका शीर्ष नेताहरूलाई बारा २ मा उतार्न पार्टीका साथीहरू लाग्नुभयो । तर उहाँले यो पटक साथीहरूलाई सरकारमा जान पालो दिनुभएको भए हुन्थ्यो । नेतृत्वले त मिलाएर जाने हो । उहाँको पालो आउँथ्यो नि ।

यहाँहरुको पक्षमा खुलेका राजकिशोर यादव अन्तिममा ब्याक हुनुभयो नि ?

उहाँले निर्वाचन क्षेत्रमा कुराकानी गर्छु भन्ने भएको थियो । पछि आइपुग्नु भएन । सायद निर्वाचन क्षेत्रका साथीहरूले नजान भन्नु भयो होला । उहाँले मलाई खबर गर्नु भएन भनेर रिसाउनु भयो रे साथीहरूसँग । तर हामीले खबर गरेका थियौँ ।

प्रकाश अधिकारी, रेखा यादव र दीपक कार्कीलाई सुनाउनु भएन ?

उहाँहरू सबैलाई थाहा थियो । तर केहीले थाहा नपाएझैँ गर्नुभयो । साथीहरूले सुनाउनु भएको हो । अझै पनि उहाँहरूलाई स्वागत गर्छौँ । उपेन्द्र यादव विदेशबाट फर्किएपछि गल्ती स्वीकार गर्नुभयो भने पनि हामी ब्याक हुने सम्भवना छैन । सुरुमा हामीले उहाँलाई सम्झाएका हौँ । गल्ती स्वीकार गर्ने सामर्थ्य उहाँसँग छ र ?

यहाँहरुको दल कसरी दर्ता हुन्छ ? दल दर्ता दलसम्बन्धी ऐन सांसदबाट पुनजीर्वित भएको छैन अध्यादेशबाट संशोधन भएको थियो । पुरानै ऐनअनुसार कारबाही हुन्छ कि नयाँ प्रक्रियामा जान्छ ?

संसदीय दलबाट विभाजन हुने भएकाले ६ जना भए ४० प्रतिशत पुग्छ । २० प्रतिशतमा पनि ३ जना भए पनि विभाजन हुन सक्ने कानुनी व्यवस्था रहेछ । २० प्रतिशत संसदीय दलबाट वा २० प्रतिशत केन्द्रीय समितिबाट भन्ने रहेछ । हिजो माधव नेपालजीहरू एमालेबाट जुन व्यवस्थाले फुट्नु भएको थियो, त्यही ऐन र नियमावलीलाई टेकेर विभाजनमा अघि बढेका हौँ । तीनजनाले हुने ठाउँमा ७ जना छौँ । माधवजीहरूको विधिअनुसार जाँदा पनि हामीलाई ठिक छ । ४० प्रतिशतमा जाँदा पनि ठिक छ । अहिले अन्योल जस्तो रहेछ । आयोगले पनि परामर्श गरेर निर्णय लिने भनेको छ ।

कहिले होला नयाँ दल दर्ता ?

हामी निर्वाचन आयोगको निर्णय पर्खिरहेका छौँ । उहाँहरूले बोलाएपछि के निर्णय गर्नुहुन्छ, अनि जान्छौँ । हिजो निवेदन दर्ता गरेर विभाजन प्रक्रिया अगाडि बढाउने काम भयो । भोलि या पर्सि बोलाउनु होला। आयोगमा पार्टी विभाजनको दर्ता चढेको छ । छिटो हुन्छ भन्नु भएको छ ।

जसपाका लुम्बिनीमा तीन जना प्रदेशसभा सदस्य छन् । जसमध्ये दुईजनालाई मन्त्री बनाउनुपर्ने जसपाको माग थियो ।

उपेन्द्र यादव विदेशमै हुँदा फुट्यो जसपा, सात सांसदले नयाँ दल दर्ता गर्दै

जसपा फुट्दै गर्दा अमेरिकाबाट कतार पुग्दैछन् उपेन्द्र यादव

उपेन्द्र यादवलाई छाडेर नयाँ दलतिर जसपाका यी ७ सांसद

जसपाबाट विभाजित समूह सत्ता गठबन्धनमै रहने, सरकार पनि नछाड्ने

जसपा विभाजन हुँदा सत्ता समीकरणमा कस्तो असर पर्ला ?

जसपा विभाजित भएपछि राजकिशोरले भने, ‘सिरहाको गाउँमा छु, बल्ल थाहा भयो’

सरकारविरुद्ध षड्यन्त्र रोक्न जसपा फुटायौं : मन्त्री साह (अन्तर्वार्ता)

जसपा फुटको रहस्य : सरकार ढाल्न कि जोगाउन ?

उपेन्द्रले मन्त्री बनाएका नवलकिशोर नै जसपा छाडेर नयाँ दलतिर

अशोक राईको नेतृत्वमा यस्तो बन्यो नयाँ जसपा, कसलाई के जिम्मेवारी ?