काठमाडौं– नेपालमा बैंंकिङ पहुचमा महिला भन्दा पुरुषको संख्या धेरै रहेको छ । बैंक खाताको प्रयोग गर्नेमा महिला भन्दा पुरुष अगाडि रहेको नेपाल राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।
राष्ट्र बैंकको पछिल्लो तथ्यांक अनुसार यस आर्थिक वर्षको पुस मसान्त सम्ममा मुलुकभर कुल ९३ प्रतिशत बचत खातामा पुरुष संख्या ४८ प्रतिशत रहेको छ भने महिला ३० प्रतिशतको मात्र रहेको छ ।
राष्ट्र बैंकको तथ्यांक अनुसार नेपालमा ७ सय ५३ स्थानीय तहमा ७ सय ४८ वटा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरू छन् ।
करिब ६१ प्रतिशत नेपालीको क, ख र ग वर्गका वित्तीय संस्थामा खाता रहेको पाइएको छ । त्यसमा पनि ‘घ’ र सहकारीलाई पनि जोड्ने हो भने करिब ९३ प्रतिशतको बैंकमा खाता छ, जसमा ७८ प्रतिशत मात्रै बचत खाता छ । चालू आर्थिक बर्षको पुष मसान्तसम्ममा महिलाको ३० प्रतिशत र पुरुषको ४८ प्रतिशत बचत खाता छ ।
बचतमा महिला आकर्षण
गत आर्थिक बर्षमा २५ प्रतिशत महिला र ४८ प्रतिशत पुरुषको बचत खाता सञ्चालनमा रहेको तथ्यांकमा उल्लेख छ । त्यस्तै, आर्थिक २०७४/७५ मा २२ प्रतिशत महिला र ४८ प्रतिशत पुरुषको बचत खाता थियो । यसरी विगत ३ वर्षको तथ्यांक हेर्ने हो भने महिलाको बचत गर्ने बानी क्रमिक रूपमा बढ्दै गएको देखिन्छ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता डा.गुणकार भट्टका अनुसार विगत ३ बर्ष यता बचत गर्ने महिलाको संख्या बढी रहेको छ । स्थानीय नागरिकहरुमा बित्तीय जागरण ल्याउने, गाँउ गाँउ, टोलटोलमा बैंकले दिने सुबिधा, प्रक्रिया, बैंकिङ पहुचताले हुने फाइदाहरु, बचत गर्ने बानी बिकासका कार्यक्रमहरु गर्दा महिलाहरुमा बचत गर्ने बानीको विकास भएको उनले बताए । महिलाहरुमा घरपरिवार घर खर्च तथा पुरुषले खर्च गर्ने रकम दिने हुनाले बचत खाता तथा रकम कम देखिएको प्रवक्ता भट्टले बताए ।
पछिल्लो समय वित्तीय क्षेत्र तथा अन्य क्षेत्रमा समेत महिला कार्यरत महिलाको संख्या पनि बढ्दै गएको छ । बैंकको प्रमुख र उपप्रमुखमा पनि महिला छाउन थालेका छन् । मुलुभर रहेका २८ वाणिज्य बैंकहरूमा अहिले करिब ४० प्रतिशत महिला छन् । त्यसो त राष्ट्र बैंकको सञ्चालक समितिमा पनि १ जना महिला अनिवार्य हुनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ ।
महिला तथा पुरुषको कुन प्रदेशमा कति खाता प्रदेश नं. १ प्रदेश नं.१ मा ४७ लाख ४ हजार ४ सय ६१ जना पुरुषको बचत खाता छ भने महिलाको ११ लाख १५ हजार ९ सयवटा बचत खाता छन् ।
प्रदेश नं. २ प्रदेश नं. २ मा १२ लाख ८३ हजार ७ सय ९३ पुरुष र ७ लाख ३८ हजार १ सय ३ वटा महिलाको बचत खाता छन् ।
बागमती प्रदेश बागमती प्रदेशमा ६६ लाख ६५ हजार ५ सय ७८ पुरुष र २८ लाख ३० हजार १ सय ३८ महिलाका बचत खाता छन् ।
गण्डकी प्रदेश गण्डकी प्रदेशमा ४ मा ११ लाख ८९ हजार १ सय ३० पुरुष र १२ लाख ६३ हजार ६ सय १७ महिलाका बचत खाता छन् ।
प्रदेश नं. ५ प्रदेश नं. ५ मा १६ लाख ५२ हजार ३ सय ८५ पुरुष र १३ लाख ४४ हजार ९ सय ८६ महिलाको बचत खाता छन् ।
कणार्ली प्रदेश कणार्ली प्रदेशमा २ लाख ८७ हजार २ सय ३७ पुरुष र २ लाख ३ हजार ५ सय ६ महिलाको बचत खाता छन् ।
सुदूरपश्चिम प्रदेश सुदूरपश्चिम प्रदेशमा ६ लाख ७७ हजार ४ सय ३२ पुरुष र ४ लाख ९७ हजार ९ सय ५ महिलाका बचत खाता छन् । हाल देशभर बैंक तथा वित्तीय संस्थामा ३ करोड भन्दा धेरै बचत खाता सञ्चालनमा रहेको छ ।