काठमाडौं– कोरोना संक्रमण बढ्दै गएपछि काठमाडौं उपत्यकासहित ४० भन्दा बढी जिल्लामा आंशिक तथा पूर्ण लकडाउन र निषेधाज्ञा कायम छ ।

काठमाडौं उपत्यकामा भदौ ३ गतेदेखि निषेधाज्ञा जारी छ । कोरोना संक्रमितको संख्या भने घटेको छैन । निषेधाज्ञा गरिएको पहिलो दिन, ३ गते, काठमाडौं उपत्यकामा १५९ जनामा कोरोना संक्रमण देखिएको थियो, जसमा काठमाडौंका १३४ जना, भक्तपुरका ८ जना र ललितपुरका १७ जना थिए ।

यस्तै, ४ गते काठमाडौंका १७४, भक्तपुरका ८ र ललितपुरका १८ जना गरी २०० जनामा, ५ गते काठमाडौंका १४२, भक्तपुरका १५ र ललितपुरका २५ जना गरी १८२ जनामा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको थियो ।

भदौ ६ गते काठमाडौंका १६०, भक्तपुरका ५० र ललितपुरका ६ जना गरी २१६ जनामा कोरोना पुष्टि भएको थियो । भदौ ७ गते काठमाडौंका १६६, भक्तपुरका १४ र ललितपुरका ३३ जना गरी २१३ जनामा र ८ गते काठमाडौंका १७७, भक्तपुरका १४ र ललितपुरका ३३ जना गरी २२४ जनामा कोरोना पुष्टि भएको थियो ।

भदौ ९ गते काठमाडौंका १९९ जना, भक्तपुरका १४ जना र ललितपुरका १९ जना गरी २३२ जनामा संक्रमण देखिएको छ ।यो तथ्यांकले काठमाडौं उपत्यकामा कोरोना संक्रमण नघटेको देखाउँछ ।

उपत्यकामा हाल अत्यावश्यकबाहेक अन्य सबै सेवाहरू बन्द छन् तर पनि कोरोना संक्रमण किन घटेन ? निषेधाज्ञाले मात्र कोरोना संक्रमण कम होला ?  दुई जना विज्ञको भनाइ यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ-

निषेधाज्ञाले मात्र संक्रमण घट्दैन
जनस्वास्थ्यविज्ञ डा. समीरमणि दीक्षित

निषेधाज्ञाले मात्र कोरोना संक्रमण कम हुँदैन । नेपालमा हाल कोरोना संक्रमण समुदायस्तरमै पुगेको छ । केही दिनको तथ्यांकले मात्र उपत्यकाको संक्रमणको अवस्था पहिचान हुन सक्दैन ।

उपत्यकामा निषेधाज्ञा भएको सात दिन भयो । सात दिनमा संक्रमण ह्वात्त घट्ने होइन । संक्रमण त अझै दुई–तीन महिना रहन्छ । यो झनै बढ्ने क्रम रहिरहन्छ । यो वर्षभरि पनि रहन्छ । निषेधाज्ञालाई निरन्तरता दिए पनि निषेधाज्ञाले संक्रमण कम भएको हो कि होइन भनेर हेर्न अझै चार साता कुर्नुपर्छ ।

काठमाडौंको समाजमा व्यापकरूपमा कोरोना संक्रमण छ, समुदायमै छ तर भन्न गाह्रो छ, किनकि परीक्षण नै राम्रोसँग भएको छैन । दिनको दुई–तीन हजार परीक्षण गरेर समुदायको अवस्था थाहा हुँदैन ।

निषेधाज्ञा फेरि बढाइन्छ होला तर निषेधाज्ञा बढाएर मात्र कोरोना संक्रमण घट्दैन । लामो समयको लकडाउनको फाइदा छैन । बरु त्यसले नराम्रो असर गर्छ । संक्रमण एकैपटक ह्वातै बढेको छैन तर बिस्तारै बढिरहेको छ ।

यसको अर्थ के हो भने जति परीक्षण भएको छ, सोहीअनुसार संक्रमितको तथ्यांक आएको छ । परीक्षणको दायरा अझै बढाउनुपर्छ ।

परीक्षण व्यापक नगरेसम्म उपत्यकामा संक्रमणको अवस्था कस्तो छ, भन्न सकिँदैन । परीक्षण धेरैको भएको दिन धेरैमा संक्रमण देखिएको छ, कम परीक्षण भएको दिन कममा देखिएको छ । अब त सबैमा कोरोना संक्रमण छ भन्ने सोचेर मास्क लगाउने र सुरक्षित भएर बस्नुपर्छ । कोरोना संक्रमण अझै बढ्ने भएकाले सरकारले संक्रमितको उपचारमा ध्यान दिनुपर्छ ।

अस्पतालमा लक्षण देखिएका संक्रमितका लागि उपचारको व्यवस्थापन गर्नुपर्छ । सर्वसाधारणले आफ्नो काम गर्दा सकेसम्म सुरक्षा अपनाएर, मास्क लगाएर गर्नुपर्छ । त्यो भन्दा अरू विकल्प छैन । सर्वसाधारणका लागि निषेधाज्ञा र लकडाउन गरेर मात्र संक्रमण कम हुँदैन ।

संसारभर महामारीको रूप लिइरहेको अवस्थामा मृत्युदर कम गराउन कोरोनाको जोखिम समूहलाई कोरोना लाग्नै नदिन र लागेमा पनि विशेष हेरचाह र उपचार गर्न जरुरी छ । अक्सिजन चाहिने बिरामीलाई अक्सिजनको व्यवस्था गरिदिनुपर्छ, परीक्षण व्यापक बनाउनुपर्छ ।

मास्क नलगाई हिँड्नेलाई कडा कारबाही गर्नुपर्छ । सरकारले चेतना जगाउनुपर्छ, मापदण्ड नमान्नेलाई कडा कारबाही गर्नुपर्छ ।

होम आइसोलेशनको मापदण्ड पालना गराउनुपर्छ
सरुवारोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुन

होम आइसोलेशन मापदण्डमा भएअनुसार प्रभावकारी छ कि छैन भनेर अनुुगमन भएको छैन । होम आइसोलेशनमा भएका संक्रमितले जनस्वास्थ्यको मापदण्ड पालना नगरेमा कोरोना संक्रमण समाजमा फैलिन सक्छ ।

लक्षणविहीन अवस्थामा रहेका संक्रमितले होम आइसोलेशनमा राम्रोसँग जनस्वास्थ्यको मापदण्ड पालना गरेनन् भने उनीहरूबाट परिवार र समाजमा कोरोना संक्रमण बढ्न सक्छ । होम आइसोलेशनको मापदण्ड कसरी पालना भएको छ भनेर अनुगमन गर्न जरुरी छ ।

अबको १४ दिनसम्म देखिने संक्रमणको अवस्थाले उपत्यका र नेपालमा कोरोना संक्रमण कस्तो अवस्थामा जान्छ भनेर अनुमान गर्न सकिन्छ । निषेधाज्ञा कोरोना रोकथाममा केही हदसम्म उपयोगी भए पनि निषेधाज्ञाको पूर्ण पालना भएको छैन । चार महिना लकडाउन गरेर खुला गर्दा फेरि संक्रमण बढ्यो । लकडाउन र निषेधाज्ञाको पनि समीक्षा गर्न जरुरी छ ।

अहिले निषेधाज्ञा छ तर संक्रमण बढिरहेको छ । निषेधाज्ञा लागू भए पनि टोलमा सानोतिनो कार्यक्रम गर्ने, एक अर्काको घरमा जाने गरेको भेटिन्छ । यस्तो कामले संक्रमण घट्दैन । नेपालमा सुरुमा विदेशबाट आएकामा संक्रमण देखिए पनि हाल नेपालभित्रै रहेकाहरूमा संक्रमण बढेकोले जनस्वास्थ्यको मापदण्ड पालना जरुरी छ, नत्र संक्रमण झन् बढ्छ ।

कोरोना संक्रमण नियन्त्रण गर्न व्यक्ति आफैँ पनि जिम्मेवार हुनुुपर्छ । जनस्वास्थ्यको मापदण्ड पालना गर्नुपर्छ । सरकारले स्वास्थ्य सेवा बढाउनुपर्छ । समुदायमा कोरोना संक्रमणको अवस्था थाहा पाउन परीक्षणको दायरा बढाउनुपर्छ ।

समुदायमा संक्रमणको अवस्था कस्तो छ भनेर निक्र्योल गरेरमात्र कुन क्षेत्र सिल गर्ने, स्वास्थ्य संस्थाको व्यवस्थापन कसरी गर्ने र जनशक्ति कति चाहिन्छ भन्ने थाहा हुन्छ । सोहीअनुसार काम गर्नुपर्छ ।