काठमाडौं– नेपालमा कोरोना संक्रमण देखिएपछि सरकारले लकडाउन गरेको एक महिना पूरा भइसकेको छ । अत्यावश्यक सेवामा संलग्न स्वास्थ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी र सञ्चारकर्मीबाहेक अन्य सबै घरभित्रै छन् ।

कोरोना विशेष अस्पतालका चिकित्सक, नर्स र स्वास्थ्यकर्मीहरू अस्पतालले व्यवस्थापन गरेको क्वारेन्टाइनमा बसेर बिरामीको सेवा गर्दैछन् । अन्य अस्पतालहरूमा भने अहिले आकस्मिक सेवामात्र सञ्चालनमा रहेको छ । कोरोना संक्रमितको उपचारमा संलग्नबाहेक अन्य चिकित्सकहरू केही फुर्सदमा छन् ।

आँखामा मोतिबिन्दु भएका तथा अन्य कारणले दृष्टि गुमाएका एक लाखभन्दा बढीलाई दृष्टि दिएर संसारभर चर्चित डा. सन्दुक रुइत पनि घरमै छन् । आँखाका बिरामीको उपचार सेवामा व्यस्त रहने डा. रुइतको दिनचर्या अहिले फेरिएको छ ।

डा. रुइत अहिले काठमाडौंको डल्लुस्थित आफ्नो निवासमा परिवारका साथ रहेका छन् । उनी फोन, म्यासेज र इन्टरनेटबाट आफ्ना बिरामीलाई परामर्श दिने, चिकित्सकहरूसँग छलफल गर्ने र कोरोनाको विषयमा चेतना बढाउने काममा व्यस्त छन् ।

डा. रुइत कोरोना संक्रमण नियन्त्रणको लागि सरकारले गरेको काम पनि नियालिरहेका छन् ।

कोरोना संक्रमणबाट जोगिन अपनाउनु पर्ने सावधानी, सरकारले कोरोना नियन्त्रणका लागि गरिरहेको काम, अब चाल्नुपर्ने कदम लगायतका विषयमा हामीले डा. रुइतसँग कुरा गरेका छौँ ।

आफ्नै शब्दमा डा. रुइत

अहिले विषम परिस्थित छ । लकडाउन भएको एक महिना पुगिसकेको छ । लकडाउन पालना गरेर म पनि घरमै बसेको छु । घरबाटै डिजिटल मिटिङ गर्ने, अध्ययन गर्ने, अनलाइन कन्फरेन्स गर्ने, सञ्चारमाध्यमसँग कुराकानी गर्ने गरिरहेको छु ।

अहिले परिवारमा हामी ६ जना सँगै छौँ । मेरो एकजना छोरी मणिपालमा इन्टर्नसिप गर्दैछिन् । छोरो सातामा एकपटक अस्पताल जान्छ । कुनै काममा घरबाहिर निस्किँदा पञ्जा र मास्क लगाउँछौँ । फर्केर आउने बित्तिकै साबुनपानी र स्यानिटाइजरले हात राम्रोसँग सफा गर्छौं ।

कोरोनाले शक्तिशाली राष्ट्रहरूलाई घुँडा टेकाएको छ । हामीकहाँ अहिलेसम्म बज्रपात भइसकेको छैन । अन्य देशको तुलनाका हामी असाध्यै भाग्यमानी हौँ भन्न चाहन्छु । हामीलाई दैवले साहायता नै गरेको छ भन्नुपर्छ ।

घरमा चाहिँ मास्क लगाएर बस्नुपर्ने अवस्था छैन । हाम्रो परिवारका कोही पनि बिरामी वा कसैको सम्पर्कमा छैनौँ । हामी घरभित्र सबैजना आ–आफ्ना काम गर्छौं । आफूलाई मन परेका किताबहरू पढ्छौँ । पहिला बिरामीको सेवामा धेरै व्यस्त भइन्थ्यो, अहिले परिवारलाई प्रशस्त समय दिन पाइएको छ ।

हाम्रो अस्पतालमा आकस्मिक सेवा सञ्चालनमा छ । अरू डाक्टरसाबहरूले चलाइरहनुभएको छ । आँखा अस्पतालमा पनि हेरक दिन ७०–८० जना बिरामी आइरहेका छन् । अहिले लडकाउनको नियम सबैले पालाना गर्नुपर्ने अवस्था छ ।

मलाई केही कुरा भन्न मन लागेको छ । अहिले असाधारण विषमताको स्थिति हो । कोरोनाले शक्तिशाली राष्ट्रहरूलाई घुँडा टेकाएको छ । हामीकहाँ अहिलेसम्म बज्रपात भइसकेको छैन । अन्य देशको तुलनाका हामी असाध्यै भाग्यमानी हौँ भन्न चाहन्छु । हामीलाई दैवले साहायता नै गरेको छ भन्नुपर्छ ।

तर, विज्ञानले त्यस्तो भन्दैन । कोरोना संक्रमण नियन्त्रणको लागि अझै पनि धेरै ढिला भइसकेको छैन । अहिलेसम्म भएको काम र केही हदसम्म लकडाउनलाई राम्रै मान्नुपर्छ । स्वास्थ्य सेवामा कटिबद्ध भएर फ्रन्टलाइनमा काम गरिरहनुभएका साथीहरूले जोखिमपूर्ण काम असाध्यै राम्रोसँग गर्नुभएको छ । सुरक्षाका साथीहरू र सामाजसेवी सबैले काम गरिरहनुभएको छ ।

यो यस्तो अवस्था हो जसमा हामीले असाध्यै दृढताका साथ राष्ट्रिय एकता र ऐक्यबद्धता कायम गर्नुपर्छ । सबैको मनबाट, भावानाबाट र हरेक तरिकाबाट ऐक्यबद्धता जनाउनुपर्छ । यसको अरू विकल्प नै छैन तर यस्तो ऐक्यबद्धता देखिएको छैन । राजनीतिक दलहरू सीमित वर्ग र क्षेत्रको सीमाना काटेर राष्ट्रियरूपमा ऐक्यबद्ध हुनै पर्छ ।

नेपालमा अझै पनि ढिला भइसकेको छैन । हरेक क्षेत्रको व्यक्ति मिलेर व्यवस्थापनमा लागे नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । युवाहरूको संलग्नतामा कोरोना नियन्त्रण र रोकथामको प्रयास गर्नुपर्छ

अहिले कोरोना रोकथाम तथा नियन्त्रणको तयारीको सन्दर्भमा ज्ञान, स्वास्थ्य विज्ञान, व्यवस्थापन र करुणा भावनाको मिश्रण हुनुपर्छ । यो हामीले देखाउन सकेका छैनौँ । राम्रो व्यवस्थापन अति आवश्यक छ । कोरिया, न्युजिल्याण्ड जस्ता देशमा ऐक्यबद्ध भएर कोरोना नियन्त्रणको प्रयास गरिएको छ ।

नेपालमा अझै पनि ढिला भइसकेको छैन । हरेक क्षेत्रको व्यक्ति मिलेर व्यवस्थापनमा लागे नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । युवाहरूको संलग्नतामा कोरोना नियन्त्रण र रोकथामको प्रयास गर्नुपर्छ । यो अवस्थामा भोलि देश कतातिर लाग्छ, भन्न गाह्रो छ । विश्वको बदलिँदो परिस्थितिबाट हामी उम्किने अवस्था छैन । अझै पनि मैले अघि भनेजस्तो विज्ञान, व्यवस्थापन र करुणा भाव मिश्रण गरेर ऐक्यबद्ध भएर लाग्यौँ भने अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा हाम्रो आर्थिक ग्याप घटाउन पनि सजिलो हुन्छ ।

मन लगाए फ्रन्टलाइनमा काम गरिरहनुभएका सबै व्यक्तिलाई हृदयबाट नै नमस्कार भन्नुपर्छ र धन्यवाद दिनुपर्छ । काम भइरहेको छ, अझै राम्रोसँग हुनुपर्छ । राष्ट्रिय आत्मीयता र ऐक्यबद्धता हुनुपर्छ ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयले सामान खरिदामा अनियमितता गरेको भन्ने कुरा बाहिर आयो । यो एकदमै दुःखद छ । यस्तो अवस्थामा देशमा आर्थिक अनियमितता नभएको होस् । यस्तो अवस्थामा आर्थिक हिनामिना हुनु एकदमै ठूलो गद्दारी हो । यो त महापापको काम हो ।

मलाई के लाग्छ भने यस्तो समयमा असाध्यै पारदर्शी भएर काम गर्नुपर्छ । अहिले पारदर्शीता देखिएको छैन । स्वास्थ्यको क्षेत्र, सेक्युरिटी, ट्रान्सपोर्टेसनको क्षेत्र, आर्थिक क्षेत्रमा अप्ठ्यारो पर्छ । त्यसैले यो अवस्थामा विज्ञहरूलाई समेटेर लानुपर्छ । यो समयमा यो मेरो राजनीतिक कार्यकर्ता, ऊ अरूको इत्यादि भन्ने होइन । सबै किसिमका मान्छेलाई समेटेर एउटा ठाउँमा ल्याएर व्यवस्थापन गर्नुपर्छ । हामीले टेष्टिङ (कोरोना परीक्षण) बढाउनुपर्छ भनेर आवाज उठाएका थियौँ । यसलाई केही रूपमा सम्बोधन गरिएको छ ।

अहिलेसम्म कोरोनाका बिरामीहरू जटिल अवस्थाका छैनन् । भोलि जटिल अवस्थाका बिरामी आउँदैनन् भन्न सकिँदैन । अस्पतालहरूको इन्टेन्सिभ केयर बलियो बनाउनुपर्छ । केही सातामा स्थिति नराम्रो हुनसक्छ

कोरोना बढ्ने क्रममा छ, त्यसैले यो रोगको टेष्टिङको दायरा अझै बढाउनुपर्छ । टेष्टिङ सेवा विस्तार गरी सर्भिलेन्समा जोड लिनुपर्छ । केस पछ्याएर सर्भिलेन्स गर्नुपर्छ । अहिलेसम्म कोरोनाका बिरामीहरू जटिल अवस्थाका छैनन् । भोलि जटिल अवस्थाका बिरामी आउँदैनन् भन्न सकिँदैन । अस्पतालहरूको इन्टेन्सिभ केयर बलियो बनाउनुपर्छ । केही सातामा स्थिति नराम्रो हुनसक्छ ।

म फेरि पनि भन्छु, अहिलेको अवस्था असाधारण हो । यो अवस्थामा सरकार सबैलाई समेटेर अघि बढ्न सक्यो भने स्थिति सामान्य बनाउन सकिन्छ ।

नेपालमा उत्तर हिमालदेखि तराईसम्म र मेचीदेखि महाकालीसम्म बस्ने सबै नेपालीलाई कोरोनाको असर कम होस् भन्ने कामना गर्छु । हामी सतर्क भएर बसौँ । कोरोना प्रभावित अन्य देशमा भएका राम्रा कुरा सिकौँ । यसबाट आर्थिकरूपमा हाम्रो देशलाई धेरै असर नपरोस् ।

कोरोना भाइरस असाध्यै भयानक रोग होइन । यसको मृत्युदर कम हुन्छ । छिटो फैलिने हुनाले डर लागेको हो

म के भन्न चाहन्छु भने नेपालीहरू खाडी देशमा, अमेरिका, क्यानडा युरोप, इङ्ल्याण्ड, अस्टे«लिया, न्युजिल्याण्ड, जापानमा धेरै हुनुहुन्छ । उहाँहरूको बारेमा खबरहरू आइरहन्छ । हामीले उहाँहरूको चिन्ता लिइरहेका हुन्छौँ । सबै नेपालीहरूलाई आत्मबल बलियो बनाएर बस्न आग्रह गर्छु ।

कोरोना भाइरस असाध्यै भयानक रोग होइन । यसको मृत्युदर कम हुन्छ । छिटो फैलिने हुनाले डर लागेको हो । कोरोनाबाट मर्नेको संख्या कम छ । योभन्दा धेरै कडा रोगहरू पनि हामीले देखिसकेका छौँ । कोरोना भयानक रोग नभए पनि भयानकरूपमा फैलिन सक्छ । यसले आर्थिक पसर पुर्‍याउने देखिन्छ । त्यसैले सबै ऐक्यबद्ध हुनुपर्छ । राजनीतिका साथीहरू र सबै व्यक्तिले आ–आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गर्नुपर्छ ।

अन्त्यमा के भन्न चाहन्छु भने, लकडाउनमा न्युन आय भएका वर्गलाई असाध्यै मर्का परेको छ । हामीले यस विषयमा सोच्नुपर्छ र सक्नेले सहयोग गर्नुपर्छ । हाम्रो भौगोलिक स्थितिले पनि धेरैमा समस्या आएको छ । लकडाउनलाई ध्यानमा राखेर सरकारले न्युन आय भएका व्यक्तिहरूको समस्या व्यवस्थापन गर्नुपर्छ ।

नेपालको आयस्रोत खुम्चिन सक्ने भएकाले हामी सबै एकढिक्का भएर कोरोना भाइरस र समस्याहरुसँग लड्नुपर्छ ।