काठमाडौँ– विज्ञहरुले चीनले हुम्लामा मिचेको भूमिबारे छानविनका लागि दुई देशको संयुक्त टोली गठन गर्न सरकारसँग आग्रह गरेका छन् ।
‘सेन्टर फर सोसल इन्क्लुजन एण्ड फेडेरलिजम’ले काठमाडौंमा गरेको उत्तरी सिमामा नेपालको विवाद विषयक छलफल कार्यक्रममा विज्ञहरुले सीमा विवाद समाधानका लागि दुई देशले संयुक्त टोली बनाएर अध्ययन गर्न सुझाव दिएका हुन् ।
सीमाविद् तथा नापी विभागका पूर्वमहानिर्देशक वुद्धीनायारायण श्रेष्ठले हुम्लामा चीनले सीमा मिचेको विषयमा अध्ययन गर्न दुई देशका परराष्ट्र, गृह, रक्षा र भूमिव्यवस्था मन्त्रालय रहेको संयुक्त कार्यदल बनाउन सुझाव दिए ।
उनले हुम्लामा सीमा मिचिएको छैन भनेर आफूले भन्न नसक्ने भन्दै दुई देशका सरकारले संयुक्त रुपमा अध्ययन गरेपछि तथ्य बाहिर आउने बताए ।
दोलखामा रहेको ५७ नम्बर पिलर चीनले नेपालतर्फ सारेको भनेर सार्वजनिक भइसकेको र ६ हेक्टर जमीन नेपालको चीनतर्फ परेको विषयमा समेत सरकारले टुंगो लगाउनुपर्ने बताए ।
उनले भने,‘हुम्लाको जनप्रतिनिधिले नै सीमा मिचिएको छ भनेपछि नेपालको परराष्ट्रमन्त्रीले छैन भनेर मात्रै भएन । प्रमाणसहित भन्नुपर्यो । त्यसका लागि नेपाल र चीन दुई देशले संयुक्त रुपमा कार्यदल बनाएर अध्ययन गर्नुपर्यो ।’
नापी विभागका पूर्वमहानिर्देशक नागेन्द्र झाले समेत सीमा विवाद देखिएपछि कार्यदल बनाएर टुंगो लगाउनुपर्ने बताए ।
उनले नेपाल-चीन सीमामा ९७ वटा पिलर रहेको र प्रत्येक १० वर्षमा ‘इन्स्पेक्सन’ हुनुपर्ने व्यवस्था भएपनि १४ वर्षसम्म त्यस्तो काम हुन नसकेको बताए ।
२०३६ सालमा गरिएको इन्स्पेक्सनमा ५७ र ६२ नम्बरको पिलर गलत स्थानमा रहेको पाइएको भन्दै उनले भने, ‘हुम्लाको लिमि लाप्चा क्षेत्रको समस्या समाधानका लागि नापी विभागले पहल गर्नुपर्छ । नेपाल र चीनले संयुक्त टोली बनाएर संयुक्त रुपमा छानविन हुनुपर्छ ।’
चीनसँगको सिमा निर्धारण पानीढलो र चुचुरो रहेको भन्दै उनले अध्ययनपछि चीनले मिचेको वा नमिचेको भनेर एकिन हुने बताए ।
कार्यक्रममा पूर्वमन्त्री तथा कर्णाली प्रदेशको प्रमुख प्रतिपक्षी दलका नेता जीवनबहादुर शाहीले हुम्लामा चीनले नेपाली भूमि मिचेको प्रमाण आफूसँग रहेको बताए ।
उनले चीनले सीमा मिचेको विषयमा परराष्ट्रमन्त्री र प्रधानमन्त्रीलाई समेत ज्ञापनपत्र दिएको भएपनि सरकारले केही पनि काम नगरेको बताए ।
उनले चीनले आफूलाई गलत आरोप लगाएको भन्दै सीमा नमिचिएको प्रमाणित भए राजीनामा दिन तयार रहेको दोहोर्याए ।
उनले भने,‘हुम्लाको ललुङजोङ क्षेत्रमा चीनले सीमा नमिचेको प्रमाणित गरोस् म राजीनामा दिन तयार छु ।’
चीनले हिल्सा र किट क्षेत्रमा समेत नेपाली भूभाग मिचेको प्रमाण आफूसँग रहेको नेता शाहीले बताए ।
प्रतिक्रिया