राजनीतिमा अन्योलका तरङ्गहरूको वर्ष २०७७ | Khabarhub Khabarhub

राजनीतिमा अन्योलका तरङ्गहरूको वर्ष २०७७



काठमाडौँ— वर्ष २०७७ नेपाली राजनीतिमा अन्यौलको अवस्था छाडेर आज बिदा हुँदैछ । राजनीतिक रूपमा २०७७ सालमा नेपालमा अनपेक्षित घटनाहरू भए ।

तीन वर्षअघि नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) बनाएर एकीकृत भएका तत्कालीन नेकपा (एमाले) र नेकपा (माओवादी केन्द्र) एकीकरणअघिकै अवस्थामा फर्केका छन् । एकीकरणबाट बनेको नेकपा भङ्ग भएको छ । नेकपा एमाले विभाजनको अवस्थामा छ ।

प्रतिनिधिसभा विघटन र पुनर्स्थापनाको घटना पनि २०७७ मै भयो । कोरोना महामारीको प्रभाव यही वर्ष भोग्नुपर्‍यो । समग्रमा नेपालको राजनीति सत्तारूढ दलकै वरिपरि घुमिरह्यो ।

यसै वर्ष मधेशकेन्द्रित दुई दल दल एकीकृत भएर एउटै दल जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) बन्यो । भूमिगत बसेर फाटफुट हिंसात्मक गतिविधि गरिरहेको नेत्रविक्रम चन्द विप्लव नेतृत्वको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी सरकारसँग तीन बुँदे सम्झौता गरेर शान्तिपूर्ण राजनीतिमा आयो ।

प्रमुख विपक्षी दल नेपाली कांग्रेस २०७७ साल हुने भनिएको महाधिवेशन गर्न असफल भयो ।

सत्तामा साझेदार रहेको दलले आफ्ना मन्त्रीहरू फिर्ता बोलाउने र प्रधानमन्त्रीको राजीनामा माग्ने, प्रधानमन्त्रीले समर्थन फिर्ता गर्न हाँक दिने र समर्थन फिर्ता नलिने अचम्मको घटना पनि वर्ष २०७७ मै भएको छ ।

नेकपा (माओवावादी केन्द्र) ले प्रधानमन्त्रीको राजीनामा मागेको छ तर प्रधानमन्त्रीले हाँक दिँदा पनि समर्थन फिर्ता लिएको छैन ।

अध्यादेश तरङ्ग

तत्कालीन सत्तारुढ दल नेकपाको विवादको परिणामस्वरूप सरकारले वर्षको शुरूमै अध्यादेशको बाटो समात्यो । २०७७ वैशाख ८ गते सरकारले दल विभाजन सहज हुने गरी अध्यादेश जारी गरेपछि नेकपाको विवाद चुलियो ।

राजनीतिक दलसम्बन्धी (दोस्रो संशोधन) अध्यादेश, २०७७ र संवैधानिक परिषद् (काम, कर्तव्य, अधिकार र कार्यविधि) सम्बन्धी पहिलो संशोधन अध्यादेश, २०७७ जारी भए ।

अध्यादेश जारी भएपछि नै हो सत्तारुढ नेकपा विभाजनको दिशामा अघि बढेको हो । राजनीतिक दलसम्बन्धी त्यही अध्यादेशले संघीय समाजवादी पार्टी र राष्ट्रिय जनता पार्टी एकीकृत भई जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) बन्यो ।

अन्ततः सरकार उक्त दुवै अध्यादेश फिर्ता लिन बाध्य भयो ।

वैशाख १७ गते भएको तत्कालीन नेकपा सचिवालय बैठकमा अर्का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल तथा नेताहरू माधवकुमार नेपाल र झलनाथ खनालले प्रधानमन्त्री तथा पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीलाई दुईमध्ये एक पदबाट राजीनामा दिन दबाब दिए ।

प्रधानन्त्री ओलीले अध्यादेश त फिर्ता लिए तर पार्टी आन्तरिक मतभेद साम्य भएन ।

नेपालको नयाँ नक्सा

अध्यादेश जारी गरेर चौतर्फी आलोचित भइरहेका बेला सरकारले जेठ ५ गते पिपुलेक र लिम्पियाधुरा समेटिएको नेपालको नक्सा सार्वजनिक गर्ने निर्णय गर्‍यो । लगत्तै जेठ ३१ गते संसदबाट नेपालको परिमार्जित नक्सासहितको निशान छाप हुनेगरी संविधान संशोधन प्रस्ताव पारित भयो ।

संविधान संशोधन प्रस्तावको विपक्षमा उभिएपछि जसपाले सरिता गिरीको सांसद पद खोस्यो ।

सत्तारूढ दल नेकपाको पटकपटक भएका बैठकहरू विवाद समाधान गर्न असफल भए । पार्टीको विवादकै बीच मदन भण्डारी जयन्तीको अवसरमा एउटा कार्यक्रमा बोल्दै प्रधानमन्त्री ओलीले नयाँ नक्सा जारी गरेपछि आफूलाई भारतले अपदस्थ गर्न खोजेको र आफ्नै पार्टीका नेताले त्यसमा सहयोग गरेको आरोप लगाए ।

असार १६ गतेको स्थायी कमिटिको बैठकमा अध्यक्ष प्रचण्डले भारतले होइन, तपाईंको राजीनामा मैले मागेको भनेर जवाफ दिए । लगत्तै निर्वाचन आयोगमा नेकपा (एमाले) नामको पार्टी दर्ताका लागि निवेदन पर्‍यो । प्रधानमन्त्रीले सभामुखलाई समेत जानकारी नदिई असार १८ संसद अधिवेशन अन्त्य गराइदिए ।

नेकपाको कर्णाली विद्रोह

नेकपाभित्र आन्तरिक विवाद उत्कर्षमा पुगेका बेला ओली समूहले मुख्यमन्त्रीविरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता गराए । नेकपाको विवाद झन चुलियो । यस विषयमा ओली र प्रचण्डले कर्णाली प्रदेशका सांसदहरूका लागि परस्परविपरीत निर्देश जारी गरे ।

गोयल भ्रमणको तरङ्ग

भारतीय गुप्तचर संस्था ‘रअ’ का प्रमुख कात्तिक ५ गते राति प्रधानमन्त्री ओलीलाई बालुवाटरमा भेटेपछि अर्को तरङ्ग उत्पन्न भयो । सत्तारूढ दलकै नेताहरूले कूटनीतिक मर्यादाविपरीत प्रधानमन्त्रीले भारतीय गुप्तचर प्रमुखलाई भेटेको आरोप लगाए ।

कात्तिक ६ गते पर्सामा पार्टीको शपथ ग्रहण कार्यक्रममा एक जना कार्यकर्ता मारिए । यसपछि नेकपाको विवाद झन् चुलिँदै गयो ।

कात्तिक २८ गते नेकपा सचिवालय बैठकमा अध्यक्ष प्रचण्डले १९ पृष्ठको प्रतिवेदन पेश गरे । उक्त प्रतिवेदनलाई पार्टीका प्रथम अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री ओलीले आफूविरुद्धको ‘आरोपपत्र’ भन्दै फिर्ता नलिएसम्म संवाद नहुने अडान लिए । यही घटनाले नेकपा विभाजनको बाटो पक्का गर्‍यो ।

प्रधानमन्त्री ओलीले पुस १ गते संवैधानिक परिषद्सम्बन्धी अध्यादेश जारी गराएर उसै दिन संवैधानिक परिषद्को बैठक राखे । सभामुख र विपक्षी नेताको अनुपस्थितिमै परिषदले नियुक्ति सिफारिस गर्‍यो ।

संसद विघटन र पुनर्स्थापना 

प्रधानमन्त्री ओलीले सरकारलाई असहयोग गरेको आरोपमा पुस ५ गते प्रतिनिधिसभा विघटन गरी नयाँ निर्वाचन घोषणाका लागि राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीसमक्ष सिफारिस गरे । राष्ट्रपतिबाट तुरुन्तै अनुमोदन भयो ।

विघटनविरुद्ध विपक्षी दल नेपाली कांग्रेस, नेकपाको प्रचण्ड—माधव खेमा, जसपा र नागरिक समुदाय सडकमा उत्रिए । यही क्रममा प्रचण्ड—माधव पक्षले ओलीलाई पार्टी अध्यक्ष पदबाट बर्खास्त गरेर माधवकुमार नेपाललाई अध्यक्ष घोषणा गर्‍यो । माघ ११ गते ओली पार्टीको साधारण सदस्यबाटै हटाइए ।

प्रतिनिधिसभा विघटनविरुद्ध सर्वोच्च अदालतमा १२ वटा रिट दायर भए । संवैधानिक इजलाशले फागुन ११ गते एकमतले प्रधानमन्त्रीको कदम असंवैधानिक ठहर गर्दै प्रतिनिधिसभा पुनर्स्थापित गरिदियो ।

नेकपा एकीकरण बदर

प्रतिनिधिसभा पुनर्स्थापना गरेको तेह्रौँ दिनमा सर्वोच्च अदालतले पार्टीको नाम विवादमा सत्तारूढ ‘नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)’ ऋषिकुमार कट्टेलको हुने निर्णय गरेपछि सत्तारुढ दलको एकीकरण नै भङ्ग भयो । अदालतले दिएको म्यादभित्र निर्वाचन आयोगमा नयाँ नाम दर्ता नगराएपछि एकीकरण अघिका नेकपा (एमाले) र नेकपा (माओवादी केन्द्र) ब्युँतिए ।

यही फैसलाको परिणाममा मन्त्रीहरू रामहादुर थापा ‘बादल’, टोपबहादुर रायमाझी, प्रभु साह र गौरीशंकर चौधरीको सांसद पद गुम्यो ।

उता एमालेले वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपाल, भीम रावल, घनश्याम भुसाल र सुरेन्द्र पाण्डेलाई ६ महिनाका लागि पार्टीबाट निलम्बन गरेको छ । नेपाल र अर्का नेता झलनाथ खनालको खेमाले धमाधम एमालेका समानान्तर कमिटीहरू गठन गर्दैछ ।

कांग्रेस पनि अलमलमा

प्रतिनिधिसभा विघटनलाई असंवैधानिक करार गर्दै सडकमा पुगेको नेपाली कांग्रेसले नयाँ सरकार बनाउन सकेन । कांग्रेस नेताहरू आफ्नो नेतृत्वमा नयाँ सरकार बनाउने कि नबनाउने भन्ने विवादमा अल्झिए ।

कांग्रेसले प्रधानमन्त्री ओलीको राजीनामा माग्ने र आफ्नै नेतृत्वमा सरकार गठन गर्न पहल गर्ने निर्णय गरेको भए पनि सत्ता समीकरण बनाउन सकेको छैन ।

गत फागुनमा गर्ने भनिएको चौधौँ महाधिवेशन कोरोनाका कारण हुन नसकेपछि २०७८ भदौमा गर्ने निर्णय भएको छ तर अझै पनि अन्योलको स्थिति छ ।

प्रकाशित मिति : ३१ चैत्र २०७७, मंगलबार  ५ : ४१ बजे

एकसय आठ जना दीर्घरोगीलाई आर्थिक सहयोग

तनहुँ– तनहुँको व्यास नगरपालिकाले एक सय आठ जना दीर्घरोगीलाई पाँच

गोरखाको द्रव्यशाह क्याम्पसमा दुना–टपरी गाँस्ने तालिम

गोरखा– गोरखामा रहेको द्रव्यशाह बहुमुखी क्याम्पसले क्याम्पसमा अध्ययनरत छात्राहरुलाई दुना–टपरी

कृषिको आधुनिकीकरण आजको आवश्यकता : लिङ्देन

कैलाली– राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा)का अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनले कृषिमा आधुनिकीकरण

मनाङ मर्स्याङ्दी जलविद्युत् आयोजना निर्माण सुरु

काठमाडौं– मनाङ मर्स्याङ्दी जलविद्युत् कम्पनीद्वारा प्रवर्दित १३५ मेगावाट क्षमताको अर्धजलाशययुक्त

अबुधाबीस्थित नेपाली दूतावासमा निर्यात प्रवर्द्धनबारे छलफल

काठमाडौं– आयात प्रतिस्थापन तथा निर्यात प्रवर्द्धनलाई विशेष जोड दिने सरकारको