ब्रिटिस टेनिस स्टार १८ वर्षीया अम्मा राडुकानुले युएस ओपन जितेपछि २५ लाख अमेरिकी डलर पुरस्कार पाइन् । अब उनले कति प्रायोजक पाउने हुन् त्यो अनिश्चित नै छ ।

उनको यो सफलता एउटा संयोगमात्र हुनेछ वा अर्को युगको शुरूवात हुनेछ भन्ने पनि निश्चित छैन । जसरी ९० को दशकको शुरूमै मोनिका सेलेस र ९० कै दशकको अन्त्यमा सेरेना विलियम्सले नयाँ युगको शुरूवात गरेका थिए त्यसरी नै अब राडुकानु युग शुरू हुन सक्नेछ ।

खेलकुदमा पाएको सफलतासँगै बजारमा चासो बढ्छ, राडुुकानुप्रति चासो बढेको छ । संसारका ठूला कम्पनीहरूको ध्यान उनीतर्फ मोडिएको छ । उनको यो सफलतासँगै आर्जित रकमको आधारमा आगामी दिन कस्तो होला भन्ने अनुमान पनि हुन थालेको छ ।

लन्डनस्थित ट्यालेन्ट म्यानेजमेन्ट एजेन्सीका प्रमुख जोनाथन सालिटले अर्को वर्ष राडुकानुले सय मिलियन अमेरिकी डलरभन्दा बढी कमाइ गर्ने अनुमान गरेका छन् । सालिटले नेतृत्व गरेको संस्थामा दुई पटककी ओलम्पिक स्वर्ण पदक विजेता मुक्केबाज निकोला एडम्स लगायत छन् । संसारका ठूला ब्रान्डहरू राडुकानुको पछि सालिटको दाबी छ । उनी भन्छन्, ‘यसरी पछि लाग्नेमा फेसन, गरगहना, कस्मेटिक, स्किन केयर र हेयर केयरसँग सम्बन्धित हुनेछन् ।’

राडुकानुले शनिबार क्यानडाली खेलाडी लेलाह फर्नान्डेजलाई हराउँदै युएस ओपन टेनिसको उपाधि जितेकी हुन् । उनको सफलताको समाचार न्यु योर्क टाइम्स र दि गार्जियनले मुख पृष्ठमा छापेका थिए ।

रोमानियाली बाबु र चिनियाँ आमाकी सन्तान राडुकानु क्यानडामा जन्मिएकी थिइन् । उनी दुई वर्षको उमेरमा बेलायत पुगिन् । अहिले उनलाई प्रायोजन गरिरहेका नाइक र विल्सनका अतिरिक्त क्यानडा, रोमानिया, बेलायत र चिनियाँ कम्पनी स्वतः उनीप्रति आकर्षित हुनेछन् । इन्टरनेसनल मार्केटिङ पार्टनरका कार्यकारी प्रमुख एलिसन स्टेवार्ट राडुकानुलाई आफ्नो ब्रान्डमा आबद्ध गराउन चाहनेको भिड लागेको बताउँछन् ।

राडुकानुले अर्को वर्ष विम्बल्डन जितिन् र फर्मलाई दश वर्ष कायम राख्न सकिन् भने उनी संसारकै पहिलो बिलियन डलरकी महिला स्पोर्ट्स पर्सन हुनेछिन् । यसले उनलाई धनी खेलाडीहरू गल्फका टाइगर उड्स, बास्केटबल लिजेन्ड माइकल जोर्डन र टेनिस स्टार रोजर फेडेरेरको समकक्षमा पु¥याउनेछ ।

गत महिना फोब्र्सले सार्वजनिक गरेको रिपोर्टअनुसार फेडेरर बिलियन डलर कमाउने छैटौँ खेलाडी हुन् । सन् २०२१ मा मात्र उनले पुरस्कार र प्रायोजक गरी ९ करोड ६० लाख अमेरिकी डलर कमाए । दोस्रो स्थानमा रहेकी जापानकी नाओमी ओसाकाले ६ करोड १० लाख डलर कमाइन्, सेरेना विलियम्सले ४ करोड १८ लाख मिलियन डलर कमाइन् । फोब्र्सका अनुसार ओसाका अहिलेसम्म सबैभन्दा धेरै कमाउने महिला खेलाडी हुन् ।

टेनिसमा धेरै कमाइ अफ कोर्ट नै हुने गर्छ । पुरस्कार रकमभन्दा धेरै गुना बढी कमाइ प्रायोजक र मार्केटिङबाट हुन्छ । राडुकानु पनि यस पथमा जाने प्रशस्त आधार रहेको मत जानिफकारहरूको छ ।

युरोरिया स्पोर्ट्स उद्योगका प्रोफेसर सिमोन चाडविकका अनुसार राडुकानुले फेडेररलाई भेट्न धेरै वर्ष कुर्नुपर्छ । ओसाकालाई भने केही वर्षमै भेट्ने चाडविकको ठहर छ । अब एक ग्रान्डस्लाम जितिन् भने राडुकानुले एक मिलियन अमेरिकी डलरभन्दा बढी कमाउने अनुमान चाडविकको छ । उनका अनुसार यो वर्ष टेनिस खेलाडीप्रति व्यावसायिक क्षेत्रको चासो धेरै छ । यसमा महिलाहरू भने अझै पनि पछि छन् ।

यूएस ओपनको सफलतापछिका केही प्रतियोगितामा विजय हात पारे बजारमा राडुकानुको मूल्य एकाएक बढ्ने अनुमान चाडविकको छ । संसारको सबैभन्दा धेरै जनसंख्या भएको चीन मामाघर भएका कारण चिनियाँ बजारमा आफ्नो उत्पादनको माग बढ्ने आशाका साथ थुप्रै कम्पनी उनीप्रति आकर्षित भएका छन् ।

चिनियाँ कम्पनीहरू घरेलु बजारमा राडुकानुको उपस्थितिमा आफ्नो ब्रान्डले फड्को मार्ने आशाका साथ उनीसँग सम्झौता गर्न हतारिएका छन् । मोबाइल ब्रान्ड र डिजिटल क्षेत्र अझ बढी आतुर छन् ।

तीन महिनाअघिसम्म राडुकानु टेनिस फ्यानका लागि धेरै परिचित नाम होइन । विश्व बरीयता क्रमको ३५० भन्दा बाहिर रहेकी यिनले एउटामात्र व्यावसायिक प्रतियोगिता खेलेकी थिइन् । दोस्रो व्यावसायिक प्रतियोगिता खेल्दै ग्रान्डस्लाम विजेता बन्नु टेनिस इतिहासमै दुर्लभ हो ।

राडुकानुको जित यति सनसनीपूर्ण रह्यो कि १० खेलमा एउटा पनि सेटमा पराजित भइनन् । अन्तिम चरणको प्रतियोगिता अघि छनोट चरणमा पनि उनले तीन खेल खेलेकी थिइन् ।

यी किशोरीले गत सातामात्र १९ वर्षमा प्रवेश गरेकी अर्की खेलाडी लेलाह फर्नान्डेजलाई फाइनलमा सोझो सेटमा हराएकी हुन् ।

यस पटकको यूएस ओपनमा सेरेना विलियम्स, रोजर फोडेरर र राफेल नाडाल सहभागी भएनन् । यी तीन जनाको अनुपस्थितिमा कुनै ठूलो प्रतियोगिता भएको १९९७ पछि यो पहिलो थियो । साबिक विजेता डोमिनिक थिम पनि सहभागी थिएनन् । यसकारण धेरै युवा खेलाडीलाई अवसर पनि थियो ।

टेनिसको इतिहासमा पहिला पनि युवा खेलाडीको एकाएक उदय नभएको होइन । सन् ९० को दशकमा जेनिफर क्याप्रियाटी १४ वर्षको उमेरमै ग्रान्डस्लामको सेमिफाइनलमा प्रवेश गरेकी थिइन् तर पहिलो ग्रान्डस्लाम जित्न एक दशकभन्दा बढी समय कुर्नु प¥यो ।

सन् १९९९ को यूएस ओपनमा मार्टिना हिङ्गिजलाई हराएर टेनिसको दुनियाँमा सेरेना विलियम्सको उदय भएको थियो । सन् १९९० मा मोनिका सेलेसले फ्रेन्च ओपन जितेको समयमा कसैले यो सफलताको अनुमान पनि गरेका थिएनन् । यसपछि भने टेनिसमा परिपक्व खेलाडीकै प्रभाव रह्यो ।

बाइस वर्षपछि एकै पटक यो वर्ष यूएस ओपनमा दुई टिनएजर फाइनलमा प्रवेश गरे । उनीहरूको यो सफलता अलिक फरक शैलीको थियो । फाइनल प्रवेश गर्ने दुवै खेलाडी यूएस ओपनअघि परिचित थिएनन् ।

यूएस ओपन शुरू हुँदा पनि राडुकानु विश्व बरीयतामा १५०औँ स्थानमा थिइन् । मुख्य प्रतियोगिता खेल्नुअघि उनले छनोट पार गर्नुपर्ने थियो । सेमिफाइनल प्रवेश नै उनको एउटा कीर्तिमान थियो । ओपन एराको खेलमा क्वालिफायर सेमिफाइनल प्रवेश गर्ने दोस्रो खेलाडीको रूपमा उनको कीर्तिमान बन्यो । सबैभन्दा आश्चर्य त यसअघि उनले कुनै पनि प्रतियोगिता जितेकी थिइनन् ।

फाइनल प्रवेश गरेपछि नै सन् २००४ मा मारिया सारापोभा विम्बल्डनको फाइनलमा प्रवेश गरेयता ग्रान्डस्लाम फाइनल प्रवेश गर्ने कान्छो खेलाडीको रूपमा राडुकानुले कीर्तिमान कायम गरिन् । सन् १९७७ मा भर्जिनिया वाडेले विम्बल्डन जितेयता ग्रान्डस्लाम जित्ने पहिलो बेलायतीको रूपमा पनि राडुकानुले कीर्तिमान बनाइन् ।

उपाधिको दौरान २०औँ बरीयताभित्रका दुई खेलाडीलाई उनले पराजित गरिन् । यसमा १८आँै बरीयताकी मारिया सकारी र १२आँै बरीयताकी बेलिन्डा बेनकिक थिए । राडुकानका हरेक सफलताले उनी स्वयंलाई आश्चर्यमा पार्दै लगेको थियो । उनले पछिल्लो सफलतामा आफैँलाई विश्वास गर्न कठिन भएको बताएकी छन् ।

यो वर्ष खेलकुदमा आप्रवासी पारिवारिक पृष्ठभूमिका खेलाडीको प्रभाव धेरै रह्यो । टोकियोमा भएको ओलम्पिकको महिला जिम्न्यास्टिक र एथलेटिक्सको आठ सय मिटर दौडका उपाधि विजेता विशेष चर्चामा थिए । जिम्न्यास्टिकको स्वर्ण पदक विजेता सुनी ली लाओसबाट आएका हमोङ समुदायका आमाबाबुकी सन्तान थिइन् ।

एथलेटिक्सकी नयाँ स्टार एथिङ मु सुडानी आप्रवासीकी सन्तान थिइन् । परन्तु यो आप्रवासी पृष्ठभूमिले उनीहरूको बजारमा प्रभाव पारेन । सुडान र लाओस विश्व बजारमा अर्थपूर्ण क्षेत्र होइनन् ।

राडुकानुको हकमा बेलायत, चीन र क्यानडाका बजारमा जुनसुकै ब्रान्डको प्रभाव पर्ने व्यापक सम्भावना छ ।

संसारका धेरै आम्दानी गर्ने महिला खेलाडीको सूचीमा ओसाकाका अतिरिक्त फुटबलमा क्यानडाकी क्रिस्चियन सिन्कलियर, गल्फमा स्विडेनकी अन्ना सोरेन्सटन, बास्केटबलमा एनबीए स्टार सुई वर्ड लगायतका खेलाडी लामो समयदेखि चर्चामा छन् । पौडीमा अमेरिकी केटी लेडेकीको चर्चा छ ।

ठूला प्रतियोगितामा कम उमेरमा प्राप्त सफलता, आप्रवासी पृष्ठभूमि र ठूला बजार भएका देशमा पारिवारिक साइनोका कारण राडुकानुले चाँडै विश्व खेलकुदमा पहिलो बिलेलियर महिला खेल व्यक्तित्व स्थापित गर्ने अनुमान छ ।