काठमाडौँ- कोरोना भाइरस महामारी शुरू भएको १८ महिनापछि संसारका धनी देशहरू यो सितिमिति अन्त्य नहुने कुरामा सहमत भएका छन् ।

पछिल्लो समय तीव्र गतिमा भइरहेको भ्याक्सिनेसनका कारण अस्पताल जानुपर्ने र मर्ने क्रममा कमी आएको छ । कुनै न कुनै रूपमा यो भाइरस हामीमाझ रहिरहने भएपछि यस विषयमा धेरै देशका दृष्टिकोण फेरिएका छन् ।

यहाँ दुई फरक परिवेशका देशका उदाहरण प्रस्तुत गरिएको छ । जो संसारका धेरै देशका लागि मननयोग्य हुनसक्छ । ५६ लाख ९० हजार जनसङ्ख्या भएको सिङ्गापुर र लगभग ६ करोड ६० लाख जनसङ्ख्या भएको बेलायतका बीचमा महामारीको अनुभव र असर फरक छ ।

जोन हाप्किन्स विश्वविद्यालयको तथ्याङ्कअनुसार महामारी शुरू भएपछि यसैका कारण बेलायतमा १ लाख २९ हजारभन्दा बढीको ज्यान गइसकेको छ । सिङ्गापुरमा ३६ जनाले ज्यान गुमाए । बेलायतमा एक लाख जनसङ्ख्यामा १९२.६४ जनाको दरले ज्यान गयो, सिङ्गापुरमा १ लाखमा ०.३६ जनाको मात्रै ज्यान गयो ।

सन् २०२० को ग्रीष्मकालमा भाइरस फैलिँदो क्रममा रहँदा बेलायत मास्क अनिवार्य गर्न र अन्य विधि अपनाउन ढिला भएको थियो । यही समयमा सिङ्गापुरले सीमा बन्द गरेर कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ र परीक्षण प्राथमिकतामा राखेर क्वारेन्टिइन व्यवस्थित बनाएको थियो । अहिले तीव्र गतिमा भ्याक्सिन दिएपछि यी दुई देश कसरी अघि बढ्लान् भनेर अन्य देश हरेका छन् ।

गत जुनमा सिङ्गापुरका नीति निर्माताहरूले तयार पारेको नयाँ रोडम्याप ‘न्यु स्ट्रिट जर्नल’ मा प्रकाशित भएको थियो । उनीहरूले जिरो कोभिडको पुरानो अवधारणा छाड्दै ‘न्यु नर्मल’ को नयाँ स्वरूप तयार गरेका छन् ।

एसिया प्रशान्त क्षेत्रमा जिरो कोभिड रणनीति अवलम्बन गरिएको थियो । यसकारण यस क्षेत्रमा महामारीका कारण मानवीय क्षतिमा कम देखिएको थियो । शुरूवाती चरणमा कम क्षति भएका कारण यो क्षेत्रमा धेरैको आँखा परेको छ ।

पहिलो कोभिड सङ्क्रमण रोक्न प्रयास गर्ने सिङ्गापुरले भ्याक्सिन वितरणको अभियानसँगै अस्पतालको संरचनामा ध्यान दिएको छ । अक्सिजन र आइसीयूको उचित प्रबन्ध, अस्पतालको क्षमता अभिवृद्धि लगायतमा सिङ्गापुरले प्राथमिकता दिएको छ ।

सिङ्गापुरको यो नीतिले अब कोरोना सामान्य रुघा या ठेउला जस्ता रोगको रूपमा रहन्छ भन्ने ठानेको छ । सिङ्गापुरपछि बेलायती प्रधानमन्त्री बोरिस जोन्सनले पनि अब कोरोना भाइरस सामान्य रुघाजस्तै हामीले स्वीकार गरेर बस्ने खालको हुने कुरा बताए । बेलायतले कोरोना नियन्त्रणका सबै मापदण्डहरू हटाएको छ । मास्क र सामाजिक दूरीको अनिवार्यता पनि हटाउन लागेको छ ।

बेलायतमा अहिले ६६ प्रतिशत वयस्कले दुवै डोज भ्याक्सिन लगाइसकेका छन् । यसकारण गम्भीर लक्षणको बिरामीको सङ्ख्या घटेको छ । बेलायतले नयाँ तयारी गरे पनि गत शुक्रबार ५२ हजार नयाँ सङ्क्रमति भेटिए,  ४९ जनाको ज्यान गयो ।

प्रधानमन्त्री जोन्सनको नयाँ नीतिबारे बेलायतमै मत विभाजित छ । जोन्सनको सत्तारूढ कन्जरभेटिभ पार्टीका सदस्यहरूले समर्थन गरेका भए पनि स्वास्थ्य क्षेत्रका सरोकारवाला र वैज्ञानिकहरूले आलोचना गरेका छन् । उनीहरूले भ्याक्सिन पाउनै पर्ने १ करोड ७० लाख व्यक्तिले अझै नपाएको समयमा सरकारले जोखिम लिएको छ ।

लन्डनको इम्पेरियल कलेजमा कोभिड–१९ ट्रान्समिसनको अनुसन्धाता डा. ओलिभर वाटसनले बेलायतमा डेल्टा भेरिएन्टको सङ्क्रमण बढेको यो समयमा सबै खुला गर्न नहुने धारणा राखेका छन् । उनले सिङ्गापुरको भन्दा फरक अवस्था रहेका कारण बेलायतले सबै खुला गर्न नहुने सुझाव दिएका छन् ।

महामारीका कारण बेलायतमा १ लाख २९ हजारभन्दा बढीको ज्यान गइसकेको छ । सिङ्गापुरमा ३६ जनाले ज्यान गुमाए । बेलायतमा एक लाख जनसङ्ख्यामा १९२.६४ जनाको दरले ज्यान गयो, सिङ्गापुरमा १ लाखमा ०.३६ जनाको मात्रै । 

सिङ्गापुरमा अहिले प्रतिदिन सरदर २६ जनामात्रै सङ्क्रमित फेला परे पनि सबै खुला गर्ने मिति तय भएको छैन । सिङ्गापुरका स्वास्थ्यमन्त्री ओङ ये कङले बेलायत लगायत अन्य देशले खुला गरेपछि आउने परिणाम पर्खिएर बसेको बताएका छन् । उनले आफूहरू मध्यमार्गी बाटोमा जान सक्ने बताए । सबै खुला गर्ने नभई धेरै जनालाई भ्याक्सिन दिने र क्रमिकरूपमा खुला गर्दै जाने नीति रहेको उनले बताए ।

सिङ्गापुरमा ४० प्रतिशतले जनसंख्याले दुवै डोज भ्याक्सिन पाएका छन् । सरकारले ९ अगस्टसम्ममा तीन चौथाइलाई भ्याक्सिन लगाइनसक्ने जनाएको छ । बेलायतले अझै टिनहरूलाई भ्याक्सिनका लागि अनुमति दिएको छैन ।

सिङ्गापुरका स्वास्थ्यमन्त्री ओङले सबै एकै पटक खुला गर्ने पक्षमा नरहेको बताएका छन् । भ्याक्सिनेसन अनुसारमात्र खुला गर्दै जाने योजना रहेको उनको भनाइ छ । सिङ्गापुर नै अनकनाइरहेको समयमा बेलायतमा सबै क्षेत्र खुला हुन लागेकोमा धेरैले चिन्ता प्रकट गरेका छन् ।

बेलायतमा गत सातामात्र सयजनाभन्दा बढी चिकित्सक र वैज्ञानिकहरूले सबै क्षेत्र खुला गर्ने निर्णयले भ्याक्सिन नलगाएका बालबालिकाहरूमा गम्भीर असर गर्न सक्ने चेतावनी दिएका छन् । यो नीतिले म्युटेसन बढ्ने र नयाँ भेरिअन्ट निस्किँदै जाने उनीहरूको चेतावनी छ । यसरी खुला गर्नु संसारकै लागि घातक हुने र नैतिक पनि नहुने चेतावनी चिकित्सकहरूको छ ।

चिकित्सकको चेतावनीलाई बेवास्ता गर्दै प्रधानमन्त्री जोन्सनले सबै खुला गर्ने आफ्नो योजनामा अडिग रहेको जनाएका छन् । विद्यालय बिदा रहेकाले बालबालिकामा फैलिने जोखिम कम रहेको उनको जिकिर छ ।

उनले मास्क अनिवार्य नहुन सक्ने बताउँदै सार्वजनिक स्थानमा मास्क लगाउने र सुरक्षित हुने जिम्मेवारी व्यक्ति स्वयंको हुने प्रष्ट पारेका छन् । फेरि संक्रमण र मृत्युदर बढेमा आमनागरिकमाथि दोष थोपर्न प्रधानमन्त्रीले यसो भनेको आरोप स्वास्थ्य क्षेत्रका सरोकारवालाहरूको छ ।

सङ्क्रमण एक्कासि बढ्ने र अस्पतालको चाप बढ्दै जाँदा भ्याक्सिन लगाएकाहरू पनि असुरक्षित हुनसक्ने चेतावनी पनि चिकित्सकहरूको छ ।

बेलायतको भन्दा सिङ्गापुरको अवस्था बढी बलियो छ । आमनागरिक सङ्क्रमणप्रति बढी सचेत छन् । सरकारले जारी गरेका हरेक स्वास्थ्य मापदण्ड अनुशासित भएर पालना गरेका छन् । गएका १८ महिनामा त्यहाँ भएको कम क्षतिको कारण पनि यही हो ।

यो सानो टापुमा अन्य धेरै देशको भन्दा केही फाइदा पनि छन् । थोरै जनसङ्ख्या भएको कारण हरेक नियममा कडाइ गर्न पनि सहज वातावरण छ । सन् २००३ मा त्यहाँ सार्स रोग फैलिएको थियो । यसको नियन्त्रण गर्न कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ, परीक्षण र क्वारेन्टिनको अनुभव छ । यसले अहिले सहयोग गरेको छ ।

नेसनल युनिभर्सिटी अफ सिङ्गापुरका सरुवा रोग विशेषज्ञ प्राध्यापक डेल फिसरका अनुसार चीनमा संक्रमण देखिएपछि नियन्त्रणको तयारी गर्नेमा सिङ्गापुर पहिलो देश हो । सिङ्गापुरको सफलताको मुख्य कारण त्यहाँको विस्तृत र आक्रामक कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ नै हो । यसमा ‘ब्लु टुथ’ को माध्यमबाट ‘वायरलेस प्रविधि’ प्रयोग गरिएको थियो ।

एउटा एपबाट यसले सङ्क्रमितको चाँडो पहिचान गरी उसलाई आइसोलेट गराउन सहयोग गरेको थियो । पसल र कुनै सार्वजनिक स्थानमा जान एप अनिवार्य गरिएको थियो ।

सिङ्गापुरको यो नीति विवादरहित भने भएन । प्रहरीले अपराध अनुसन्धानमा पनि यही एप प्रयोग गर्न थालेपछि गोपनीयता भङ्ग हुन थालेको गुनासो सर्वसाधारणबाट आएको थियो ।

अहिले पूरै खुला गर्न सिङ्गापुरले भ्याक्सिनेसलाई आधार बनाएको छ । त्यहाँको सरकारले हर्ड इम्युनिटीका लागि ९० देखि ९५ प्रतिशत इम्युन हुन आवश्यक ठानेको छ । यदि ८० प्रतिशत इम्युन भएपछि हर्ड इम्युनिटी विकास भयो भने सबै खुला गर्न सहज हुने योजना सिङ्गापुर सरकारको छ ।

सिङ्गापुरमा एक ठाउँमा ५ जनाभन्दा बढी भेला हुन पाइँदैन । बेलायतमा भने अवस्था फरक छ, ३० जनासम्म जम्मा हुन पाइन्छ । सिङ्गापुरमा अहिले पनि कोही प्रवेश गरेपछि १४ दिन क्वारेन्टिन अनिवार्य छ । जुलाईको अन्त्यदेखि भ्याक्सिन पूरा गरेको आठ जनासम्म एक ठाउँमा भेला हुन दिने भनिएको छ ।

जिमखाना, रेस्टुरेन्ट र सैलुनमा काम गर्नेले प्रत्येक १५ दिनमा परीक्षण गराउनुपर्नेछ । यी सबै तयारी र भ्याक्सिनेसका बाबजुद सिङ्गापुरलाई कतै अस्पतालमा अन्य रोगको उपचार गराइरहेकाहरूमा सङ्क्रमण फैलिएर बचाउन कठिन हुने हो कि भन्ने चिन्ता छ । यसकारण सिङ्गापुर अझै पनि धेरै खुला गर्नेमा कठोर रहेको छ ।

सिङ्गापुरले सबै खुला गर्ने हिम्मत नगर्नुको कारण संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई) को उदाहरण पनि एक हो । यूएईमा इनडोर जमघट खुला गरिएपछि डेल्टा भेरिअन्ट फैलियो । यसपछि जमघटको हुन पाउने निर्णय फिर्ता गरेर सावधानी अपनाइएको छ ।

कोरोना महामारीमा एसियाली देशहरू सिङ्गापुर, थाइल्यान्ड, बहराइन, यूएई लगायतले संसारका शक्ति राष्ट्रभन्दा अब्बल देखिए । थुप्रै जनसङ्ख्यामा भ्याक्सिन वितरण भए पनि सबै कुरा खुला गर्नु र सावधानी नअपनाउनु कति जोखिमपूर्ण छ भन्नेमा त्यहाँका सरकार र स्थानीय उत्तिकै सचेत छन् । पूर्वी एसियाको उदाहरण संसारका सबै देशका लागि शिक्षा हुन सक्नेछ ।