काठमाडौँ– काठमाडौँ महानगरपालिकासँग आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा १५ अर्ब ५६ कोड १५ लाख १४ हजार रुपैयाँको बजेट थियो । गत असारसम्ममा ५ अर्ब ७१ करोड १२ लाख ७० हजार रुपैयाँ खर्च भयो ।

महानगरको बजेटमा ९ अर्ब ८५ करोड २ लाख रुपैयाँ बचत भयो । अर्थात गत आर्थिक वर्षमा काठमाडौँ महानगरले कुल बजेटको एक आर्थिक वर्षमा महानगरले कुल बजेटको ३६ दशमलव ७ प्रतिशत मात्र खर्च गर्‍यो ।

महनगरले बजेट विनियोजन गरेका कतिपय शीर्षकमा खर्च नै भएको छैन । कुनै शीर्षमा लक्ष्यको १० प्रतिशत भन्दा पनि कम खर्च भएको छ । विनियोजित बजेट खर्च नहुनुमा कोरोना सार्वजनिक खरिद ऐन र नियमावली तथा कोरोना महामारी मुख्य कारण रहेको महानगरका अधिकारीहरूको भनाइ छ ।

कोरोनामा साढे १२ करोड खर्च

काठमाडौँ महानगरले कोरोना महामारी बढ्दै गरेको अवस्थामा आर्थिक वर्ष ०७७/७८ को बजेट प्रस्तुत गरेको थियो । बजेट पारित गर्दै गर्दा महानगरका मेयर विद्यासुन्दर शाक्यले कोरोना संक्रमण रोकथाम र असर न्युनीकरणका लागि विशेष कार्यक्रमहरू ल्याएको बताएका थिए ।

बजेटमा कोरोनाकै सन्दर्भमा २५ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरिएकोमा आधाभन्दा मात्रै खर्च गरेको छ । कोरोनामा ‘उद्धार, राहत तथा पुनस्र्थापना खर्च’ शीर्षकमा २५ करोड ६८ लाख २५ हजार रुपैयाँ बिनियोजन गरेकमा १२ करोड ६६ लाख ५८ हजार रुपैयाँ खर्च भएको महानगरको वित्त विभागले जनाएको छ ।

विभागका प्रमुख बुद्धरत्न मानन्धरका अनुसार महानगरले करिब ७ करोड रकम अस्पतालका लागि खर्च गर्‍यो । महानगरले क्षत्रपाटी चिकित्सालयमा कोभिड अस्पताल सञ्चालन गर्‍यो ।

सबै, ३२ वटै, वडामा महानगरवासीको कोरोना परीक्षण, मास्क स्यानिटाइजर वितरण, महानगरभित्र डिसइन्फेक्सन, स्थानमा आइसोलेसन बेड लगायतका कार्यक्रमहरूमा बजेट खर्च भएको मानन्धर बताउँछन् ।

बजेट अर्बमा खर्च न्यून

काठमाडौँ महानगरले सडक तथा पूल निर्माणाका लागि २ अर्ब २७ करोड ३२ लाख ८६ हजार रकम बिनियोजन गरेकोमा ८७ करोड ७१ लाख २९ हजार रकम खर्च भएको छ । यो खर्च लक्ष्यको करिब ३९ प्रतिशतमात्रै हो ।

अन्य सार्वजनिक निर्माणका लागि ३ अर्ब २७ करोड ५० लाख २५ हजार बिनियोजन गरेकोमा ७० करोड ९२ लाख ९७ हजार खर्च भएको छ । यो खर्च लक्ष्यको करिब २२ प्रतिशत मात्रै हो ।

गैरआवासीय भवन निर्माण/खरिदका लागि छुट्याएको १ अर्ब १२ करोड ९२ लाख ५४ हजारमध्य ११ करोड ४ लाख २ हजार मात्र खर्च गरेको भएको छ । यो खर्च लक्ष्यको १० प्रतिशत भन्दा पनि कम हो ।

शून्य खर्चका शीर्षकहरू

महानगरले गत आर्थिक वर्षमा पशुपन्छी आहाराका लागि २० लाख रुपैयाँ छुट्याएको थियो । त्यो रकम खर्च भएको छैन ।

त्यस्तै कर्मचारी कल्याण कोषका लागि १२ लाख, वैदेशिक ऋण ब्याजका लागि २ करोड ९० लाख, गैरवितत्तीय संस्थानहरूलाई चालु सहायताका लागि ९ करोड ५० लाख रकम छुट्याए पनि खर्च भएको छैन ।

भइपरी आउने चालु खर्चका लागि २ लाख, पुँजीगत तर्फ १ अर्ब ४१ करोड ७२ लाख ८७ हजार, अन्य भाडाका लागि १ लाख, तटबन्ध तथा बाधनिर्माणका लागि छुट्याएको १ करोड रुपैयाँ खर्च भएको छैन ।

किन खर्च हुन सकेन बजेट ?

महानगरका प्रमुख शाक्यले खबरहबसँगको एक अन्तर्वार्तामा भौतिक पूर्वाधारतर्फ काम हुन नसक्नुमा खरिद प्रक्रिया मुख्य समस्या रहेको बताएका थिए ।

उनले भनेका थिए ‘असारमा बजेट पास गर्ने, साउनदेखि लागु हुने, खरिद प्रक्रिया भदौदेखि, टेन्डर गर्न चार महिना लाग्ने, एउटा उजुरी पर्‍यो भने सातआठ महिना लाग्ने, यस्तो छ हाम्रो अवस्था । एउटा आर्थिक वर्षमा यी प्रक्रिया पूरा गर्ने अनि काम अर्को वर्षमा गर्नुपर्ने अवस्था छ ।’

यिनै कारण समयमै भौतिक तथा पूर्वाधार निर्माणको काम हुन नसकेको मानन्धर बताउँछन् ।

‘गत आर्थिक वर्ष भौतिक पूर्वाधारमा ३५ प्रतिशत बजेट मात्र खर्च भयो,’ उनले भने, ‘प्राविधिक जनशक्तिको अभाव पनि छ, त्यसमाथि कोभिडले धेरै काम रोकियो ।’

खर्च नभएको बजेट फिर्ता हुन्छ

संघीय सरकारमार्फत ३ अर्ब २१ करोड ८० लाख, प्रदेश सरकारमार्फत ४ अर्ब ४० करोड ३३ लाख बजेट काठमाडौँ महानगरलाई आएको थियो । वित्त विभाग प्रमुख मान्धरका अनुसार महानगरले आफ्नो आन्तरिक स्रोतबाहेक प्रदेश र संघबाट आएको बजेटबाट आएर खर्च नभएको रकम फिर्ता गर्छ ।