सबै नेपालीको मन छुन सक्ने धेरै सुन्दर संगीतका सर्जक हुन्, राजु सिंह । नेपाली सांगीतिक क्षेत्रमा तीन दशक लामो समय बिताएका उनी कुशल संगीतकार पनि हुन्। सन् १९९९ मा त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट उनले अर्थशास्त्रमा मास्टर डिग्री गरेका छन् । यस्तै सन् १९९७ मा भारतको प्रज्ञा संगीत विश्वविद्यालयबाट डिप्लोमा र सन् २००८ मा इङ्गल्याण्डको ट्रिनिटी म्युजिक कलेजबाट आठ तहको डिप्लोमा पनि उनले पूरा गरेका छन् । उनले आफ्ना करिब २२ एकल एल्बमका लागि संगीत निर्देशन गरेका छन् । धेरै लोकप्रिय नेपाली गायकहरूसँग विभिन्न एल्बमका लागि संगीत निर्देशन गरेका छन्। नेपाली संगीतमा पार्श्व संगीत निर्देशकको रुपमा काम गरिसकेका उनी एफएम रेडियोका कथा र टिभि च्यानलका सिरियल जिङ्गल रचना पनि गर्छन । उनको गीत संगीत यात्राबारे खबरहबका लागि सेसेमी लिम्बुले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंशः

तपाईंको संगीत यात्रा कसरी प्रतिबिम्बित गर्नुहुन्छ ?
मैले संगीत गर्न थालेको तिन दशक भन्दा बढी हुनलाग्यो । तर, आदरणीय स्रोता दर्शक त्यसैगरी मिडियाकर्मी र संगीतमा आवद्ध हुनु भएका सम्पूर्ण गायक, संगीतकार, रेकर्डिस्ट, वाद्यवादक र विश्वभरीका नेपालीहरुको सदैव साथ र मायाले जस्तो लाग्छ । उहाँहरुले मलाई संगीतबाट बाहिर निस्किन दिनु भएन । त्यसको अलावा मैले मेरो कलेजमा पढाउदा होस् वा स्कुलमा पढाउदा होस् । सबैले साथ दिइरहनु भएको छ । तीन दशक मेरो लामो सांगीतिक यात्रामा जहिले पनि सिर्जनामै लाग्न पाए र अन्य काम गर्न पाए र मलाई लाग्छ कि म नेपालको अत्यन्तै भाग्यमानी संगीतकार हो ।

सांगीतिक क्षेत्रमा दीर्घकालीन रुपमा रहिरहन के कुराको आवश्यकता रहेछ ?
गीताको एउटा भनाइ छ, कर्म गर तर फलको आशा नगर । यही भनेको जस्तै यस्तो एउटा समय आउने रहेछ कि हामीले आफ्नो मौलिकता बचाउन जरुरि छ । हामीले आफू को हुँ भन्ने बुझ्न जरुरी छ । त्यसपछि साधना मेहनत गर्न जरुरि छ । हाम्रो अग्रजदेखि नँया प्रतिभाका सबै पुस्तासँग काम गर्न सक्ने र अध्ययन गर्न सक्ने क्षमता हुन जरुरी छ । हाम्रो अग्रज आदर्श संगीतकार आदरणीय अम्बर गुरुङलाई हामीले राम्रो संगीतकार बन्न के गर्नु पर्छ भन्ने प्रश्नमा उहाले हामी सबैभन्दा पहिले राम्रो मान्छे बन्नु पर्छ र राम्रो मान्छे बनेपछि जे कुरा गर्दा पनि राम्रो हुन्छ भन्नुहुन्थ्यो । त्यसकारणले मलाई लाग्छ, मैले कतिवटा काम गरे । कतिवटा चर्चित गीत दिए, कतिवटा एल्बम गरेँ भन्दा पनि तीन दशकसम्म काम गर्दा मेरो लगनशीलता मेरो इमान्दारिता मेरो साधना र मेरो बहुमुखी कामहरु जहा सबै विधाका संगीतहरु जस्तै सुगम संगीत आधुनिक, लोक, फिल्मी संगीत र रेडियोका जिंगल लगायत अन्य धेरै कामहरु गरेको छु भनिरहदा राजु सिंह बनाउन पुरानादेखि नयाँ सबै पुस्ताको व्यक्तिहरु लाग्नु भएको छ । सफल हातहरुले मेरो जग बसाल्न मलाई कुनै बेला आत्तिदा सम्हाल्न र मात्तिदा पनि सम्हालिदिनु हुन्छ र मलाई साधना गर्नलाई प्रेरणा दिनु हुन्छ ।  सम्पूर्ण पुस्ताको राम्रो अल्बम बन्नको लागि राजु सिंहको नाम पर्यायवाचीमा रहन्छ । जुन खुशीको कुरा हो । त्यहि विश्वास, सम्मान, माया र आत्मियतालाई मैले बचाउन सक्छु कि सक्दिन भन्ने कुराहरु अत्यन्तै चुनौतिपूर्ण लाग्छ ।

तपाईंका कालजयी संगीत सिर्जनाका अगाडिका प्रेरणा दिने पक्षहरु के हुन् ?
सबैभन्दा पहिलो कुरा मैले संगीतबाट पाउछु भन्दा पनि संगीतमा दिन्छु भनेर मैले सुरुमा स्रस्टा हुन । म पहिले आफै स्रोता पाठक भएँ । मैले राम्रो स्रोता दर्शक पाठक बन्छु भनेर पनि संगीतको ज्ञान लिएको हो । मेरो पृष्ठभुमिमा मेरो बुवा वरिष्ठ वाद्यवादक हुनुन्थ्यो । शिक्षा मन्त्रालयमा उच्च पदमै रहेर बस्नु भएको थियो । उहाँले मलाई शिक्षाको महत्व बुझाइदिनु भयो । तिमी गुच्चा खेले पनि पढेर खेल्नु पर्छ । बेरोजगार भएपनि यति पढेको छ । तर, काम मात्र नगरेको हो भन्ने हुन्छ समाजमा । अध्ययन जस्तो ठूलो साथी केहि पनि रहेनछ । हामी जब किताब लिएर बस्छौ । कसैले पनि बाधा पुर्याउन आउदैन । म पनि अत्यन्त अध्ययनशील रहेको छु ।

अहिलेको पुस्ताको संगीत कस्तो पाइरहनु भएको छ ?
अहिलेको पुस्ताले जस्तो संगीत गरिरहनु भएको छ । त्यो मलाई राम्रै लागिरहेको छ । तर, शब्द र साहित्यको कुराहरुमा जे पनि संगीत हुन्छ भनेर जसरि प्रयोग गरिएको पाइरहेका छौ। स्रोता र मिडियाहरुले पनि अलिकति दोहोरो जाँच गर्न जरुरी छ । अहिले जस्तै उपयुक्त्त नहुने संगीत र शब्द प्रयोग गरिन्छ । उहाहरुले बुझ्नु भएपछी आफै पश्चाताप हुन्छ । यी कुराहरु समय, उमेर र अध्यन अनुसार परिवर्तन हुदै जान्छन् । संगीतमा परिपक्वता समय अनुसार नै आउँछ । अहिले जो नेपाली संगीतमा अनुचित फैलाउने व्यक्तिहरु संलग्न हुनुहुन्छ । त्यस्तोहरुसँग वास्तविक श्रष्टाहरुले डराउनु पर्ने खासै केहि छैन । अहिले पनि हामीले गीत सुन्नु पर्यो भने त्यहि अग्रज कँहा जान्छौ । मैले कलेजमा पढाउने भएकोले कति भाइ बहिनीहरु देखेको छु । जसको संगीत चयन देखेर म चकित पर्छु उहाँहरुलाई अरुणा लामा, तारा देवी, नारायण गोपाल र अहिलेका मेलोडी गायक शिव परियार, प्रमोद जीहरुकै गीत सुन्न रुचाउनु हुन्छ । त्यसैले नेपालमा सेन्सर बोर्डको आवश्यकता रहेको छ । जहाँ गीतलाई दुई वटा पक्षमा विभाजन गर्यौ भने समस्या आउदैन । त्यसमा एउटा मनोरञ्जन र अर्को वास्तविकता हुन सक्ला ।

कुनै पनि सिर्जना के कुराले भरिपूर्ण हुन जरुरी हुन्छ ?
हामीले भाषा र साहित्यको विकास गर्नुपर्छ । अन्तर्राष्ट्रिय देशहरुमा पनि यी कुराहरुको धेरै विकास भएको पाएका छौँ । हामीले भित्री आगन्तुक भाषाहरुलाई शब्दमा प्रयोग गर्न सकेको खण्डमा एकदम विकास हुनेछ । कुनै एउटा नेपाली विदेश जान्छ भने उ एक्लै गएको हुँदैन । उसंग एउटा धर्म गएको हुन्छ । उसंग सभ्यता, संस्कार, हाम्रो नेपाली संगीत गएको हुन्छ । त्यसैले संसार भरि एउटा नेपाली मान्छे जानु भनेको नेपाल नै जानु हो । र, पक्कै पनि यी कुराहरुबाट नेपालले विश्व बजार पाउछ भनेर विश्वस्त छु ।