काठमाडौँ– कलेजोमा धेरै खालका समस्या देखिने गरेको विभिन्न अनुसन्धानले देखाएका छन् । केही समस्या जन्मजात वा वंशाणुगत हुने गर्दछन् भने केही समस्या व्यक्तिको जीवनशैलीका कारण निम्तिने गर्छन् ।
कलेजोमा लाग्ने रोगहरुलाई शल्यक्रिया र अन्य चिकित्सा पद्धतिद्वारा उपचार गरिन्छ ।
त्रि. वि. शिक्षण अस्पतालको कलेजो प्रत्यारोपण एकाइका प्रमुख डा. रमेशसिंह भण्डारीका अनुसार यदि यससम्बन्धि समस्या देखिए या कलेजोको क्यान्सर भए सिस्टहरुलाई शल्यक्रियामार्फत काटेर फाल्नुपर्ने हुन्छ । यस्तो समस्यालाई सिरोसिस भनिन्छ । सिरोसिस भन्नाले कलेजोको रोग अन्तिम अवस्थामा पुगेर कामै नलाग्ने भएको अवस्था हो ।
डा. रमेशसिंह भण्डारी नेपालमा सबैभन्दा बढी सिरोसिस हुने कारणबारे यसो भन्छन्:
– अत्यधिक मद्यपान गर्नु
– हेपाटाइटिस बी रोग लाग्नु
– कलेजोमा बोसो जम्नु
उनका अनुसार कहिलेकाहीँ कलेजो के कारणले बिग्रिन्छ भन्ने कुरा पत्ता लगाउनै सकिँदैन । कलेजो बिग्रिनु वा सिरोसिस हुनुमा धेरै कारणहरु हुन सक्छन् । तीमध्ये हेपाटाइटिस बी को सङ्क्रमण पनि एक हो । त्यसैगरी विषादीयुक्त खानपानले पनि एक दुई हप्तामै सामान्य व्यक्तिको कलेजो बिगार्न सक्छ । यस्तो अवस्थामा कलेजो प्रत्यारोपण गर्नुपर्ने अवस्था आउन सक्छ ।
कलेजो प्रत्यारोपण के हो ?
सामान्य भाषामा भन्नुपर्दा जुन व्यक्तिलाई कलेजो चाहिएको हो, उसको कलेजोको बिग्रिएको भाग निकाल्नु पर्छ र त्यो निकालिएको भागमा कलेजो दिने व्यक्तिको लगभग ४० देखि ६० प्रतिशत कलेजो काटेर रगतका नशाहरु र पित्तनलीका नसाहरुलाई मिलाएर जोड्नुपर्छ यो प्रक्रियालाई कलेजो प्रत्यारोपण भनिन्छ ।
कलेजो प्रत्यारोपण गर्नुभन्दा अगाडि लिने व्यक्तिलाई कति कलेजो चाहिन्छ र दिने व्यक्तिले कति दिँदा उसको स्वाास्थ्यमा असर पर्दैन भन्ने परीक्षण गरिन्छ । त्यसपछि मात्र कलेजो प्रत्यारोपण गरिन्छ ।
प्रत्यारोपण गरिएको कलेजो बन्न लाग्ने समय
डा. भण्डारीका अनुसार कलेजो लिने व्यक्तिको शल्यक्रिया ठूलो र जटिल हुन्छ । दिने व्यक्तिको शल्यक्रिया पनि लगभग जटिल नै हुन्छ । त्यसकारण दिने व्यक्तिलाई पनि एक, दुई दिन आईसीयूमा राख्नुपर्ने हुन्छ ।
उन अनुसार कलेजो दान गर्ने व्यक्ति शल्यक्रियापछि चारदेखि ६ हप्तामा सामान्य अवस्थामा पुगेर दैनिक कार्यमा फर्किन सक्छ । कलेजो दिने व्यक्तिले आवश्यकताअनुसार आफ्नो कलेजोको ४० देखि ६० प्रतिशतसम्म भाग दिनुपर्ने हुन्छ ।
दिने व्यक्तिको शल्यक्रिया भएको दुई हप्तामा उसको ९० प्रतिशत कलेजो पलाइसकेको हुन्छ ।
कलेजो प्रत्यारोपण गरिएको व्यक्तिलाई शल्यक्रियापछि एक हप्तासम्म आईसीयूमा राखिन्छ । आइसियुबाट निकालिएको दुई वा तीन हप्तापछि अस्पतालबाट डिस्चार्ज गरिन्छ । डाक्टरका अनुसार डिस्चार्ज भएपछि पनि कलेजो प्रत्यारोपण गरिएको व्यक्तिले धेरै सावधानी अपनाउनुपर्ने हुन्छ ।
प्रत्यारोपण गरिसकेपछि ध्यान दिनुपर्ने कुराहरु
– सबैभन्दा बढी सङ्क्रमण हुनबाट बच्ने ।
– अस्पताल गएर नियमित जाँच गराउने ।
– मद्यपान र धुम्रपानबाट टाढा बस्ने ।
– चिकित्सकले दिएको औषधी ठिक समयमा सेवन गर्ने ।
– सकेसम्म घरबाट बाहिर केही समयसम्म ननिस्किने ।
– बाहिर निस्किँदा मास्क प्रयोग गर्ने ।
– भिडभाडमा नजाने ।
– घरमै पनि सावधानीपूर्वक बस्ने ।
– रुघाखोकीजस्ता सरुवा रोग लागेका व्यक्तिको सम्पर्कमा नजाने ।
– खानपिनमा धेरै ख्याल गर्ने ।
– औषधीको जथाभावी प्रयोग नगर्ने ।
– शल्यक्रिया गरिएको ६ महिना वा एक वर्षसम्म धेरै सावधानी अपनाउने
(कलेजो प्रत्यारोपण एकाइका प्रमुख डा. रमेशसिंह भण्डारीसँग गरिएको कुराकानीमा आधारित)
प्रतिक्रिया