अडियो सुन्नुहोस्ः

आज जेठ १३, २०७९ या अंग्रेजी क्यालेन्डर अनुसार मे २७, २०२२। तपाईंले थाहा पाउनुपर्ने आज संसारभर भएका प्रमुख घटनाहरू यसप्रकार रहेका छन् :

अफगानिस्तानका आधा भन्दा धेरै जनसङ्ख्या मानवीय सहायतामा निर्भर

अफगानिस्तानमा बिग्रँदै गएको आर्थिक र मानवीय सङ्कटको बीचमा शरणार्थीका लागि संयुक्त राष्ट्रसंघीय उच्चायुक्तले अफगानिस्तानको आधाभन्दा बढी जनसङ्ख्या मानवीय सहायतामा निर्भर रहेको बताएको छ ।

उच्चायुक्तले ट्विटरमा एक अफगान बालिकाको तस्बिर पोस्ट गर्दै लेखेको छ– ‘अफगानिस्तानको आधाभन्दा बढी जनसङ्ख्या जीवन बचाउन मानवतामा निर्भर छ । दुई मध्ये एक जनालाई थाहा छैन कि उनीहरूको अर्को खाना कहाँबाट आउँदैछ । हामी सबैभन्दा कमजोरलाई प्रत्यक्ष सहायता प्रदान गर्दछौँ । हामी शरणार्थी र विस्थापित मानिसहरूको स्वैच्छिक फिर्ताको लागि शर्तहरू प्रदान गर्न विद्यालयहरू, स्वास्थ्य केन्द्रहरू, खानेपानी आयोजनाहरू र सडकहरू निर्माण गर्छौँ जब उनीहरू तयार हुन्छन् ।’यसअघि अफगानिस्तान पुनर्निर्माणका लागि अमेरिकी विशेष महानिरीक्षकको कार्यालयले सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनमा २ करोड ४४ लाख भन्दा धेरै बढी मानिसलाई मानवीय सहायताको खाँचो रहेको बताएको थियो ।

विश्व खाद्य कार्यक्रम (डब्लुएफपी) को प्रतिवेदन अनुसार डिसेम्बरमा ९७ प्रतिशत जनसङ्ख्याले अपर्याप्त खाद्यान्न उपभोग गरेको र उनीहरूले खान नै नखाने जस्ता अवस्थासँग जुध्न बाध्य भएका छन् । यसअघि डब्लुएफपीले आफ्नो प्रतिवेदनमा धेरै अफगानहरूले कडा भोकमरीको सामना गरेको बताएको थियो । अफगानिस्तानको राजधानी काबुलमा परिवारहरू सडकमा बस्न बाध्य भएका भन्दै निरपेक्ष गरिबी, खाद्य सङ्कट र बेरोजगारीको समस्या हालसम्मकै विकराल भएको उल्लेख छ ।

यसबाहेक देशमा खाद्य पदार्थको लगातार बढिरहेको मूल्य अफगानिस्तानका लागि नयाँ चुनौतीको रूपमा देखा परेको जनाइएको छ । तीन महिनाभन्दा छोटो अवधिमा खाद्यान्नको मूल्य झण्डै दोब्बर भएको अफगानिस्तानको समाचार संस्था खामा प्रेसले उल्लेख गरेको छ । एक बोरा पीठोको मूल्य पहिलेको तुलनामा २ हजार ८ सयदेखि ३ हजार अफगानिस्तानको मुद्रा अफगानी सम्म पुगेको छ ।

स्थानीय सर्वेक्षणका अनुसार अफगानिस्तानमा पूर्ववर्ती सरकारको पतनपछि गरिबीको दर ९५ प्रतिशत नाघेको भने ५६ प्रतिशतले दैनिक आम्दानीमा कमी आएपछि देश छाड्न खोजिरहेका छन् । यसबाहेक लाखौं अफगानहरू भोकमरीको निकट छन् ।

जो बाइडेनले गोलिकाण्ड भएको विद्यालयको भ्रमण गर्ने

अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले केही दिन अघि गोलिकाण्ड मच्चिएको टेक्सस राज्यको विद्यालयको भ्रमण गर्ने भएका छन् ।

२१ जनाको ज्यान जानेगरी भएको सो नरसंहारको निरीक्षणका लागि उनी यही आइतबार त्यहाँ जान लागेको जनाइएको छ । अमेरिकी प्रशासन ह्वाइट हाउसले दिएको जानकारीअनुसार राष्ट्रपति बाइडेन र अमेरिकी प्रथम महिला जिल बाइडेनले आइतबार सो विद्यालयको भ्रमण गर्नेछन् । उनीहरूले उक्त नरसंहारमा परी ज्यान गुमाएकाहरूप्रति श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्न तथा उनीहरूका परिवारलाई समवेदना व्यक्त गर्न त्यहाँ जान लागेको जनाइएको छ । केही दिनअघि अमेरिकाको टेक्सस राज्यमा रहेको प्राथमिक विद्यालयमा भएको गोली काण्डमा परी २१ जनाको ज्यान गएको थियो ।गत मंगलबार दिउँसो भएको घटनामा मारिनेमा १८ जना बालबालिका समेत रहेका थिए । घटनामा कैयौँ घाइते भएका थिए ।

टेक्सस राज्यको युभाल्डेस्थित रोब प्राथमिक विद्यालयमा एकजना किशोरले गोली चलाउँदा घटना भएको हो ।

पाकिस्तान खाद्यान्न अभावको जोखिममा
पाकिस्तानमा कृषि स्रोतहरूको अविवेकी योजना र कुप्रबन्धनका कारण देशमा चरम खाद्य अभाव देखिएको छ । ग्रामीण क्षेत्रमा जनसङ्ख्याको ठूलो हिस्सा भोकमरीमा छ ।

अधिकार र सुरक्षाका लागि अन्तर्राष्ट्रिय फोरमले जनाएअनुसार देशमा खाद्य असुरक्षाका लागि जिम्मेवार विभिन्न कारकहरू मध्ये मुद्रास्फीति र भ्रष्टाचार गम्भीर चिन्ताको विषय बनेका छन् । पाकिस्तानको घट्दो आम्दानीसँगै खाद्यान्नको मूल्यमा भएको वृद्धिले धेरै पाकिस्तानीहरूलाई खाद्यान्नमा असुरक्षित बनाएको छ । विश्व खाद्य कार्यक्रम डब्लुएफपीका अनुसार किफायती पोषण आहार प्राप्त गर्नको लागि सबैभन्दा ठूलो चुनौती देखिएको छ।  डब्लुएफपीको अनुसार लगभग ४३ प्रतिशत पाकिस्तानीहरू खाद्यान्नमा असुरक्षित छन् ।

गम्भीर कृषि नीति निर्माण गर्ने संस्था र राम्रो सरकारको अभावले पनि पाकिस्तानमा खाद्य सुरक्षामा बाधा पुगेको छ । यसबाहेक पाकिस्तान सन् २०२१ मा भ्रष्टाचार धारणा सूचकाङ्कमा १८० देशहरूमध्ये १४० औँ स्थानमा छ । पाकिस्तानमा निरन्तर खाद्य असुरक्षालाई बढाउने अन्य कारकहरू मध्ये क्षेत्रीय र वातावरणीय कारकहरूसँग सम्बन्धित छन् । देशका धेरै जमिनहरू अर्ध सुक्खा र जर्जर छन् जहाँ सजिलै खेती गर्न सकिँदैन ।

अघिल्लो वर्षको अक्टोबरमा एकीकृत खाद्य सुरक्षा चरण वर्गीकरण (आईपीसी) द्वारा गरिएको अध्ययन अनुसार पाकिस्तानका तीन प्रान्तहरू बलुचिस्तान, खैबर पख्तुनख्वा र सिन्ध प्रतिकूल खाद्य असुरक्षा, गरिबी र कुपोषणको चपेटामा परेका छन् । खाद्यान्नको उच्च मूल्य, वर्षाको अभाव, खडेरी र पशुजन्य रोगले पाकिस्तानमा खाद्य असुरक्षा थपिएको छ । यसैगरी पाकिस्तानको तटीय क्षेत्रहरूमा समुद्री पानीको घुसपैठले पनि पाकिस्तानमा खाद्य सुरक्षालाई खतरामा पारेको छ । समुद्री पानीले उर्वर कृषि भूमिको उत्पादकत्व घटाउँछ । खाद्यान्न अभाव र अन्य आर्थिक समस्याहरू निम्त्याउँछ र यसले पशुधन, वनस्पति, जमिन र अन्य धेरै प्राकृतिक स्रोतहरूको जीर्णतालाई थप मलजल गर्छ ।

खाद्य असुरक्षाले महिला, बालबालिका र ग्रामीण घरपरिवारमा सामाजिक–आर्थिक असमानता निम्त्याएको छ र खाद्य असुरक्षा बढ्दो छ ।

इरानमा भवन भत्किँदा मृत्यु हुनेको संख्या १९ पुग्यो 

इरानको दक्षिणपश्चिमी शहर अबादानमा १० तले व्यापारिक भवन भत्किँदा मृत्यु हुनेको सङ्ख्या १९ पुगेको छ । स्थानीय अधिकारीलाई उद्धृत गर्दै इरानको समाचार संस्था इस्नाले जनाएको छ । अहिलेसम्म उक्त दुर्घटनामा ३७ जना घाइते भएको जानकारी प्राप्त भएको छ ।

उनीहरूको स्थानीय अस्पतालमा उपचार भइरहेको खुजेष्टन प्रान्तका उप गभर्नर एहसन अब्बासपुरले इस्नालाई बताए । अब्बासपुर र अन्य स्रोतबाट प्राप्त रिपोर्टअनुसार उद्धार कार्यमा लगभग दुई हजार उद्धारकहरू संलग्न रहेको बताइएको छ । सरकारले उद्धार कार्यलाई अन्तिमसम्म जारी राख्ने जनाएको छ । गत मंगलबार उक्त भवनका मालिक र ठेकेदारको पनि हत्या भएको घटनापछि १० जनालाई पक्राउ गरिएको मिजान समाचार संस्थाले जनाएको छ । निर्माणाधीन भवन अबागान शहरको भीडभाड सडकमा अवस्थित छ । यसको वरिपरि व्यापारिक तथा चिकित्सा परिसरहरू छन् ।

लेबनानमा विदेशी मुद्राको अभावका कारण अस्पतालहरू बन्द हुने खतरा
मध्यपूर्वी मुलुक लेबनानको निजी अस्पतालहरू उपकरण र औषधीहरू किन्न विदेशी मुद्राको अभाव भएका कारण बन्द हुने खतराको सामना गरिरहेका लेबनानी सञ्चार माध्यमहरूले जनाएका छन् ।

अहिले बैंकहरूले नगद निकासीमा प्रतिबन्ध लगाएको बेला अस्पतालहरूले आवश्यक उपकरण तथा सामग्रीहरू किन्न अमेरिकी डलर कोष सुरक्षित गर्न असमर्थ रहेका छन्, निजी अस्पतालहरूको समूहका प्रमुख सुलेमान हारूनले भने । लेबनानको केन्द्रीय बैंक नजिकै अस्पतालका प्रतिनिधिहरूले गरेको विरोध सभामा बोल्दै हारुनले तरलता अभावका कारण अस्पतालले आफ्ना श्रमिकको अधिकार सुरक्षित गर्न नसकेको पनि उल्लेख गरे । 

उनले लेबनानको केन्द्रीय बैंक ‘सेन्ट्रल बैंक अफ लेबनान’ लाई स्वास्थ्य क्षेत्रलाई आउनै लागेको सङ्कटबाट बचाउन बैंकहरूमा अस्पतालको कोष जारी गर्न आग्रह समेत गरे । लेबनानमा चलिरहेको अभूतपूर्व आर्थिक सङ्कटले गर्दा केन्द्रीय बैंकले अमेरिकी डलर निकासीमा व्यापक नियन्त्रण गर्न बाध्य भएको छ र यसले व्यापार तथा व्यक्ति विशेष दुवैलाई बृहत् प्रभाव पारेको बताइएको छ ।

बुर्किना फासोमा भएको आक्रमणमा ५० जनाको मृत्यु
अफ्रिकी मुलुक बुर्किना फासोको पूर्वी क्षेत्रमा हतियारधारीको आक्रमणमा परेर ५० जनाको ज्यान गएको छ ।

पूर्वी बुर्किना फासोको मदजोरीमा सो हिंसात्मक हमला भएको थियो । त्यस गाउँमा अज्ञात बन्दुकधारीले हमला गरेर यतिधेरै नागरिकको ज्यान लिएका हुन् । त्यहाँको पूर्वी क्षेत्रीय गभर्नर हुबर्ट यामेयोगोले सो कुराको जानकारी दिएका हुन् । उनका अनुसार ठूलो संख्यामा आएका अज्ञात बन्दुकधारीहरूले यो नरसंहार गरेका हुन् । सोही क्षेत्रमा यही मे १४ र मे १९ मा भएका यस्तै हिंसात्मक हमलामा परेर २८ जनाको ज्यान गएको थियो । अरु कैयौँ घाइते पनि भएका थिए ।

बुर्किना फासोमा गएका केही वर्षयतादेखि सुरक्षाको अवस्था नाजुक बन्दै गएको छ । जसका कारण दैनिक रूपमै नागरिकले ज्यान गुमाउनु परिरहेको छ ।

श्रीलङ्काली राष्ट्रपतिद्वारा अन्तर्राष्ट्रिय जनसमुदायसमक्ष सहयोगको आह्वान

देश गम्भीर आर्थिक सङ्कटबाट गुज्रिरहेका बेला श्रीलङ्काली राष्ट्रपति गोताबाया राजपाक्षेले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई औषधि, खाद्यान्न आपूर्ति र इन्धनको आवश्यकता पूरा गर्नका लागि मद्दत गर्न आह्वान गरेका छन् ।

‘हामी अहिले गम्भीर आर्थिक सङ्कटबाट गुज्रिरहेका छौं जसले सबै श्रीलङ्कालीहरूको जीवनमा गहिरो प्रभाव पारेको छ जसको परिणामस्वरूप सामाजिक असमानता उत्पन्न भएको छ ।  हामीलाई तुरुन्तै अन्तर्राष्ट्रिय समुदायबाट सहयोगको आवश्यकता छ र म श्रीलङ्काका अन्य साथीहरूलाई पनि यो कठिन समयमा मेरो देशलाई समर्थन र ऐक्यबद्धताका निम्ति अपील गर्दछु’ राजपाक्षेले भने । 

जापानको टोकियोमा भिडियोमार्फत आयोजित फ्युचर अफ एसिया कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै राष्ट्रपतिले सो कुरा उल्लेख गरेको श्रीलङ्काबाट प्रकाशित हुने डेली मिरर अखबारले जनाएको छ । चरम आर्थिक समस्याका बीच श्रीलङ्काले हालै करिब ५१ अर्ब अमेरिकी डलर बराबरको विदेशी ऋण चुक्ता गरेको जनाइएको छ । त्यहाँ गलत आर्थिक नीतिहरूले देशले पर्याप्त इन्धन किन्न नसक्ने र खाद्यान्न  एवं अन्य आधारभूत आवश्यकताहरू जस्तै खान पकाउने इन्धन र ग्यासको चरम अभावको सामना गर्नुपरेको छ ।

कोभिड १९ को महामारीबाट पर्यटन उद्योगमा परेको असर र अन्य कारण विदेशी कामदारहरूको भित्री रेमिट्यान्समा तीव्र गिरावट एवम् श्रीलङ्काको उच्च ऋण दायित्वहरूसँग मिलेर अन्य घटनाहरूको कारणले बढ्दो मुद्रास्फीतिले गम्भीर वित्तीय सङ्कट निम्त्याएको छ । ‘भविष्यमा विश्वले सामना गर्ने अझ व्यापक समस्या भनेको खाद्य सुरक्षासँग सम्बन्धित छ। आगामी महिनाहरूमा खाद्यान्नको अभाव र खाद्यान्नको मूल्यमा भएको तीव्र वृद्धिले धेरै देशहरूमा ठूलो दबाब दिनेछ’ डेली मिररले राष्ट्रपतिलाई उद्धृत गर्दे उल्लेख गरेको छ ।

राष्ट्रपतिले कोभिड–१९ को महामारीपछि युक्रेन–रुस द्वन्द्वले सङ्कट थपिएको भन्दै त्यस्ता जोखिममा परेका राष्ट्रहरूलाई सहयोग गर्न अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई आग्रह गरेका छन् । उनले मुलुकमा देखिएको सङ्कटलाई  समाधान गर्नका निम्ति राष्ट्रहरूबीचको सहकार्य बढाउनुपर्नेमा पनि विशेष जोड दिएका छन् । ‘श्रीलङ्काले सामना गरिरहेको गम्भीर कठिनाइहरू कोभिड १९ महामारीको प्रभावहरूको प्रारम्भिक सङ्केत हो  । त्यस्तै युरोपमा जारी द्वन्द्वले अन्य कमजोर राष्ट्रहरूलाई क्षेत्रीय र विश्वव्यापी रूपमा पनि असर गर्न सक्छ ।’ उनले भने ।  

राष्ट्रपतिले यस जटिल समस्यामा ध्यान दिनुपर्ने र कृषि उत्पादनलाई स्थानीय तहमा प्राथमिकता दिनुपर्नेमा जोड दिएका छन् । उनले देशवासीलाई यस्ता विकराल समस्याको सामना गर्ने उपाय खोज्न पनि आग्रह गरेका छन् । ‘जापान श्रीलङ्काको प्रमुख विकास साझेदारहरू मध्ये एक हो  र हामी आशा गर्छौ अहिले जापानबाट कोष जुटाउने सम्बन्धमा भइरहेको वार्ता छिट्टै टुङ्गिनेछ र हामीले हाम्रो अर्थतन्त्र र हाम्रो राष्ट्रलाई स्थिर बनाउन प्रयास गर्नेछौं’ डेली मिररले राजपाक्षेलाई उद्धृत गर्दे उल्लेख गरेको छ । खाद्यान्न र इन्धनको अभाव बढ्दो मूल्य र बिजुली कटौतीका कारण श्रीलङ्काले स्वतन्त्रता पछि यस पटक सबैभन्दा खराब आर्थिक सङ्कटको सामना गरिरहेको छ।

अर्थतन्त्र राम्रो अवस्थामा नभएकाले अन्तर्राष्ट्रिय ब्याजदर बढ्ने उच्च जोखिम रहेको प्रष्ट देखिन्छ । अहिले अन्तर्राष्ट्रिय खाद्यान्नको मूल्य बढ्ने खतरा पनि उत्तिकै टड्कारो रहेको जनाइएको छ ।