कसरी बन्छ आकाशमा सप्तरंगी इन्द्रेणी ? यहाँ हेर्नुहोस्

काठमाडौँ– वर्षाको समयमा घाम र पानीको समिश्रणपछि आकासमा इन्द्रेणी देखिन्छ । इन्द्रेणी प्रकृतिको ती चिन्हहरू मध्ये एक हो जसले बच्चादेखि वयस्कसम्मलाई धेरै आनन्द दिन्छ ।

इन्द्रेणीमा सात रङ्गहरू हुन्छन् । जसमा रातो, सुन्तला, पहेँलो, हरियो, आकाशे निलो, गाढा निलो र बैजनी रङ्ग क्रमैसँग देखिन्छन् । यसमा सबैभन्दा माथिल्लो छेउमा रातो रङ्ग र अर्को छेउमा बैजनी रङ्ग देखिन्छ ।

जसले हामी सबैको मन लोभ्याउने गर्छ । जसका कारण हामी इन्द्रेणी लागको बेला तस्वीरहरू खिचेर सामाजिक संजालमा राख्न रुचाउँछौँ । तर हामी मध्ये धेरैलाई इन्द्रेणी कसरी बन्छ भन्ने थाहा नहुन सक्छ ।

सूर्यको प्रकाशमा विभिन्न प्रकारका सातवटा रङहरू रहेका हुन्छन् । त्यसलाई हामीले हाम्रो नाङ्गो आँखाले देख्न सक्दैनौँ ।

जब पानी पर्छ तब आकासबाट असंख्य पानीका थोपाहरू जमिनमा खस्ने गर्छन् । जसबाट हामी आनन्द पनि लिने गर्छौँ । त्यहि पानीका थोपाहरूमा घाममा पर्दा सातवटा रङमा देखिने गर्दछ । जसलाई हामी इन्द्रेणी लागेको भन्छौँ ।

इन्द्रेणी वा इन्द्रधनुष प्रकाश र रङ्गबाट उत्पन्न भएको यस्तो घटना हो, जसमा रंगीन प्रकाशको एउटा अर्धवृत्त आकाशमा सात रंगमा देखिन्छ ।

जब सूर्यको प्रकाश पृथ्वीको वायुमण्डलमा भएको पानीको थोपा माथि पर्छ, पानीको थोपाले प्रकाशलाई परावर्तन, आवर्तन र डिस्पर्सन गर्दछ । फलस्वरुप आकाशमा एउटा सप्तरङ्गी अर्धवृत्ताकार प्रकाशीय आकृति उत्पन्न हुन पुग्छ । यो आकृतिलाई नै इन्द्रेणी भनिन्छ ।

इन्द्रेणी देखिनुको कारण वायुमण्डलमा पानीका कणहरू हुनु नै हो । वर्षा, झरनाबाट उछिट्टिएको पानी, शीत, कुहिरो आदिको इन्द्रेणी देखिने प्रक्रियामा महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ ।

इन्द्रेणी पूर्ण वृत्ताकार समेत हुन सक्ने भए पनि साधारण अवलोकनकर्ताले जमिनमाथि बनेको आधा भाग मात्र देख्न सकिन्छ ।