काठमाडौँ – एमाले नेतृत्वको नयाँ सात दलीय सत्ता गठबन्धनबारे अझै बहस सेलाएको छैन । गठबन्धनमा रहेपनि प्रतिपक्ष भनेपनि नेपाली कांग्रेसका निर्णय झन् एकपछि अर्को गरी बहसमा तानिएका छन् । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको नेतृत्वमा रहेको सरकारलाई विश्वासको मत दिएपछि कांग्रेसको आलोचना र प्रतिपक्ष भूमिकाबारे बहस तातेको हो । कांग्रेसको समर्थनले प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारलाई दिगो फाइदा होला र राजनीतिक समीकरण नै फेरिएला ? यसै सन्दर्भमा विश्लेषक डा.विष्णु दाहालसँग नयन सापकोटाले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंशः
प्रचण्ड नेतृत्वको सरकार र अहिले सत्ता गठबन्धनलाई तपाईँले कसरी हेर्नु भएको छ ? अहिलेको परिवेश हेर्दा छिटो छिटो राजनीति बदलिएको छ । राष्ट्र र जनताका लागि भनेर पहिले केहि समय लिने चलन थियो । अहिले पदको बाँडफाँडमा को सन्तुष्ट, को असन्तुष्ट थाहा नै हुँदैन । थाहा भए पनि हाराहारी ६ वर्ष यही कुरामा राजनीति चलिरहेको छ । निर्वाचन एउटा गठबन्धन र सरकार अर्को गठबन्धनमा भयो । प्रचण्डले आलोपालो गर्ने भनेको अहिले सहमति भएको एमाले अध्यक्ष केपी ओलीसँग हो । मुख्य पद प्रधानमन्त्री र राष्ट्रपति रहेका छन् । आफूले सरकार र सत्ताको नेतृत्व लिनका लागि एकै ठाउँमा अड्किने पनि देखिन्न ।
राष्ट्रपति पद पाउनको लागि र अन्य पदमा नेपाली कांग्रेसले पालो पाउनको लागि पुष्पकमल दाहालको सरकारलाई समर्थन गरेको कुरा मान्नुहुन्छ ? विश्वासको मत पुग्दा पुग्दै पनि कांग्रेसलाई दिनु त्यो सदस्यता होइन । आफू भोलि राजनीतिमा हराइन्छ । पुस्तान्तरणको दबाब हो । राष्ट्रपति एमालेलाई नदिनको लागि प्रचण्डको भित्रि कुरा रहन सक्छ । प्रचण्डको पार्टीभित्र धेरै भोगाई छ । एमाले, काग्रेससँगको संगतले उनले धेरैका स्वार्थ बुझेका छन् ।
नेपाली कांग्रेसले एमालेलाई सत्ताबाट बिस्तारै बाहिर निकालेर आफू भित्रिनका लागि प्रचण्डको सरकारलाई विश्वासको मत दिएको हो ? शक्तिको एक पटक प्रयोग गरिसके पछि त्यो शक्तिबाट विमुख रहन ठुलो चित्कार हुँदो रहेछ । प्रत्येक नेताले कुनै न कुनै प्रतिष्ठान खोलेका छन् । राज्यसत्ताको ढुकुटी प्रतिष्ठानमा कुनै न कुनै रुपमा दिने र आफू काम गर्ने देखिन्छ । राज्य सत्ता कुनै ठाउँमा पुग्नै पर्छ । आफ्नो गुड जोगाउन राज्य सत्ताको कुनै न कुनै ठाउँमा पुग्नु पर्छ भन्ने स्वार्थ छ । आफ्नो पहिचान जोगाउन चाहे विचार नमिले पनि सत्तामा जान आवश्यक देख्छन् नेताहरु ।
एक प्रमुख पदमा नेकपा एमालेलाई कमजोर बनाएर पुरानो गठबन्धनलाई नयाँमा ल्याउन सकिन्छ भन्ने चाल कसले चलिरहेको छ ? एमाले आफ्नो कार्यकालतर्फ रहन्छ । कांग्रेस आफ्नो एउटा पोजिसनमा छ । राम्रो एजेन्डा र राम्रो पक्षतर्फ लागे जनताले मत दिन्छन् । आफ्नो कार्यकताभन्दा पनि जनमतको आवश्यकता छ । एमालेको आफ्नै संगठित कार्यकर्ताहरु छन् । प्रचण्डको तीन वटा रणनीति छन् । अल्पकालीन, मध्यकालीन, दीर्घकालीन । शक्तिको सन्तुलन तथा बाडँफाँड गरेका छन् । यसका लागि उनले विश्वासको मत पनि पाइसकेका छन् ।
कांग्रेसले प्रचण्ड सरकारलाई समर्थन गर्दा कांग्रेसको दाउपेच पदको लागि वा गठबन्धनमा बिग्रह ल्याउनको लागि हो ? कांग्रेसको युवाहरुले त्यसमा ठुलो दबाब सिर्जना गर्न सक्थे । बाह्य राजनीतिको प्रभाव बढ्दो छ । दलहरू कुनै क कुनै शक्ति केन्द्रसँग नजिक भएका छन् । छिमेकको विकास, छिमेकको स्वार्थ र सुरक्षा तथा छिमेककै व्यापार मुख्य प्रभाव पार्ने होडबाजी देखिन्छन् ।
एमालेको बुझाई आलोपालोमा प्रधानमन्त्री नभए, सभामुख वा राष्ट्रपति पद नपाए नेपाली राजनीतिले कस्तो रूप लिन्छ होला ? संसद् विघटन प्रधानमन्त्रीको अधिकार हो भन्ने कुरा पनि आयो । आफू सरकारमा गएपछि विघटन गरेर आफू अनुकुलको निर्वाचन गर्ने हो । प्रचण्डलाई आफू र आफ्नो पार्टीको औचित्य जोगाउनुपर्ने चुनौती छ । दलभित्रको कुरामा छलफल गर्न आवश्यक हुन्छ होला ।
(प्रस्तुति : कुसुम गौतम)