रुपन्देही – ‘समानता, स्वाभिमान र अवसर: बस्न योग्य बुटवल सहर’को ध्येय प्राप्त गर्ने गरी बुटवल उपमहानगरपालिकाले आइतबार बजेट पेस गरेको छ ।
स्वच्छ, सफा, हरियालीयुक्त पर्यावरणको विकास गरी बुटवललाई बस्न योग्य सहर बनाउन स्वास्थ्य, शिक्षा र रोजगारीलाई प्राथमिकता दिएर दुई अर्ब ३६ करोड ५४ लाख रुपैयाँ बराबरको बजेट उपमहानगरले विनियोजन गरेको हो ।
बुटवलवासीलाई उपचारका क्रममा आवश्यक पर्ने रगत र रगतजन्य पदार्थ निःशुल्क उपलब्ध गराउन र ‘स्वच्छ नगर, स्वस्थ नगरवासी’ को नीतिलाई प्रभावकारी बनाउन नगर मातहतका अस्पताल, स्वास्थ्य चौकी, स्वास्थ्य केन्द्रलाई थप व्यवस्थित र सुविधा सम्पन्न बनाउन आवश्यक बजेट विनियोजन गरिएको छ ।
नगरको स्वास्थ्य सेवालाई प्रभावकारी बनाउन बुटवल उपमहानगरपालिका–१३ र १७ मा १५-१५ शय्याका अस्पताल सञ्चालन तथा व्यवस्थापन गरिने भएको छ । यसका लागि दुई करोड रुपैयाँ छुटाइएको छ । वडा नं १३ मा सञ्चालन हुने अस्पताललाई चौबिसै घण्टा आकस्मिक सेवा सञ्चालन गर्न र बुटवल–१४ सेमलार स्वास्थ्य चौकीको स्तरोन्नति गर्दै बर्थिङ सेन्टरलाई चौबिसै घण्टा सञ्चालन गर्न आवश्यक बजेट विनियोजन गरिएको छ ।
सिद्धार्थ बाल तथा महिला अस्पताल आम्दामा सुत्केरी हुने महिलाहरूका लागि सबै खालको खर्च निःशुल्क गराउन नगरप्रमुख आमा सुरक्षा कार्यक्रमका लागि एक करोड रुपैयाँ विनियोजन गरिएको छ ।
नगरप्रमुख घरदैलो स्वास्थ्य सेवा कार्यक्रम अन्तर्गत परिवारको स्वास्थ्य जानकारी समेटिने डिजिटल रूपमा पारिवारिक स्वास्थ्य डाटा सङ्कलन गर्दै सोहीअनुसारको कार्यक्रम सञ्चालन गर्नका लागि पनि बजेटको व्यवस्था गरिएको छ ।
बाआमासँग नगरप्रमुख कार्यक्रममार्फत ज्येष्ठ नागरिकको स्वास्थ्य हेरचाह र उपप्रमुख सुरक्षित मातृत्व कार्यक्रमअन्तर्गत गर्भवतीलाई निःशुल्क प्रयोगशाला सेवाका लागि पनि बजेट छुट्ट्याइएको छ ।
नवजात शिशु र आमाको स्वास्थ्य तथा पोषणमा सुधार ल्याउन जनही रु दुई हजारका दरले प्रदान गर्ने गरी नगरप्रमुख स्वस्थ शिशु सुत्केरी पोषण कार्यक्रमका लागि एक करोड रुपैयाँ विनियोजन गरिएको छ ।
यस्तै अठार वर्षमुनिका एचआइभी सङ्क्रमित बालबालिकालाई पोषण स्थिति सुधार गर्न मासिक तीन हजार रुपैयाँ दिने व्यवस्था मिलाइएको छ ।
स्तनपान गराउने आमाहरूका लागि उपप्रमुख दुग्धवद्र्धक जडीबुटी वितरण कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने तथा नगरवासीलाई जटिल रोगहरू (मुटु रोग, मिर्गौला रोग, क्यान्सर, पार्किन्सन्, अल्जाइमर्स, स्पाइनल इन्जुरी, हेड इन्जुरी र सिकलसेल एनेमिया) को उपचारमा जनही १७ हजार रुपैयाँ दिइने राहत अनुदानलाई निरन्तरता दिइने भएको छ ।
महिला स्वास्थ्य स्वयम्सेविकाहरुको सुविधा र सम्मान कार्यक्रम, स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम, कोभिड–१९ जस्ता महामारी तथा नियमित खोप सञ्चालन, एचआई भी-एड्स, क्षयरोग, कुष्ठरोग, औलो, कालाजार, हात्तीपाइले, डेङ्गु, स्क्रब टाइफसजस्ता सर्ने नसर्ने लगायतका रोगहरूको रोकथाम, नियन्त्रण तथा निवारणका आवश्यक पनि बजेट विनियोजन गरिएको छ ।
स्थानीय पाठ्यक्रमलाई आवश्यकताअनुसार परिमार्जन गर्दै बुटवलको पहिचान, जातीय पहिचान, भाषा, संस्कृतिको संरक्षण गर्न आवश्यक बजेटको प्रबन्ध गरिएको छ भने सामुदायिक विद्यालयमा अध्ययनरत भौगोलिक रूपमा पछाडि परेका तथा विपन्न परिवारका बालबालिकाहरूलाई विद्यालयसम्म पहुँच विस्तार गर्न निःशुल्क पोसाकको व्यवस्था गर्न बजेट छुटाइएको छ ।
यस्तै लुम्बिनी बस टर्मिनललाई यात्रु सेवामैत्री बनाउन विद्युत्, शुद्ध खानेपानी, व्यवस्थित खाजा घर, सफा शौचालय र स्नान घर, निःशुल्क वाइफाइ, सुरक्षित विश्राम स्थल निर्माण गरी सुविधा सम्पन्न बसपार्कका रूपमा विकसित गरिने छ भने बस टर्मिनलभित्र पार्किङ भवन, व्यावसायिक कोसेली भवन निर्माणका लागि आवश्यक बजेट विनियोजन गरिएको छ ।
बुटवलको मुख्य सडक क्षेत्रलाई व्यवस्थित र बहु उपयोगी बनाउन पैदलयात्री लेन, साइकल लेन, पार्किङ लेन निर्धारण गरिने तथा नगर क्षेत्र भित्रका सडकहरूमा आवतजावतमा सहजता ल्याउन नगरप्रमुख पूर्वाधार एम्बुलेन्स सञ्चालन गर्न बजेटको व्यवस्था गरिएको छ ।
बुटवलको खानेपानी आपूर्तिसम्बन्धी समस्यालाई दीर्घकालीन समाधान गर्न बोरिङ, ओभरहेड ट्याङ्की निर्माण, स्यालो ट्युबेलका लागि आवश्यक बजेट विनियोजन गर्नाका साथै जितगढी किल्ला, रामापिथेकस पार्क, मणिमुकुन्दसेनको ग्रीष्मकालीन दरबार, जितगढी युद्ध सङ्ग्रहालयजस्ता महत्वपूर्ण स्थानलाई नगरको गौरव सम्पदाका रूपमा प्रवद्र्धन गरिने कुरा बजेटमा उल्लेख छ ।
वडा नं १५ मा ज्येष्ठ नागरिक मैत्री पार्क निर्माण, घर नक्साहरू डिजिटाइजेसन गर्न, भूमिहीन सुकुम्वासी तथा अव्यवस्थित बसोबासीमा रहेका लालपुर्जाविहीन घरहरूको सूचीकृत गर्न र जग्गा नाप जाँच तथा हाल साबिक गर्न आवश्यक बजेटको व्यवस्था गरिएको छ ।
यसै गरी, न्यायमा सर्वसाधारणको पहुँच वृद्धि गर्न र विवादरहित, हिंसारहित न्यायोचित समाज निर्माण गर्न वडा स्तरमा मेलमिलाप केन्द्र स्थापना र नयाँ मेलमिलापकर्ता थप गर्न आवश्यक बजेटको व्यवस्था गरिएको छ ।
उपमहानगरपालिकाका जनतामा सूचनाको पहुँच बढाउन, सम्बद्ध सूचना तथा तथ्याङ्कलाई एकीकृत र व्यवस्थित गर्न डाटा बैंकको स्थापना गर्न, नगरका विभिन्न स्थानमा आवश्यकताअनुसार फ्री वाइफाइ र आइपिटिभी जडान गर्न, वेबसाइट, मोबाइल एप, डिजिटल डिस्प्ले र च्याटबट निर्माण गर्न आवश्यक बजेट विनियोजन गरिएको छ ।
बजेटमा अव्यवस्थित रूपमा छरिएका ठेला गाडी व्यवस्थापन गरी रात्रिकालीन बजार सञ्चालन गरिने पनि उल्लेख छ ।
बुटवलभित्रका सबै गृहिणीलाई रोजगार, स्वरोजगार बनाउँदै उत्पादन तथा बिक्रीसँग जोड्न नगरप्रमुख गृहिणी महिला रोजगार कार्यक्रमका लागि तीन करोड रुपैयाँ विनियोजन गरिएको छ भने मेयर युवा इलम कार्यक्रम, वैदेशिक रोजगारबाट फर्किएका श्रमिकहरूको सीप पहिचान गरी स्वरोजगार मूलक कार्यमा सहभागी गराउन तथा विद्यार्थीहरूलाई कमाउँदै पढ्दै गर्ने कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिइएको छ ।
महिलाहरूलाई उद्यमी बनाउन प्रोत्साहन गर्नका लागि उपप्रमुख उद्यमशीलता कार्यक्रमलाई पनि निरन्तरता दिइएको छ । त्यस्तै आदिवासी जनजाति, दलित, मुस्लिम, अल्पसङ्ख्यक, लोपोन्मुख समुदाय, असहाय, ज्येष्ठ नागरिक, अशक्त, अपाङ्गता भएका व्यक्ति, लैङ्गिक तथा यौनिक अल्पसङ्ख्यकलगायत समाजमा पछाडि पारिएका व्यक्ति वा समुदायलाई मूल प्रवाहमा ल्याउने गरी क्षमता विकासको कार्यक्रम पनि सो बजेटमा छ ।
एकल महिला, लैङ्गिक तथा यौनिक अल्पसङ्ख्यक व्यक्तिले सञ्चालन गर्ने इरिक्सा र टेम्पुको सवारी धनी भई स्वयम् चालक भएकाहरूलाई प्रोत्साहन गर्न नवीकरणमा २५ प्रतिशत र स्वरोजगार महिला सवारी धनी र चालकलाई प्रोत्साहन गर्न नवीकरणमा १५ प्रतिशत छुट दिइने कार्यक्रम पनि बजेटमा छ ।