नवरात्रको अन्तिम दिन महानवमीको महत्त्व | Khabarhub Khabarhub

नवरात्रको अन्तिम दिन महानवमीको महत्त्व



काठमाडौं – नेपाली हिन्दू धर्मावलम्बीका लागि नवरात्र केवल नौ दिनको पूजा मात्र होइन, शक्ति, भक्ति र सामाजिक एकताको महापर्व हो। यस पर्वको नौ दिनमा देवी दुर्गाको विभिन्न रूपको आराधना गरिन्छ । प्रत्येक दिनको आफ्नै विशेष महत्त्व हुन्छ। ती नौ दिनमध्ये नवमीलाई पर्वको अन्तिम तयारी र महाअनुष्ठानको दिनको रूपमा विशेष मानिन्छ।

नवमी दिन देवी दुर्गाको बलिदान, विजय र नकारात्मक शक्तिको पराजयको प्रतीकको रूपमा रहेको छ। यस दिन विशेष पूजाआराधना, हवन, कलश स्थापना र अन्य धार्मिक अनुष्ठान गरिन्छ, जसले भक्तजनमा आध्यात्मिक शान्ति, मानसिक सन्तोष र सामाजिक मेलमिलापको अनुभव दिलाउँछ।

हनुमानढोका दरबारमा पशुबलि
नेपालको सांस्कृतिक परम्परामा नवमी दिन हनुमानढोका दरबारमा पशुबलि दिने प्रचलन प्रसिद्ध छ। यो परम्परा केवल धार्मिक अनुष्ठान मात्र होइन, सांस्कृतिक र ऐतिहासिक महत्त्व बोकेको विधि हो।

हनुमानढोका दरबारमा नवमीका दिन हुने यो अनुष्ठानले देवी दुर्गालाई सम्मान गर्ने र नकारात्मक शक्तिको पराजय सुनिश्चित गर्ने विश्वासमा आधारित छ। भक्तजनका अनुसार, बलिमार्फत् घर-परिवार, समुदाय र देशमा सुरक्षा, समृद्धि र शान्ति कायम रहन्छ।

पशुबलि दिने क्रममा पुरोहितहरूले पवित्र मन्त्रपाठ, हवन र आराधना गरेर देवीको आशीर्वाद माग्छन्। यस अनुष्ठानमा प्रयोग हुने सामग्री र विधि धेरै प्राचीन परम्परासँग जोडिएको छ। बलिदान दिइने पशुलाई विशेष पूजा-संसकार गरेर अर्पण गरिन्छ, र यसमा सहभागी भक्तजनहरूले शास्त्रअनुसार भक्तिपूर्ण श्रद्धा, आध्यात्मिक समर्पण र सांस्कृतिक चेतना व्यक्त गर्छन्।

यो अनुष्ठान केवल धार्मिक दृष्टिले होइन, सांस्कृतिक धरोहरको रूपमा पनि महत्वपूर्ण छ। यसले नेपाली समाजमा नवरात्रि पर्वको गहिरो अर्थ, ऐतिहासिक परम्परा र समुदायमा मेलमिलापको भावना प्रकट गर्छ। हनुमानढोका दरबारको नवमी पशुबलि आज पनि हजारौं श्रद्धालुका लागि आस्था र सांस्कृतिक पहिचानको केन्द्रबिन्दु हो।

विश्वकर्मा पूजा – नवमीको सृजनात्मक र सुरक्षात्मक अनुष्ठान
नवरात्रिको नवमी दिन सिर्जनाकर्ता देवता विश्वकर्माको विशेष पूजा गरिन्छ। विश्वकर्मा हिन्दू धर्ममा सर्वसर्जक, निर्माणकर्ता र वास्तुविद् देवताका रूपमा पूजिन्छन्। यो दिन विशेष रूपमा सिर्जनशील कार्यस्थल, औजार र प्रविधिको सुरक्षाका लागि समर्पित हुन्छ।

भक्तजनले आफ्नो सवारीसाधन, औजार, यन्त्र, कम्प्युटर, मेशिनरी र अन्य कार्यसम्बन्धी उपकरणलाई पूजामा राख्छन्। पूजा गर्ने क्रममा विशेष मंत्रपाठ, दीप प्रज्वलन, फूल-फल र प्रसाद अर्पण गरिन्छ।

यस्तो पूजाले भविष्यमा दुर्घटना र क्षति रोक्ने, सामग्री र उपकरणको दीर्घायु सुनिश्चित हुने, कार्यस्थलमा सफलता र समृद्धि ल्याउँछ भन्ने विश्वास रहेको छ ।

विश्वकर्मा पूजाको महत्त्व केवल धार्मिक नभएर व्यावसायिक र सामाजिक दृष्टिले पनि उच्च छ। यो दिन उद्योग, निर्माण, व्यापार र प्रविधि क्षेत्रमा कार्यरत मानिसहरूका लागि आध्यात्मिक सुरक्षा र प्रेरणाको स्रोत मानिन्छ।
सारांशमा भन्नुपर्दा, विश्वकर्मा पूजा नवमीको दिनमा मात्र नभई, कार्यस्थल र दैनिक जीवनमा सुरक्षा, दक्षता र समृद्धिको प्रतीकको रूपमा पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ।

तालेजु मन्दिर दर्शन – नवमीको विशेष अवसर
हनुमानढोका दरबार परिसरमा अवस्थित तालेजु मन्दिर सामान्यतया राजा, दरबारका सदस्य र उच्चधिकारवाला अधिकारीका लागि मात्र खुला रहन्छ। यसको दर्शन सामान्य जनताको लागि प्रतिबन्धित हुन्छ। तर नवरात्रिको नवमीमा यो नियम भंग हुन्छ र जनताका लागि विशेष दर्शनको अवसर प्रदान गरिन्छ।

तालेजु मन्दिरमा नवमीको दिन भक्तजनहरूले देवी दुर्गाको शक्ति र संरक्षणको आशीर्वाद प्राप्त गर्न सक्छन्। दर्शनको क्रममा मन्दिरमा दीप प्रज्वलन, फूल अर्पण, कलश पूजा र मन्त्रपाठ गरिन्छ। यस दिन मन्दिर परिसरमा भक्तजनहरूको भीड देख्न पाइन्छ, र सांस्कृतिक माहोल अत्यन्त जीवन्त हुन्छ।

नवमीमा तालेजु दर्शनको महत्व केवल धार्मिक मात्र होइन, ऐतिहासिक र सांस्कृतिक दृष्टिले पनि विशेष छ। यो प्रचलनले काठमाडौं दरबार क्षेत्रको राजसत्ता र धार्मिक परम्पराको नजिकको सम्बन्ध झल्काउँछ।

तालेजु मन्दिरमा नवमीको दर्शनले भक्तिको अनुभव, सांस्कृतिक चेतना र ऐतिहासिक गर्व सबैलाई एउटै ठाउँमा प्रदान गर्छ।

घरेलु पूजा र सामाजिक मेलमिलाप
नवमीको दिन घर-परिवार देवी दुर्गाको विशेष आराधनाका लागि एकत्रित हुन्छन्। यो केवल धार्मिक अनुष्ठानको दिन मात्र होइन, पारिवारिक एकता र सामाजिक मेलमिलापलाई प्रगाढ बनाउने अवसर पनि हो।

कलश पूजाआराधना – घरमा कलश स्थापना गरी त्यसमा पानी, फलफूल, फूल, अक्षत र पवित्र सामग्री राखेर देवीको उपस्थितिको प्रतीक मानिन्छ।

दुर्गा सप्तशती पाठ – भक्तजनले दुर्गा सप्तशतीको पाठ गरेर देवीको शक्ति र संरक्षण प्राप्त गर्ने विश्वास राख्छन्। यसले मानसिक शान्ति र आध्यात्मिक ऊर्जा प्रदान गर्छ।

दीप प्रज्वलन र फूल अर्पण – घरमा दीपक बालेर, रंगीचंगी फूल र प्रसाद अर्पण गरेर देवीको कृपा र आशीर्वाद प्राप्त गर्ने परम्परा छ।

परिवारिक कामना र एकता – नवमीको दिन परिवारका सदस्यहरूले एकअर्काको स्वास्थ्य, सुरक्षा, समृद्धि र सुख-शान्तिको कामना गर्छन्। यस दिन आपसी भेटघाट, आदान-प्रदान र सम्मानले सामाजिक र पारिवारिक सम्बन्धलाई अझ मजबुत बनाउँछ।

यसरी नवमीको घरेलु पूजा र सामाजिक मेलमिलापले केवल धार्मिक भावनालाई मात्रै होइन, पारिवारिक र सामाजिक सम्बन्धको महत्वलाई पनि उजागर गर्छ। यसले दशैँ पर्वलाई आध्यात्मिक, सांस्कृतिक र सामाजिक दृष्टिले समृद्ध बनाउँछ।

तन्त्रिक अनुष्ठान र हवन

नवमीको दिन कतिपय घरमा विशेष तन्त्रिक अनुष्ठान र हवन-यज्ञको आयोजना गरिन्छ। यस अनुष्ठानमा घरका सदस्य, पुजारी र पारिवारिक सदस्य मिलेर देवी दुर्गाको कृपा र संरक्षण प्राप्त गर्ने उद्देश्यले विधिपूर्वक पूजाआराधना गर्छन्।

यो दिन घर-परिवार एकत्रित भएर देवी दुर्गाको आराधना गर्छन् र एकअर्कामा शुभकामना आदान-प्रदान गर्छन् । यसले समुदायमा मेलमिलाप बढाउँछन्।

हवनमा अक्षत (चामल), घिउ, गहुँ, फूल, सुपारी र विभिन्न पवित्र सामग्री प्रयोग गरिन्छ। यज्ञको दौरान पुजारीले श्लोक र मन्त्रहरू उच्चारण गरेर अग्निमा ती पवित्र सामग्री अर्पण गर्छन्। यस प्रक्रियाले केवल देवीको आशीर्वाद प्राप्त गर्न मद्दत गर्दैन, तर घर-परिवारमा सकारात्मक ऊर्जा, बाधा निवारण र सुरक्षात्मक शक्ति सुनिश्चित गर्ने विश्वास पनि रहिआएको छ।
साथै, हवनको धूप र घिउको सुगन्धले वातावरणलाई पवित्र, शान्त र आध्यात्मिक बनाउँछ। यसरी नवमीको दिन गरिएको हवन-यज्ञले शारीरिक, मानसिक र आध्यात्मिक सुरक्षा प्रदान गर्ने धार्मिक विश्वासलाई अझ बलियो बनाउँछ।

नवमीले सामाजिक, सांस्कृतिक र पारिवारिक आयाममा पनि विशेष भूमिका खेल्दछ। यो दिन घर-परिवार एकत्रित भएर देवी दुर्गाको आराधना गर्छन् र एकअर्कामा शुभकामना आदान-प्रदान गर्छन् । यसले समुदायमा मेलमिलाप बढाउँछन्। साथै, नवमीले दशैँ पर्वलाई उत्कर्षमा पुर्‍याउने अवसर प्रदान गर्छ, सबैलाई विजय, सुरक्षा र समृद्धिको आशा दिलाउँछ। यस दिनको उत्सवले भोलि आउने दशमी (विजयादशमी) को तयारी सुनिश्चित गर्ने मात्र नभई, सांस्कृतिक र पारिवारिक परम्परालाई पनि बलियो बनाउँछ।

प्रकाशित मिति : १५ आश्विन २०८२, बुधबार  ७ : १० बजे

स्कुटर दुर्घटनामा एकजनाको मृत्यु, एक घाइते

कैलाली– कैलालीको धनगढी उपमाहनगरपालिका–१३ राजपुरमा गएराति स्कुटर दुर्घटना हुँदा एक

मनसुनी गतिविधि थप सक्रिय हुने, सावधानी अपनाउन अनुरोध

काठमाडौं– जल तथा मौसम विज्ञान विभागले असोज १७ गतेबाट मनसुन

महिला नेतृत्वको सहकारीमार्फत ३५० खसीबोका बिक्री

नवलपरासी– नवलपरासीको हुप्सेकोट गाउँपालिका– ४ झ्यालबासमा सञ्चालित महिला नेतृत्वको एक

प्रहरीमाथि अभद्र व्यवहार गर्ने युवक पक्राउ

काठमाडौं– ड्युटीमा खटिएका प्रहरी कर्मचारीमाथि अभद्र व्यवहार गर्ने एक युवक

ज्येष्ठ नागरिकलाई ‘बोझ’ होइन, ‘बोध’ को स्रोत मान्नुपर्छ : उपराष्ट्रपति यादव

काठमाडौं – उपराष्ट्रपति रामसहाय प्रसाद यादवले परिवारले ज्येष्ठ सदस्यलाई हेरचाहको