काठमाडौं – दशैँ नेपालमा मनाइने सबैभन्दा विशाल, जीवन्त र रंगीन पर्व हो, र यसको दशौँ दिन अर्थात् दशमी नै पर्वको मुख्य आकर्षणको रूपमा मानिन्छ।

यो दिन केवल धार्मिक अनुष्ठानको होइन, सांस्कृतिक र सामाजिक मेलमिलापको पनि उच्चतम प्रतीक हो।

दशमीको धार्मिक महत्व यसमा निहित छ कि देवी दुर्गाले असुर महिषासुरमाथि विजय प्राप्त गरेकी थिइन्। त्यसैले यो दिनलाई असुरमाथि विजय, नकारात्मक शक्तिमाथि धर्मको जीतको प्रतीकको रूपमा मनाइन्छ। घर–घरमा टीका र जमरा लगाउने परम्परा, परिवार र नातागोता भेट्ने, नयाँ लुगा लगाउने, स्वादिष्ट भोजन खाने चलनले यस दिनलाई सांस्कृतिक र सामाजिक उत्सवको रूप प्रदान गरेको छ।

दशमी केवल एक धार्मिक अनुष्ठानको दिन मात्र होइन, प्रेम, आशीर्वाद, एकता र नयाँ सुरुवातको प्रतीक पनि हो, जसले मानिसको जीवनमा सकारात्मक ऊर्जा, आशा र समृद्धिको सन्देश भर्छ।

धार्मिक महत्त्व
दशमीलाई विजयादशमी पनि भनिन्छ। हिन्दू धर्मअनुसार, यो दिन देवी दुर्गाले असुर महिषासुरमाथि विजय हासिल गरेकी थिइन्। यसले केवल ऐतिहासिक कथा मात्र होइन, अधर्म र नकारात्मक शक्तिमाथि धर्म र सकारात्मक शक्तिको विजयको प्रतीकको रूपमा गहिरो धार्मिक अर्थ बोकेको छ।

टीका–जमरा परम्पराः प्रत्येक घरमा ठूलाबडा र वयस्कहरूले साना–ठूला सबैलाई टीका र जमरा लगाएर देवीको आशीर्वाद दिन्छन्। यो केवल एक परम्परा होइन, शक्ति, सुरक्षा र समृद्धिको प्रतिक पनि हो।

आस्था र विश्वासः मानिसहरू विश्वास गर्छन् कि यस दिन पूजा, मंत्रोच्चारण र आशीर्वादले जीवनमा सुरक्षा, दीर्घायु, स्वास्थ्य र समृद्धि ल्याउँछ।

दशमीको दिनले धार्मिक चेतना मात्र नभई जीवनमा सकारात्मक ऊर्जा र आध्यात्मिक शक्ति पनि जगाउँछ, जसले व्यक्तिलाई नयाँ उत्साह र आत्मविश्वास दिन्छ।

सामाजिक र पारिवारिक महत्त्व
दशमी केवल पूजा र धार्मिक अनुष्ठानको दिन मात्र होइन, सामाजिक र पारिवारिक मेलमिलापको उत्सव पनि हो। यो दिनले परिवार र समाजलाई एकसाथ ल्याउने अद्भुत अवसर प्रदान गर्छ।

घर–घरमा नातागोता, साथीभाइ र परिवारका सदस्यहरू एकत्रित हुन्छन्, जहाँ दादी–बुबा, आमा–बुबा, भाइ–बहिनी र छिमेकी सबैले एकअर्कासँग भेटघाट गर्छन्।

टीका र जमराले मात्र धार्मिक आशीर्वादको काम गर्दैन, यसले आपसी प्रेम र सम्मानको भावना पनि प्रगाढ बनाउँछ। साना–ठूला सबैले एकअर्कालाई शुभकामना र आशीर्वाद दिन पाउँछन्, जसले परिवारिक एकताको अनुभूति अझ सशक्त बनाउँछ।

दशमीको भोज र विशेष पकवानहरू केवल स्वादको अनुभव मात्र होइन, परिवार र मित्रसँगै बस्ने, कुराकानी गर्ने र रमाइलो गर्ने अवसर पनि हो। यसरी साझा भोजनले सामाजिक सम्बन्धलाई अझ बलियो र घनिष्ठ बनाउँछ।
दशमीको यो मेलमिलाप र पारिवारिक समागमले सामाजिक संस्कार र सम्बन्धको महत्त्व उजागर गर्छ र जीवनमा आनन्द, प्रेम र मेलमिलापको भावना जगाउँछ।

सांस्कृतिक महत्त्व
दशमी केवल धार्मिक पर्व मात्र होइन, नेपाली समाजको सांस्कृतिक धरोहर र परम्पराको प्रतीक पनि हो। यस दिनले समाजमा सांस्कृतिक पहिचानलाई जीवित राख्ने अवसर दिन्छ।

जात्रा र मेलाः गाउँ–सहरमा विभिन्न जात्रा, मेला र सांस्कृतिक कार्यक्रमहरू आयोजना हुन्छन्। यसले समुदायलाई एकत्रित गर्ने मात्र नभई, पारम्परिक कला, गीत–नृत्य र हस्तकला प्रदर्शनको अवसर पनि दिन्छ।

नयाँ लुगा र सजावटः मानिसहरूले नयाँ लुगा लगाउने र घर–घर सजाउने परम्परा राखेका छन्। यसले न केवल व्यक्तिगत उत्सवको भावना बढाउँछ, तर सांस्कृतिक सौन्दर्य र पारम्परिक पहिचानलाई पनि मजबुत बनाउँछ।

सांगीतिक र नृत्यात्मक उत्सवः गीत, भजन, लोकनृत्य र सांस्कृतिक प्रस्तुतिले समाजमा ऊर्जा र रमाइलोपन फैलाउँछ। यसले नयाँ पुस्तालाई पनि आफ्नो संस्कृति र परम्परासँग जोड्ने काम गर्छ।

यसरी, दशमीको सांस्कृतिक उत्सवले समाजमा मेलमिलाप, आनन्द र सांस्कृतिक अभिमान फैलाउँछ। केवल धार्मिक आस्थामा नभई, सांस्कृतिक दृष्टिले पनि यो पर्व जीवन्त, रंगीन र सबै उमेरका मानिसलाई जोड्ने अवसर हो।

व्यक्तिगत र मानसिक प्रभाव
दशमी केवल पर्वको रूपमा मात्र होइन, व्यक्तिगत जीवनमा नयाँ ऊर्जा र मानसिक स्फूर्ति ल्याउने अवसर हो। यस दिनको उत्सवले मानिसहरूको मनमा आशा, उमंग र सकारात्मक भावना जगाउँछ।

नयाँ सुरुवातको सन्देशः दशमीले पुराना चिन्ता, डर वा नकारात्मकतालाई हटाएर जीवनमा नयाँ अध्याय सुरु गर्ने प्रेरणा दिन्छ। यो दिनलाई अवसर बनाएर मानिसहरूले व्यक्तिगत लक्ष्य, सोच र व्यवहारमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन सक्छन्।

आपसी प्रेम र एकताको अनुभवस् टीका–जमरा र पारिवारिक भोजले मात्र सामाजिक सम्बन्ध बलियो बनाउँदैन, परिवार, साथी र समुदायबीचको आपसी प्रेम, समझदारी र मेलमिलापको भावना पनि बढाउँछ।

आत्मविश्वास र मानसिक शान्तिः देवीको आशीर्वाद र शुभकामनाले मानिसको मनमा सकारात्मक ऊर्जा, विश्वास र शान्ति भर्छ, जसले दैनिक जीवनका चुनौतीहरू सामना गर्न सजिलो बनाउँछ।

यसरी, दशमी धर्म, संस्कृति र सामाजिक सम्बन्धसँगै व्यक्तिगत जीवनमा पनि नयाँ उज्यालो र उत्साहको प्रतीक बनेको छ।

व्यक्तिगत रूपमा, दशमीले हामीलाई जीवनमा नयाँ सुरुवातको अवसर दिन्छ। यो दिन भय, द्वन्द्व र नकारात्मकताको अन्त्य गर्ने, जीवनमा आशा, सकारात्मक सोच, सहयोग र समृद्धिको सन्देश ल्याउने दिन हो। यही कारणले गर्दा दशमी न केवल धार्मिक उत्सवको रुपमा, तर मानव जीवनका प्रत्येक पक्षमा प्रेरणाको स्रोतको रुपमा पनि विशेष महत्व राख्दछ।

संक्षेपमा, दशमीले हामीलाई परिवार, समाज र संस्कृति बीचको सम्बन्ध बलियो बनाउन, सकारात्मक ऊर्जा फैलाउन र जीवनमा नयाँ आशा र समृद्धि ल्याउन सिकाउँछ। यो पर्वले हामीलाई मात्र रमाइलो र उत्सवको अनुभव गराउँदैन, तर हाम्रो जीवनलाई अर्थपूर्ण, प्रेरणादायी र जीवन्त बनाउँछ। दशमीले प्रत्येक नेपालीको मनमा शक्ति, प्रेम, मेलमिलाप र उत्सवको भावना जगाउँछ, जसले हाम्रो जीवनलाई अझ सुन्दर र पूर्ण बनाउँछ।