एजेन्सी – इजरायलले मंगलबार सन् २०२३ अक्टोबर ७ को भीषण हमास आक्रमणको दोस्रो वार्षिकोत्सव मनाउँदैछ । यसैबीच, अमेरिकाको प्रस्तावित शान्ति योजनाअन्तर्गत इजरायल र हमासका प्रतिनिधिहरू गाजा युद्ध अन्त्यका लागि इजिप्टमा अप्रत्यक्ष वार्तामा संलग्न भएका छन् ।

दुई वर्षअघि यहुदी पर्व सुक्कोटको अन्त्यमा हमासका लडाकुहरूले इजरायलमाथि आकस्मिक आक्रमण गरेका थिए । उक्त आक्रमणले इजरायलको इतिहासमै सबैभन्दा घातक दिन बनायो । लडाकूहरूले गाजा–इजरायल सीमा पार गरी दक्षिणी इजरायलका बस्तीहरू र मरुभूमि सङ्गीत महोत्सवमा बन्दुक, रकेट र ग्रेनेडले आक्रमण गरेका थिए ।

आधिकारिक तथ्यांकअनुसार उक्त आक्रमणमा एक हजार २१९ जना इजरायलीको मृत्यु भयो, जसमा अधिकांश नागरिक थिए । साथै, २५१ जना बन्धकलाई गाजामा लगिएको थियो, जसमा अझै ४७ जना कैदी छन् । तीमध्ये २५ जनाको मृत्यु भएको इजरायली सेनाले जनाएको छ ।

मंगलबार इजरायलभर स्मरण समारोहहरू आयोजना भएका छन् । नोभा सङ्गीत महोत्सवको स्थलमा मारिएका व्यक्तिहरूका आफन्त र मित्रहरूले मैनबत्ती बालेर श्रद्धाञ्जलि अर्पण गरे र मौन धारण गरे । त्यहाँ ३७० भन्दा बढी मानिस मारिएका थिए ।

शिक्षक एलाड गान्जले एएफपीसँग भावुक हुँदै भने, ‘यो अत्यन्त पीडादायी घटना हो, तर हामी जीवन अगाडि बढाउन चाहन्छौँ । जो यहाँ थिए र अब छैनन्, तिनीहरूको सम्झनासँगै बाँच्ने प्रयास गरिरहेका छौँ ।’

तेल अभिवको ‘होस्टेज स्क्वायर’ मा पनि कार्यक्रम आयोजना हुँदैछ । त्यहाँ साप्ताहिक रूपमा बन्धकहरूको रिहाइको माग भइरहन्छ । यस्तै, राज्यद्वारा आयोजित मुख्य स्मरणोत्सव अक्टोबर १६ मा तय गरिएको छ ।

युद्ध जारी रहँदा गाजामा इजरायली हवाई, स्थल र समुद्री आक्रमणले ठूलो विनाश मच्चाएको छ । हमासद्वारा सञ्चालित स्वास्थ्य मन्त्रालयले कम्तीमा ६७ हजार १६० जनाको मृत्यु भएको दाबी गरेको छ । यो आँकडालाई संयुक्त राष्ट्रसङ्घले पनि विश्वसनीय मानेको छ । मृतकमध्ये आधाभन्दा बढी महिला र बालबालिका रहेको बताइएको छ ।

घर, अस्पताल र विद्यालय ध्वस्त भएका छन् । लाखौँ गाजाबासी भीडभाडयुक्त शिविर र खुला स्थानमा अत्यन्त कम खाना, पानी र सरसफाइका बीच बाँच्न विवश छन् । 

जबालियाकी विस्थापित हनान मोहम्मद ९३६० ले भने, ‘हामीले यो युद्धमा सबै गुमायौँ,  घर, परिवार र भविष्य । अब शान्ति र युद्धविरामबाहेक अरू केही चाहिँदैन ।’

इजरायलको राष्ट्रिय सुरक्षा अध्ययन संस्थानको सर्वेक्षणअनुसार ७२ प्रतिशत इजरायली नागरिक युद्ध व्यवस्थापनप्रति असन्तुष्ट छन् ।

– शान्तिको खोजी र कठिन वार्ता 

युद्धका क्रममा इजरायलले आफ्नो सैन्य दायरालाई क्षेत्रीय रूपमा विस्तार गर्दै इरानसहित पाँच राजधानीहरूमा हवाई आक्रमण गरेको छ । हमासका धेरै वरिष्ठ नेता र हिजबुल्लाह प्रमुख हसन नसरल्लाहको हत्या गरिएको दाबी पनि इजरायलले गरेको छ ।

दुई वर्ष लामो द्वन्द्वपछि दुवै पक्षमाथि अन्तर्राष्ट्रिय दबाब बढेको छ । संयुक्त राष्ट्रसङ्घको अनुसन्धानले इजरायलमाथि नरसंहारको आरोप लगाएको छ भने अधिकार समूहहरूले अक्टोबर ७ को आक्रमणमा हमासमाथि युद्ध अपराधको आरोप लगाएका छन् । दुवैले यी आरोप अस्वीकार गरेका छन् ।

गत हप्ता अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले २० बुँदे शान्ति योजना प्रस्तुत गरेका थिए। उक्त योजनाअनुसार हमासले सबै बन्धकहरूलाई रिहा गर्ने, समूह निःशस्त्र हुने र इजरायली सेना क्रमिक रूपमा गाजाबाट फर्कने सर्तमा युद्धविराम लागू गरिने प्रस्ताव गरिएको छ ।

सोमबारदेखि इजिप्टको शार्म अल–शेखमा सुरु भएको अप्रत्यक्ष वार्तामा अमेरिकी, इजिप्टेली र कतारी मध्यस्थहरू संलग्न छन् । इजिप्टको अल–काहेरा न्युजका अनुसार वार्ता बन्धक–कैदी आदानप्रदान र युद्धविरामको ‘धरातलीय तयारी’ मा केन्द्रित छ ।

हमास–नजिकका स्रोतका अनुसार अक्टोबर ७ को वार्षिकोत्सवको पूर्वसन्ध्यामा सुरु भएको वार्ता केही दिनसम्म चल्नेछ । अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले वार्ताकारहरूलाई ‘छिटो प्रगति गर्न’ आह्वान गर्दै भने, ‘हामी सम्झौताका नजिक छौँ, धेरै सद्भाव देखिएको छ ।’

तर विश्लेषकहरूले दुवै पक्षले योजना स्वागत गरे पनि यसको कार्यान्वयनमा सहमति प्राप्त गर्नु अत्यन्त कठिन हुने चेतावनी दिएका छन् ।

इजरायल र हमासबीच अघिल्ला दुई युद्धविरामले केही बन्धकहरूको रिहाइ सम्भव बनाएको थियो ।