काठमाडौं– वयस्क महिला–पुरुषबीच प्रेम झाँगिनु स्वभाविकै हो । तर, सबै प्रेमसम्बन्ध विवाहमै परिणत हुन्छन् भन्ने ग्यारेन्टी छैन । बिहे नगर्दै प्रेम ‘ब्रेकअप’मा परिणत हुन सक्छ । कतिपय जोडी लिभिङ टुगेदरमा बसिसकेपछि छुट्टिन्छन् त कोही बिहेपछि पनि सम्बन्ध बिच्छेद गरेर अलग बस्छन् । प्रेम, लिभिङ टुगेदर वा विवाह जे भएर छुट्टिए पनि पूर्वजोडीले एक–आपसमा शत्रुतापूर्ण सम्बन्ध राख्नुहुँदैन भन्ने सभ्य समाजको मान्यता छ ।

तर, नेपाली समाजमा आफूले प्रेम गरेकी केटीले सम्बन्धलाई निरन्तरता दिन मानिन भनेर उसमाथि भौतिक वा मानसिक आक्रमण गर्ने जंगली स्वभावका पुरुषहरुको कमी छैन । अझ, आफूले एकतर्फी रुपमा मात्रै मनपराएकी केटीले आफूलाई वास्ता नगरेकै कारण एसिड खन्याउने सम्मका अमानवीय अपराध हुनु त झनै गम्भीर पक्ष हो । यही अमानवताको शिकार बनिन्– मकवानुपरकी बिन्दबासिनी कंसाकार ।

भनिन्छ, प्रेम भनेको प्राप्ति मात्रै हैन, त्याग पनि हो । तर, बिन्दबासिनीका लागि लागि ठीक उल्टो भयो । प्रेमको पवित्र परिभाषा एउटा तुच्छ बदला भावमा बदलियो ।

१९ वर्षको उमेरमा घरमै तेजाब आक्रमणमा परेकी कंसाकार तीन वर्षसम्म जीवन र मरणको दोसाँधबाट गुज्रिइन् । गल्ती नै नगरेको कुरामा उनले सजाय भोग्नु पर्‍यो ।

बिहे गर्ने प्रस्ताव अस्वीकार गरेकै आधारमा दिलिपराज केशरी नाम गरेको व्यक्तिले ०७० साल वैशाख ९ गते कंसाकारको अनुहार र शरीरमा तेजाब खन्याएर भागे । त्यसपछि कंसाकारको जीवनले फरक मोड लियो ।

यो पनि पढ्नुहोस् :

जब पाथीभरा होटलमा हातबाट मोबाइल खस्यो…

कारागारबाटै फोन….

कंसाकारको जीवन बर्बाद पार्ने दिलीपराज केशरी अहिले भीमफेदी कारागारमा सजाय भोगिरहेका छन् । केही साता अगाडि कंसकारलाई फोन गरेर उनले थप पीडा दिए ।

नेपालको कानुनअनुसार पीडकले जेलबाट पीडितलाई कल गर्न पाउने व्यवस्था छैन । तर, जेलमा भएका अपराधीलाई कंसाकारको नम्बर कसले दियो र कल आयो ? यो प्रश्न निरुत्तरित छ ।

कंसाकारका अनुसार फोन गरेर पीडकले ‘म फलानो’ भन्दै परिचय दिए । त्यसपछि उतैबाट फोन काटियो । उनी भन्छिन्, ‘उसैले फोन गरेर फोन नराख्नु न भन्यो । उतैबाट फोन काटियो ।’

सांसद कंसाकारले गृहमन्त्री रमेश लेखकलाई फोन गरेर घटनाबारे जानकारी गराइन् । मन्त्री लेखकले जेलभित्र कसले नम्बर दियो भनेर खोजी गर्न कारागार प्रशासनलाई आदेश दिए । तर, अहिलेसम्म रहस्य पत्ता लागेको छैन ।

पीडकको फोनबाट त्रसित बनेकी सांसद बिन्दबासिनी खबरहबसँग भन्छिन्, ‘मन दुख्यो, पोल्यो नि । मैले त केही सोच्न नै सकिनँ । असुरक्षित महसुस भयो ।’

कंसाकार अगाडि भन्छिन्, ‘उसलाई कसले नम्बर दियो ? जुन व्यक्तिले तेजाब हाल्न सक्छ, जुन व्यक्तिले जेलबाट पीडितलाई फोन गर्न सक्छ, निस्किएपछि के होला भनेर डर लाग्छ ……..।’

यतिभन्दा कंसाकारका आँखा पुरै रसाए । गहभरि आँसु निकालेर उनले थपिन्, ‘मेरो परिवार त्यहीँ (मकवानपुरमै) हुनुहुन्छ । केही दिन त निद्रा पनि लागेन । आखिर मैले गल्ती नै के गरेको हो ?’

खबरहबसँग कंसाकारले आफूलाई परेको पीडाको घटना, संसदीय राजनीतिक यात्रा, जलन र तेजाब आक्रमणबारे बनाइनुपर्ने कानुन र जलन अस्पताल अभावबारे आफ्ना अनुभव र विचारहरु सुनाइन् ।

कंसाकार सरकारले हरेक प्रादेशिक अस्पतालमा जलनको उपचार गर्ने व्यवस्था मिलाए मृत्युदर घट्ने बताउँछिन् । उनी कीर्तिपुर बर्न अस्पतालमा तत्काल बेड थप्न र केन्द्रमा सुविधासम्पन्न जलन अस्पताल निमार्ण अगाडि बढाइहाल्न सरकारसँग आग्रह गर्छिन् ।

कुराकानीका क्रममा कंसाकारले खुलेर संवाद गरिन् । तर, आफ्नो पीडा र जलनसम्बन्धी प्रश्नमा भने उनी भावविह्वल बनिन् ।

राजनीतिमा आउनु अगाडि तपाईँ के गर्नुहुन्थ्यो ?

हेटौडाको मुख्य बजार पिपलबोटमा घर छ । हाम्रो भाँडा पसल छ । म त्यहीँ बस्थेँ । मैले प्लस टु हेटौडामै पढेँ । ब्याचलर पनि त्यहीँ पढेँ । तर, ब्याचलरको पढाइ सकिएको छैन अझै पनि । किनकि म १२ कक्षा सकेपछि तेजाब आक्रमणमा परेँ । त्यसपछि उपचारलाई जोड दिनुपर्ने भयो । पढाइ रोकियो ।

म व्यवस्थापनकी विद्यार्थी हुँ । हाम्रो मुख्य पेशा पसल हो । मेरो पाँच जनाको परिवार हो । अहिले दाजुभाइको बिहे भइसकेकाले ८ जनाको परिवार छ । हाम्रो परिवार पसलमै निर्भर थियो । पछि मैले कुमारी बैंकमा काम थालेँ । क्यासियर थिएँ । लोकसेवाको पनि तयारी गरिरहेकी थिएँ ।

तपाईँमाथि तेजाब आक्रमणको घटना कसरी भयो ?

दिलीपराज केशरी भन्ने व्यक्तिले तेजाब आक्रमण गर्नुभएको हो । उहाँ मेरो फुपूको छोराको साथी । हाम्रो सामान्य चिनजान थियो । मैले उहाँलाई दाइ भन्थँे । कलेज आउने–जाने क्रममा भेट हुन्थ्यो । म अचानक भेट भएको होला भन्ठान्थेँ तर उहाँले नियतवश नै त्यसो गर्नुभएको रहेछ ।

म साथीहरूसँग कलेज आवत–जावत गर्थेँ । मलाई एकदिन बिहेका लागि उहाँले प्रस्ताव गर्नुभयो । म त अचम्ममा परेँ । मेरो कुनै रुची थिएन । भर्खर १९ वर्षकी थिएँ ।

मैले घरमा गएर कुरा गर्नु भनेँ । परिवारको निर्णय के हुन्छ, त्यहीअनुसार गर्छु भनेँ । त्यसपछि उहाँले मलाई मानसिक तनाव दिन थाल्नुभयो । यो कुरा मैले बुबालाई सुनाएँ ।

पसलमा बस्न पनि मलाई अप्ठ्यारो लाग्न थाल्यो । किनकि उहाँ विभिन्न बाहना बनाएर पसलमा आउन थाल्नुभयो ।

एक दिन बुबा र म पसलमा थियौँ । बुबाले किन आएको भनेर सोध्नुभयो । उहाँले हाँस्दै ऊ एक्लै पसलमा बसेकी थिई, म भेट्न आएको भन्नुभयो । त्यसपछि बुबाले पनि नर्मल तरिकाले छोरी एक्लै बस्छे, अब आइराख्नु पर्दैन भन्नुभयो । त्यसपछि उहाँ जानुभयो ।

त्यसको १०–१२ दिनपछि महको सीसीमा केही चिज लिएर आउनुभयो र सुरुमा मलाई दिन खोज्नुभयो । मैले यो के हो ? भनेँ उहाँले आफ्नी हजुरआमालाई दिनू भन्नुभयो तर बट्टा दिनुभएन । म पनि वास्ता नगरी चुप बसेँ । त्यसपछि बट्टा खोल्यो र अनुहारमा छ्याप्यो ।

उसले छ्याप्ने बित्तिकै धेरै पोल्न थाल्यो । तर, त्यो के चिज हो भन्ने मलाई थाहा थिएन । मलाई तातोपानी, चिया वा कफी किन फाल्यो भन्ने मात्र दिमागमा घुमिरह्यो । के गर्ने, कसो गर्ने भयो । म घरमाथि कुद्दै गएँ । ऊ भागिसके छ ।

मम्मीले अरुबेला बाटा(आरी)भरि पानी राख्ने गर्नुभएको थियो । तर, कारणबस त्यो दिन बाटामा पानी थिएन । म दौडँदै, चिच्याउँदै गएँ । आँखा पनि खोल्न सकेकी थिइनँ । आफैँले पानी निकालेर सफा गर्न सकिनँ । बुबा आउनुभयो र गन्धबाटै तेजाब हो भनेर थाहा पाउनुभयो ।

बुबाले पानी डेढ–दुई सय लिटर खन्याउनुभयो । तर, अनुहारमा कम पानी परेछ । स्थानीय अस्पताल लगियो । अस्पतालमा मल्हम लगाएर पेनकिलर दिइयो । त्यो बेलासम्म अनुहार पुरै नीलो भइसकेको थियो रे । बुबाले भन्नुभएको । त्यो ११ बजेदेखि साढे ११ बजेसम्मको घटना हो ।

त्यसपछि मलाई काठमाडौं ल्याइयो । तिलगंगामा उपचार भयो । बीएण्डबी अस्पताल लगियो । नेपाल मेडिकल कलेज लिएर आउनु भन्नुभयो । त्यहाँ तीन महिना उपचार भयो । प्लास्टिक सर्जरीदेखि सबै भयो । अहिलेको जस्तो मिडिया थिएन । आफन्तहरु आउनुहुन्थ्यो ।

तीन महिनाको त्यो अस्पताल यात्रा मलाई सम्झन मन नै लाग्दैन…..त्यस्तो बिजोग र पीडादायी थियो । तीन महिनापछि मलाई भारत रेफर गर्दिनु भयो ।

किन ? नेपालमा उपचार सम्भव भएन ?

हो । उपचार यहाँ सम्भव छैन, भारत गएरै उपचार गराउनुपर्छ, जति गर्न सकिन्छ, हामीले गरिसक्यौं भने । ११ वर्ष अगाडि त नेपालका अस्पतालमा जलनसम्बन्धी उपचारका इक्युप्मेन्टसम्म थिएनन् ।

त्यहाँ अस्पताल खोज्दै जाँदा उत्तर प्रदेशमा राम्रो अस्पताल भेटियो । डाक्टरले पनि ठ्याकै यहीँ जानू भनेर नलेखेकाले समस्या भयो ।

देवदास अस्पतालका डाक्टरले राति १० बजे आएर हेर्नुभयो । पुरै ठीक नहुने, ७० देखि ८० प्रतिशत मात्र ठीक हुने ग्यारेन्टी गराउनुभयो । प्लास्टिक सर्जनहरु आएर पहिलाको फेस र अहिलेको फेस जुधाएर हेर्नुभयो ।

उहाँहरूले नेपालमा गरेको प्लास्टिक सर्जरी निकालेर त्यहाँ अर्को गर्नुभयो । किनभने, हावा, धुँवा, धुलो लागेको थियो । छाला बाक्लो थियो । त्यो फाल्नुपर्ने भयो ।

त्यहाँ पनि निरन्तर डेढ–दुई महिनासम्म उपचार भयो । अहिलेसम्म त्यही अस्पतालमा उपचार गराइरहेकी छु ।

अहिले कस्तो उपचार चल्दै छ ?

जलनको केशमा डाक्टरले प्लास्टिक सर्जरी र कस्मेटिक सर्जरी दुईवटै गर्नुहुन्छ । अनुहारको प्लास्टिक सर्जरी एकैपटक गरेर पनि हुँदैन । प्लास्टिक र कस्मेटिक दुईवटै सँगै लिएर गयो भने कुन ठाउँमा स्किन राख्नुपर्छ, कुनमा राख्नु पर्दैन भन्ने थाहा हुन्छ र छुट्याउन सकिन्छ वा प्लास्टिक सर्जरी नै गर्नुपर्ने स्थिति आउन सक्छ ।

प्लास्टिक सर्जरी सौन्दर्यका लागि मात्रै प्रयोग हुन्छ भन्ने मान्छेको सोचाइ छ, जलनको केसमा चाहिँ त्यो सौन्दर्यका लागि मात्र होइन । यसबाट जलनको घाउ नरम बनाइराख्न मिल्छ ।

मैले मास्क पनि ३ वर्षसम्म लगाएर हिडेँ । ब्यान्डेज पनि लगाएर हिडेँ । बेलुका हिँड्दा मान्छे तर्सिन्थे ।

डेढ वर्षपछि बाहिर निस्केँ । तीन वर्षपछि पसलमा बस्न थालेँ तर प्रश्न धेरै आउने । त्यही पसलमा आक्रमण भएकाले पनि बस्न मन लाग्दैनथ्यो । मानसिक डिस्टर्ब हुन्थ्यो । ग्राहकले पनि प्रश्नहरु सोध्ने ।

उपचारका क्रममा के–के गर्नुपर्‍यो ?

तिघ्राको छाला निकालेर नाकभन्दा माथि पूरै प्लास्टिक सर्जरी गरेको हो । पेट र कान पछाडिको स्किन निकालेर फेसमा टाँसिएको छ । नाकमाथिदेखि आँखाको भाग पनि पुरै सिलाएको छ । आँखाको तल, माथि र निधार टाउकोसम्म पुरै सिलाएको छ ।

प्लास्टिक सर्जरी गरेको स्किनलाई प्लास्टिक र कस्मेटिक दुबैलाई फोकस गर्नुपर्ने रहेछ । मेरोचाहिँ अनुहारमा फोकस भएछ । पाखुरा, घाँटी र छातीमा पनि जलेको छ । त्यहाँ छाला नै काटेर राख्नुपर्ने स्थिति भएन । अनुहारचाहिँ पुरै सर्जरी गर्नुपर्ने भयो । कति गाह्रो भयो, भयो नि । आँखाको तलको छाला तलै फर्किएको थियो, माथिको माथि नै । फर्किएको थियो ।……आँखा बन्द हुँदैनथ्यो । सुत्दा पनि र उठ्दा पनि दुःखाइ अति थियो । दुःखाइको कुरा म व्यक्त गर्न सक्दिनँ । १०÷१५ मिनेटमा आइड्रप लगाइरहनुपर्ने ।

एकदिन म निदाइरहेकी रहेँछु आँखामा औषधी हाल्नुपर्ने भएछ । म आत्तिएर ब्यूझिएँ । झर्को लागेछ । गहिरो निद्रामा रहेछु । उठेर म निदाएका बेला उठाएर औषधी लगाइदिनु पर्दैन ? भनेँ । बुबाले तेरो आँखा खुल्ला छ, मलाई के थाहा ? भन्नुभयो । त्यसपछि मलाई थाहा भयो कि मेरा आँखा त ४–५ महिनादेखि खुल्ला नै रहेछन् ।

मैले ऐना पनि करिब पाँच महिनापछि हेरेँ । घरबाट ऐना हेर्न दिनुभएन । हेर्न त मन लाग्थ्यो…..तर कसैको सहाराबिना उठेर हेर्न सम्भव थिएन । डाक्टरले पूरै अनुहार ब्यान्डेज गर्नुभएको थियो । आँखा र नाकको प्वाल मात्र राखिएको थियो ।

एक–डेढ वर्षसम्म बेड रेस्ट चल्यो । परिवारको पुरै सहयोग नभएको भए अहिले म बाँच्ने थिइनँ । तीन वर्षसम्म त सबै कुरा परिवारले नै गर्दिनु भएको हो । मनमा कति कुरा खेल्थ्यो, त्यो भनीसाध्य छैन । म बिरामी परेकाले घर नै बिरामी परिरहेजस्तो भयो । खर्च अभाव उस्तै थियो । उपचार नगर, काम दिँदैन भन्ने आफन्तहरु पनि थिए ।

उपचार गर्न सरकारीतर्फबाट कुनै सहयोग मिलेन ?

त्योबेला आएन । सबै परिवारबाट नै हो । मैले अहिले उजुर गरेपछि आएको छ । हालसाल मात्र आएको हो । मैले अस्पतालको बिल समेत बुझाएकी थिएँ । ०७६ सालसम्मको मात्र १ करोड १४ लाख बिल बुझाएकी थिएँ । त्यो बिलको अमाउन्ट मात्र आयो । खर्च त अहिले पनि गर्नुपरेको छ । महिनावारी खर्च नै ५/६ हजार अहिले पनि छ । भारत जाँदा साढे ३ लाख खर्च अहिले पनि उपचारमा हुन्छ । पहिला सुरुमा तीन महिनामा बोलाएको थियो, पछि ६–६ महिनामा बोलाउनुभयो । अहिले १–२ वर्षमा बोलाउनुहुन्छ । अब जानुपर्ने, नगएको २ वर्ष हुन लागेको छ ।

अहिलेसम्मको खर्च कति भयो उपचारमा ?

सबै हिसाब त गरेको छैन । तर, १ करोड ५० लाख भन्दा बढी भएको छ । सरकारबाट ११ वर्षपछि १ करोड १४ लाख पैसा आयो । जबकि मलाई ०७० साल वैशाख ९ गते आक्रमण भएको हो ।

यहाँलाई आक्रमण गर्ने मान्छे कहिले समातिए ?

ऊ ६–७ वर्षपछि समातियो । अहिले भीमफेदी कारागारमा छ । भागेर भारत गएको रहेछ । उसको सबै अवस्था ठिक थियो । आक्रमणमा पर्दा म १९ वर्षकी थिएँ, ऊ ३०/३२ को थियो । पक्राउ परेको दिन त न्याय पाएजस्तो अनुभूति भयो । म आक्रोशित भएँ । तर, बदलाको नियत आएन । अपराधी पक्राउ परेसम्म पनि म ब्यान्डेज लगाएर हिड्थेँ ।

तिमी अनुहार खोलेर कहिले हिँड्ने भन्ने प्रश्नहरु आउँथे, त्यसको उत्तर पाएँ । अर्को, तिमीलाई तेजाब हाल्ने अपराधी अहिलेसम्म समातिएन ? भन्ने प्रश्न थियो, त्यसको पनि उत्तर पाएँ । यो केटीले गल्ती नै नगरी तेजाब हानिएछ हो ? भन्ने प्रश्नको पनि उत्तर पाएँ । यी प्रशनहरुबाट छुटकारा भएँ ।

तपाईले त भारतमा गएर उपचार गराउनुपर्‍यो । अहिले नेपालमा जलन र तेजावबाट पीडितको उपचार गर्ने उपकरणको अवस्था के छ ?

मैले आफ्नो विषय पनि भएकाले यसको अध्ययन गर्दा अहिले जति पनि उपकरण छन्, ती पर्याप्त भएको छ । तर, जलनका अस्पताल र बेडहरू पर्याप्त नभएका कारण समस्या छ । जलनको बिरामीको कति प्रतिशत जलन छ, त्यो हेर्नुपर्छ । यो जुनसुकै बेला हुने घटना भएकाले सरकारले गम्भीर भएर सोच्न आवश्यक छ ।

नेपालमै जलनको उपचार गर्ने अस्पताल र बेडहरू भए भने उपचार नपाएर मृत्यु हुने अवस्था रोकिन्छ ?

जलन अस्पताल एक ठाउँमा खोल्ने परम्परा छ । त्यो पनि केन्द्रमा मात्र खोलिन्छ । केन्द्रमा मात्र जलनको अस्पताल खोलेर मृत्युदर घट्दैन । नेपालका कुना–कुनामा मान्छेहरू जलनमा परिरहेका हुन्छन् । कमसेकम प्रदेशगत रूपमा यसको उपचार सुरु गरे धेरै हदसम्म समस्या समाधान हुन्छ ।

अस्ति सानदार ममकै कुरा गर्ने हो भने ११ जना मान्छे जल्नुभयो । चार जना बित्नुभयो । एकजना मान्छेले गाडीमा लगेर उपचार नगराएको भए ७ जना मान्छेको पनि बाँच्ने अवस्था थिएन । केन्द्रमा त यो हालत छ । नेपालको कुना–कुनाको हालत के होला ?
मेरो काठमाडौं नजिकै हेटौडामा यस्तो घटना हुँदा त यो अवस्था छ । नेपालको भौगोलिक विकटता उस्तै छ । हुम्ला जुम्लाको अवस्था उस्तै छ । प्रादेशिक अस्पतालमा जलनको उपचारका लागि आइसीयु र बेडहरू छुट्याउनु पर्छ । निःशुल्क उपचार हुने व्यवस्था गर्नुपर्छ ।

अस्ति पोखरामा अर्थमन्त्री र मेयर दुर्घटनामा पर्नुभयो, त्यहाँ सरकारी अस्पताल भएको भए उहाँहरूलाई सहज हुने थियो नि । अहिले त बजेट पनि हरेक प्रादेशिक अस्पताललाई एक–एक करोड छुटाइएको छ । तर बजेट छुट्याए पनि उपकरण र बेड छैनन् । भूगोल हेरेर उपकरण राख्नुपर्छ । नेपालमा मेडिकल कलेज धेरै छन्, मेडिकल कलेजमा पनि जलनका लागि न बेड छ, न उपकरण छन् । त्यहाँ पढाइ गर्नुपर्ने भएकाले त्यहाँ पनि राख्नुपर्छ ।

जलनमा महिला, बालबालिका र वृद्धहरू परिरहेका छन् । प्रदेशमा उपचार हुन नसकेका बिरामी मात्र केन्द्रमा पठायो भने लोड पनि कम हुन्छ । कीर्तिपुर बर्न अस्पतालमा पनि अहिले बेड नभएर समस्या भएको छ ।

तपाई एसिड आक्रमणमा पर्नुभयो । यो विषयमा नेपालको कानून ठीक छ ? तपाईलाई कस्तो लाग्छ ?

एसिडको कानुन मात्र छ । आगोले पोलेको विषयमा कानुन आएको छैन । यहाँलाई थाहा नै छ, आफैंले विधेयक दर्ता गरेको छु । तेजाबको कानुन जति बनेको छ, त्यो कानुनमा तेजाब भण्डारण गर्ने बेच्न, किन्न लाइसेन्स चाहिन्छ । किन्न आउने मान्छेको पनि परिचयपत्र चाहिन्छ । तर, विडम्बना के छ भने त्यो व्यवहारमा लागू भएको छैन । किनभने, कसैले तेजाब आक्रमण गरेको छ भने उसलाई सजाय कति दिने ? क्षतिपूर्ति कति दिने ? कसले दिने ? यी प्रश्नहरु छन् ।

मैले तेजाब किन्न पाउँछु कि पाउँदिन ? पसलेले बिना लाइसेन्स तेजाब बेच्न पाउँछ कि पाउँदैन ? आज पनि बजारमा खुलेआम तेजाब बेचिइरहेको छ । यी धेरै कुरा मैले ‘मानव शरीर जलन विधेयक’ २०८१ मा पनि राखेकी छु । यो विधेयक साउन ३१ गते दर्ता गराएकी हुँ ।

तपाईले दर्ता गराएको विधेयकको उद्देश्य के हो ?

यो विधेयकको उद्देश्य तेजाब बेच्ने र किन्ने प्रावधानको मात्र होइन, तेजाबजस्तै अरु पनि जलनशील पदार्थलाई समेटेर विधेयकमा समावेश भएको छ । जल्दा मात्र उपचार हैन, उद्धारका लागि के गर्न सकिन्छ र उद्धार भएपछि जीविका अगाडि कसरी बढ्छ ? सरकारले पीडितको भविष्यको विषयमा पनि सोच्नुपर्छ ।

हामीजस्ता युवा पनि जलेका छन् । बच्चा, अपाङ्ग जलेका छन् । उनीहरूको जीवन र पढाइ सबै कुरा हेर्नुपर्ने हुन्छ । उनीहरूलाई सक्षम भएपछि रोजगारी पनि दिनुपर्छ । यो सबै कुरा विधेयकमा समावेश गरिएको छ ।

आर्थिक अभावका कारण पीडितको उपचार हुन पाएको छैन । जलनशील पदार्थलाई नियमन गर्न सकिन्छ । साथै जनचेतनालाई कसरी समेट्ने भन्ने सबै कुराहरु विधेयकमा राखिएको छ ।

विधेयक आफैं बनाउनुभयो या विज्ञ र आफ्नो पार्टीसँग पनि छलफल गर्नुभयो ?

विज्ञ पनि राख्यौँ । विभिन्न संघ संस्थासँग पनि कुरा गर्‍यौं । यो बनाउन ६ महिना लाग्यो । पार्टीका अन्य सांसदहरु पनि बसेर विधेयक तयार गरेका हौँ । गैरसरकारी विधेयक भनेर कुनै वकिललाई दिएर यो विषयमा विधेयक बनाइदिनू भनेको होइन । हामी आफैँले काम गरेका छौँ । आफैँले लेखेका छौँ । यो विधेयक अब कानुन बनेपछि सर्वसाधारण जनतालाई धेरै सहज हुन्छ । उहाँहरूलाई काठमाडौँसम्म आउनुपर्ने बाध्यता हुँदैन । आफू बसिरहेको ठाउँबाटै उहाँहरूको उपचार सहज ढंगले गर्न सकिन्छ । पार्टीमा पनि जलन विधेयकको सन्दर्भमा कुरा भइरहेको भएर मलाई सहज भएको छ ।

अलिकति राजनीतिक कुरा गरौं । तपाई राजनीतिमा लागेको धेरै भएको छैन, कसरी जोडिनुभयो रास्वपाको राजनीतिमा ?
जिल्लाको जिम्मेवारीमा छु । मकवानपुर र स्याङ्जा गइरहन्छु । मलाई पार्टीले राम्रो जिम्मेवारी दिएको छ । म खास राजनीति मन नपराउने व्यक्ति हो । मेरो केसले गर्दा पनि हो । मान्छेले राजनीतिलाई राम्रो मान्दैनन् । मेरो पनि सोचाइ त्यही थियो । सभापति रवि लामिछानेले नै पार्टीमा आउन अफर गर्नुभएको हो ।

उहाँले अफर गर्दा म उपचार गर्न गएकी थिएँ । अफर ०७९ को निर्वाचनमा समानुपातिक नाम दिने बेलामा आएको हो । अपरेसन भएकै दिन कुरा भयो । त्यसपछि घरमा सल्लाह गर्दा बुबाहरूले पनि हुन्छ भन्नुभयो । त्यो दिन डिसिजन गर्न सकिनँ । किनकि दुःखाइ बढी भएको थियो ।

अन्तरवार्ता लिने क्रममा रवि दाइसँग एकपटक मात्र भेट भएको थियो । त्यसपछि हुन्छ भनेर मैले भारतको रेल वे स्टेसनबाटै फर्म भरेँ । प्रिइलेक्सनमा मेरो राम्रो मत आयो र म समानुपातिक उम्मेदवार छानिएँ ।

कुमारी बैँकमा जागिर गरेको पैसाले मेरो सामान्य खर्च धान्ने थियो । १८ हजार तलब थियो । त्यसपछि जागिर छाडेर पार्टीमा लागेँ । मनमा डर चाहिँ जागिर छाडेर के गर्ने भन्ने थियो । तर, पार्टीमा काम पार लागेन भने उमेर छ, लोकसेवा पढ्छु भन्ने थियो ।
हेटांैडाबाट पनि सपोर्ट पाएँ । सबै सकारात्मक हुनुभयो । चुनावमा पनि धेरै बोलेर भोट मागिनँ । मैले जे भोगेँ, अरूले भोग्न नपरोस् भनेर भोट मागेँ । भाषण गरिनँ ।

आफू सांसद बन्छु भन्ने थियो ?

त्यो थिएन । निर्वाचन अगाडि पनि थिएन । हाम्रा सांसद ढाका कुमार श्रेष्ठ निलम्बित भएपछि पनि थिएन । नाम त मेरै थियो । तर, उहाँको मुद्दा बाँकी नै थियो । रवि दाइले प्रेसमिटमै अब बिन्दबासिनीलाई ल्याउँछु भन्नुभएको थियो । तर, अदालती प्रकृया ढाकाजीको चलिरहेको थियो ।

मलाई कुनै पूर्वजानकारी र सूचना थिएन । रवि दाइले मेरो नाम भन्ने बित्तिकै सोच्ने समय भएन । म पसलमा थिएँ । मेरो नाम आएपछि फोनको घण्टी बजिरह्यो । म त अप्रत्याशित भएँ । सोच्न, बोल्न सकिनँ । के गर्ने भन्ने अन्योल भयो । तर, पार्टीबाट पनि खबर आएपछि हो रहेछ भन्ने भयो ।

समानुपातिकमा पर्न अरुले त मोटो रकम बुझाउँछन् भन्ने सुनिन्छ…

मैले एक रुपैयाँ पनि बुझाइनँ । मसँग पैसा नै थिएन, के बुझाउने ? पार्टीलाई सहयोग गर्नुपर्ने त हो तर मसँग पैसा नै थिएन । ऋणै ऋण थियो । पार्टीले पैसा मागेको पनि थिएन । मैले उपचार गर्दा नै बुबा ‘ब्याक लिस्टेट’ मा हुनुहुन्छ भनेकी थिएँ । किनकि ऋण धेरै थियो । मैले पैसा दिन सक्दिनँ भनेर पहिला नै भनेकी थिएँ । म खुलेआम भन्छु– मैले कुनै पनि हिसाबले पार्टीलाई पैसा बुझाएको छैन ।

पहिलो पटक सदनमा जाँदा कस्तो अनुभव भयो ?

संसद भवन नै छिरेकी थिइनँ । म छिरेँ । सत्तापक्ष र प्रतिपक्षको अलग कुर्सी हुँदा अन्योल थियो । मलाई थाहा नै थिएन, आफू कुन पक्ष हो । । पार्टी प्रतिपक्षमा थियो ।

सबैले बोलेको सुनेँ । मेरो पालो कहिले आउँछ भन्ने भइरहेको थियो । बोल्ने पालो आउँदा पोडियममा गएर एकछिन हेरँे र भावुक भएँ । हातखुट्टा काँपिरहेका थिए । म त एउटा प्रकृयाबाट आएकी, नमर्स थिएँ ।

हाम्रो संसदीय अभ्यास कस्तो लाग्यो ?

अभ्यास त ठिक छ तर अब यसलाई थोरै परिमार्जन गर्नुपर्छ कि जस्तो लाग्छ । किनकि सभामुख– उपसभामुखले दलको जस्तो व्यवहार नगरेर सदनलाई मर्यादित बनाउनुपर्छ । पक्ष र प्रतिपक्ष दुवैको सभामुख हुनुपर्छ । स्वविवेक प्रयोग गर्नुपर्छ । दलको सभामुख होइन, सदनको सभामुख बन्नुपर्छ । सदन त मर्यादित हुनुपर्छ नि ।

रास्वपा पनि पुराना दलजस्तै देखियो भन्ने आरोप लगाउँछन् नि ?

हाम्रो सभापति नै गृहमन्त्री हुँदा दुई महिना सदन कसले बन्द गरेको हो ? एउटा मुद्दालाई लिएर २ महिना सदन अवरुद्ध हुनु कति जायज हो ? हामीले त केही पनि गरेको छैन । नयाँ भएर कमी कमजोरी भयो होला, तर हामीले भन्दा पनि उहाँहरूले हामीमाथि प्रहार गर्नुभएको छ । म त अनौठो लाग्छ, किन रास्वपासँग यसरी किन डराउनुभएको होला ? राजा बोल्दा डराएको छ । रास्वपा बोल्दा डराएको छ । कसैले कसैमाथि व्यक्तिगत प्रतिशोध राखेर राजनीति गर्नु ठिक भएन नि । सही र गलत छुट्याएर काम गर्नुपर्छ ।

कहिलेकाहीँ बित्थामा राजनीतिमा आइएछ जस्तो लाग्दैन ?

लाग्दैन । मलाई पनि केही गर्ने हुटहुटी भएका कारण त्यस्तो लागेको छैन । मजस्ता पीडितको कुरालाई न्याय दिने मन छ ।

पछिल्लो समय यहाँले डुल्नुभएका गाउँमा रास्वपाको लहर कस्तो छ ?

रास्वपाप्रति आकर्षण छ । तर, खुलेर आउन अझ पनि सक्नुभएको छैन । हामीले अझ विश्वास जगाउनु छ । कर छैन, मनले के भन्छ त्यही पार्टी रोज्ने हो । उहाँहरू बिस्तारै बुझेर आउनुहुन्छ ।

०८४ को चुनावमा रास्वपाको पोजिसन कस्तो होलाजस्तो लाग्छ ?

पुरानो पार्टी भए यो ठाउँमा यति भोट आउँछ, यसरी जितिन्छ भन्न हुन्थ्यो । नयाँ पार्टी भएकाले दाबी गर्न सकिँदैन । तर, ०८४ मा पार्टी पहिलो बनाउने योजना छ । जनताले स्वविवेकले जसले काम राम्रो गर्छ, त्यसलाई भोट दिन्छन् ।

यहाँलाई ०८४ मा पार्टीले टिकट दियो भने निर्वाचन लड्नुहुन्छ ?

म कोसिस गर्दैछु । मेरो प्रयत्न नै त्यसमा छ । पार्टीले टिकट दिन्छ भनेर ढुक्क छु । टिकटमा मेरो दाबी रहन्छ । राजनीतिमा आइसके अब राजनीति नै राम्रोसँग गर्ने हो । हामी जनताको जीवनस्तर माथि उकास्ने योजनामा छौँ । अहिले म धेरै माथि जान सक्दिनँ ।

तर, एकपटक महिला बालबालिका क्षेत्रको मन्त्रालय चलाएर राम्रो काम गर्ने सोचमा छु । तर, यो पटक नै भन्ने छैन । अर्को पटकसम्म हुने प्रयत्न रहन्छ । त्यसपछि हेर्दै जाने हो । यति वर्षसम्म नै राजनीति गर्छु भनेर सोचेको छैन । तर अब राजनीतिबाट फिर्ता हुँदिनँ । युवा आउनुपर्छ भनेर पनि लागेकी छु ।

भन्न मिल्छ भने यहाँ अविवाहित हो ?

अविवाहित हो । तत्काल विवाह गर्ने योजना पनि छैन ।

माननीय हुनुहुन्छ, बिहेको प्रस्ताव त आउँछ होला नि ?

यहाँले भनेको जस्तै अफर त आउँछन् । तर, मेरो ध्यान त्यतातिर छैन । अँ, यो चाहिँ मेरो बिहे गर्ने मान्छे ! भन्ने पनि छैन ।

अविवाहित महिलालाई राजनीति गर्न कत्तिको गाह्रो हुने रहेछ ?

गाह्रो त हुन्छ । मैले त्यसलाई इग्नोर गर्छु । मसँग ममी, बुबा र दाजुभाइ हुनुहुन्छ । उहाँहरूसँग सल्लाह हुन्छ । विवाह भइदिए पनि हुन्थ्यो जस्तो त लाग्छ तर तत्काल तयारी छैन ।