काठमाडौं– स्थापनाको छोटो समयमै उचाइ लिएको राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) अहिले संकटमा परेको छ । पाँचवटा जिल्ला अदालतमा धरौटी बुझाएर छुटेका सभापति रवि लामिछानेलाई उच्च अदालत तुलसीपुरको बुटवल इजलासले चैत २२ मा थुनामा पठाउन आदेश दिएपछि रास्वपा संकटमा परेको हो ।

उच्चले आदेश दिएको केही घण्टामै शुक्रबार राति साढे ७ बजे लामिछानेलाई प्रहरीले घरबाटै पक्राउ ग¥यो । शनिबार बिहान भैरहवा पुर्‍याएको थियो । उनी सोमबार भैरहवा कारागार चलान भइसकेका छन् ।

लामिछाने जेल गएपछि रास्वपाको भविष्यलाई लिएर थुप्रै प्रशन उब्जिएका छन् । किनभने रास्वपा उनकै जोडबलमा स्थापित भएको पार्टी थियो । जसले स्थापनाको एक वर्ष नपुग्दै प्रतिनिधिसभाका २१ सिट जित्न सफल भयो ।

सहकारी ठगी आरोप लागेकै बेला कतिपय नेताले रविलाई सबै भूमिकाबाट बिदा गर्नुपर्ने कुरा उठाएका थिए । रास्वपाकै पूर्वमहामन्त्री मुकुल ढकालले अहिले पनि रविलाई कुनै पदमा राखिरहनु उचित नहुने बताउँदै आएका छन् ।

रवि कुनै राजनीतिक कारणले भन्दा वित्तीय अपराधमा मुछिएकाले यसलाई गम्भीर रुपमा लिनुपर्ने मत पनि रास्वपामा छ । उनले सजाय भोग्नुबाहेक विकल्प नरहेकाले नयाँ शिराबाट रास्वपालाई लैजानुपर्ने मत पनि बलियो छ ।

वित्तीय अपराधमा मुछिएका व्यक्ति त्यसबाट उम्कन कठिन हुने भएकाले पनि सभापतिको केश छाडेर रास्वपालाई ‘मुभ’ गर्नुपर्ने तर्क बलियो हुँदै गएको छ ।

तर पार्टी फुट्ने चिन्ताले अहिले नै नेताहरू रविको विपक्षमा जाने पक्षमा खुलेका छैनन् । रास्वपा बन्नुभन्दा पहिलेदेखिको सभापतिको केश उनैलाई छाडिदिएर पार्टीलाई नयाँ शिराबाट अगाडि बढाउने जोड नेताहरूको छ । रविले पनि नेताहरूलाई नयाँ रणनीति बनाएर अघि बढ्न भनिसकेका छन् ।

कस्तो होला अबको यात्रा ?

कार्यवाहक सभापति डीपी अर्याल लामिछानेको मात्रै नभएर आम जनताको पार्टी भएकाले जनताको भावनाअनुसार अगाडि बढ्ने बताउँछन् । सभापतिले नै आफू जहाँ भए पनि अगाडि बढ्नु भनेकाले रास्वपाको राजनीतिक यात्रा नरोकिने दाबी गर्छन् ।

‘सभापतिले नै म जहाँ भए पनि रास्वपाको यात्रा रोकिनुहुन्न भन्नुभएको छ । हामीलाई थाहा छ, उहाँको गल्ती छैन । उहाँ आफ्नो काम सुल्झाएर आउनुहुन्छ । हामी पार्टी विस्तार गरेर जान्छौँ’, अर्यालले खबरहबसँग भने, ‘हामीले जनयात्रा गर्ने निर्णय गरेका छौँ । यसले पार्टी निमार्णमा टेवा पुग्छ ।’

त्यसका लागि एजेन्डा तयार गर्न बुधवार पार्टीको सचिवालय बैठक बस्ने उनले बताए । ‘सभापतिको गल्ती छैन । सरकारले कति दुःख दिन्छ, हामी भोग्न तयार छौँ । तर डराएका छैनौँ,’ उनले भने ।

सोमबार कारागार चलान भएका रविले पनि सचिवालय सदस्य प्रमोद न्यौपानेमार्फत् चार बुँदे सन्देश पठाएका छन् । सन्देशमा पार्टीलाई एक ढिक्का राखेर ‘जनयात्रा’ लाई निरन्तरता दिन भनेका छन् ।

‘पार्टीलाई एक ढिक्का राखेर अभियानलाई निरन्तरता दिनुहोला । सक्नु हुन्छ बढाउनुस्, नसके पनि नघटाउनुस् । अभियानलाई जनताबीच पुर्या‍उनुस्’, लामिछानेले भनेका छन् ।

उनले आफूलाई राजनीतिक प्रतिशोध साँधेकाले जाँच दिइरहेको दाबी गरे । ‘अहिले ममाथि राजनीतिक प्रतिशोध भयो । पालो सबैको आउँछ,’ उनले भने,‘यो परीक्षाको पहिलो विद्यार्थी म भएँ । मैले जसरी नै जाँच अरूले पनि दिनुपर्ने छ ।’

जनयात्राको संयोजन गरिरहेका संसदीय दलका उपनेता विराजभक्त श्रेष्ठ पनि रवि सभापति मात्रै नभएर देशभरका नयाँ शक्तिको आशा भएकाले बचाएर जाने दाबी गर्छन् । उनले सभापतिको अनुपस्थितिमा रास्वपाप्रति सरकारको गलत नजरबीच जनताको मनमा बस्ने बताउँछन् । त्यसका लागि यो यात्रा गर्न लागेको उनले बताए ।

‘रास्वपा स्थापना गर्न सभापति लामिछानेको ठूलो योगदान थियो । तर पार्टी निर्माणको चरणमै हामीले विभिन्न चुनौती सामाना गर्नुपर्यो । कतिपय सरकारकै संयन्त्रबाट गरिए । यी चुनौतीलाई पार लगाउँदै पार्टी मुभ हुन्छ,’ उनले खबरहबसँग भने, ‘सभापति पक्राउ पर्नेबित्तिकै शुकबार राति बैठक राखेका थियौँ । उहाँ जहाँ भए पनि पार्टीको यात्रा रोकिँदैन । सभापति भएजस्तो त हुँदैन । तर सभापतिले पनि जहाँ भए पार्टी र नयाँ शक्तिको यात्रा नरोक्नु भन्नु भएको छ ।’

सांसद सोबिता गौतम पनि सभापतिमाथि सरकारले प्रतिशोध साँधेको जनताले बुझेकाले रास्वपाको यात्रा नरोकिने दाबी गर्छिन् । ‘रास्वपा जनताको आशा बनेर आएको छ । सरकारले हामी र सभापतिमाथि जति प्रहार गरे पनि यात्रा रोकिँदैन’, उनले खबरहबलाई भनिन, ‘०८४ मा रास्वपाले गरेको प्रगति देखेर ठूला दल तर्सिनेछन् । हाम्रो सभापतिले जानी नजानी गल्ती गरेको भए पनि सजाय भोग्न तयार छु भनिरहनु भएको छ । तर उहाँलाई दोष थोपरेर अन्य अपराधी सरकारले लुकाएको छ ।’

वैशाखमा महाधिवेशन नहुने

रास्वपाले तोकेकै समयमा महाधिवेशन गर्न तयारीमा जुटिसक्नुपर्ने थियो । तर आन्तरिक झमेला र सभापति वित्तीय अपराधमा मुछिएपछि महाधिवेशन समयमै नहुने अवस्था छ । यस्तै वडा, पालिका अधिवेशन पनि नभएकाले रास्वपाको पहिलो महाधिवेशन वैशाखमै नहुने नेताहरू बताउँछन् ।

गत असोज १ र २ गते प्रज्ञा भवनको राष्ट्रिय भेलाले ०८२ वैशाख २५, २६ र २७ २०८२ महाधिवेशन गर्ने निर्णय गरेको थियो । राष्ट्रिय भेलाको निर्णयलाई असोज १२ गतेको केन्द्रीय समिति बैठकले चितवनमा गर्ने सहमति गरेको थियो ।

यसबारे रास्वापा सांसद गौतम भन्छिन्, ‘अहिलेसम्म वैशाखमै महाधिवेशन गर्न लागेका छौँ । तर समय आइसकेकाले कतिपय तयारी बाँकी छ । पालिकागत र वडागत महाधिवेशन जारी छ । अब बस्ने सचिवालय र केन्द्रीय समितिले निर्णय गर्छ ।’

यसबारे रास्वपा सभापति रवि, उपसभापति अर्याल, संसदीय दलका उपनेता श्रेष्ठ र सहकोषअध्य दीपक बोहोराले चैत १८ गते अनौपचारिक छलफल गरेका थिए ।

छलफलमा वैशाखमै महाधिवेशन गर्न नसकिने कुरा नेताहरूले राखे । त्यसपछिको केन्द्रीय समिति बैठकमा पनि वैशाखमा महाधिवेशन गर्न नसकिने अवस्था रहेको जनकारी कार्यवाहक महामन्त्री कवीन्द्र बुर्लाकोटीले दिए । अब अर्को बैठकमा महाधिवेशन सार्नुको कारणबारे छलफल गर्ने निर्णय गर्दै नेताहरू उठेका थिए ।

रास्वपाका सबै जिल्लाको महाधिवेशन सम्पन्न भइनसकेकाले महाधिवेशन सार्न लागि केन्द्रीय सदस्य र सचिवालय सदस्यहरूबाट सुझाव आइरहेको नेताहरू बताउँछन् । पार्टीको विधानमा पाँच वर्षमा दुई चरणमा महाधिवेशन गर्ने प्रावधान छ ।

आन्तरिक झमेलाका करण २०७९ असार ७ गते स्थापित पार्टीले पहिलो महाधिवेशन गर्न सकिरहेको छैन । ०७९ को निर्वाचनमा ११ लाख मत कटाएर देशको चौथो ठूलो दल रास्वपाका २१ जना सांसद छन् । उसले हालसम्म १० भन्दा बढी पालिकामा अधिवेशन गर्न सकेको छैन । जिल्लातर्फ अधिकांशको अधिवेशनको सुरसार नै छैन ।

‘जनयात्रा’तिर

रास्वापा नेताहरू महाधिवेशन रोकेर सात प्रदेशका २५ जिल्लामा ‘जनयात्रा’ गर्ने तयारीमा छन् । शनिबार चितवनबाट ‘जनयात्रा’ सुरुवात गरिसकेकाले अब सातवटा प्रदेश र २५ जिल्लामा पहिलो चरणको ‘जनयात्रा’ गर्ने संयोजक श्रेष्ठ बताउँछन् ।

उनका अनुसार मधेशका जिल्लाहरूमा ‘जनयात्रा’लाई प्राथमिकता दिइएको छ । ‘अब बस्ने सचिवालय बैठकले यसको सम्पूर्ण खाका बनाउँछ । अहिले सात प्रदेश र २५ जिल्लामा ‘जनयात्रा’ गर्ने हो । चितवनको जस्तै कार्यक्रम अन्त पनि हुन्छ । यो प्रारम्भिक खाका हो,’ श्रेष्ठले खबरहबलाई भने, ‘जनयात्राले पार्टीलाई थप उचाइमा लानेछ । हाम्रा कुरा जनताले सुन्छन्, उनीहरूका समस्या पनि सुन्छौँ ।’

रविको नाममा पार्टी नबिगार्न सुझाव

रास्वपा नयाँ शक्ति भएकाले यसको भविष्य उज्ज्वल बनाउन नेताहरू खट्नुपर्ने राजनीतिक विश्लेषक इन्द्र अधिकारीको सुझाव छ । नयाँ शक्तिको नाममा रवीन्द्र मिश्र, रन्जु दर्शना लगायतले पनि जनता ढाँटिसकेको बताउँदै अधिकारीले रास्वपाले आफ्नो राजनीतिक यात्रालाई थप उचाइ दिन नेताहरू सक्रिय हुनुपर्ने बताइन् ।

उनी रविको काण्ड उनैलाई सुल्झाउन सुझाव दिँदै अब रास्वपा वैचारिक नेताहरू अघि सर्नुपर्ने दाबी गर्छिन् । ‘रास्वपा नयाँ पुस्ताको आशाको त्यान्द्रो हो । यसलाई जोगाउन पनि रास्वपाका वैचारिक नेताहरू जन्मनुपर्छ’, अधिकारीले खबरहबलाई भनिन, ‘रविको नाममा रास्वपा तिलाञ्जलि हुनु हुँदैन । जनतामा आशा र भरोसा छरेर राजनीतिक यात्रामा दौडनुपर्छ । सभापतिका काण्ड ढाकछोप गर्न नलागेर उनको गल्ती सुल्झाउन उनैलाई छाड्नुपर्छ ।’