काठमाडौं– निर्देशक दीपेन्द्र के खनालमाथि एउटा भाष्य बनेको छ– उनीसँग दर्शक रुवाउने लाइसेन्स छ ।

दीपेन्द्रले निर्देशन गरेका फिल्महरु ‘पशुपति प्रसाद’, ‘चिसो मान्छे’, ‘आमा’लगायतका कारण यो भाष्य निर्माण भएको हो ।
अर्थात्, उनको निर्देशनमा रहेका अधिकांश फिल्म हेर्दा दर्शकका आँखा रसाउँछन् ।

खनालका यस्तै मन भारी बनाउने फिल्म हेर्न दर्शक पैसा तिरेर हलमा पुग्ने भएकाले उनीसँग ‘दर्शक रुवाउने लाइसेन्स छ’ भनिएको हो ।

उनका यसअघिका दुई फिल्म ‘के घर के डेरा’ र ‘पशुपति प्रसाद २ : भष्मे डन’ भने यस भाष्यको नजिक पुगेनन् । दीपेन्द्रको छविअनुसार यी फिल्मले दर्शकमाझ छाप छोडेनन् । यसलाई उनी ‘दर्शक रुवाउने लाइसेन्स’मा जरिवाना लागेको रुपमा लिन्छन्।

आगामी जेठ २ देखि दीपेन्द्रको निर्देशन रहेको फिल्म ‘के घर के डेरा : घर नम्बर २’ प्रदर्शनमा आउँदैछ ।

यो पटक भने ‘दर्शक रुवाउने लाइसेन्स’ नवीकरण गरेर आएको उनको दाबी छ । खनाल भन्छन्, ‘मेरा अघिल्ला फिल्मले दर्शक रुनुभएन । त्यो जरिवाना हो । अब नवीकरण गरेर आएको छु । हरौं, के हुन्छ ।’

तर, उनी दर्शकलाई रुवाउने विषय केन्द्र भागमा राखेर फिल्म बनाउने सोच राख्दैनन् ।

दर्शकको मन छुने कथा पर्दामा उतार्दा दर्शकले आँशुमार्फत् कदर गरेको खनालको तर्क छ ।

उनी भन्छन्, ‘फिल्मले दर्शकलाई रुवाउने हैन, मन जित्नेखालको चाहिँ हुनुपर्छ । दर्शकको मन छुने हुनुपर्छ । रुने, नरुने त्यो दर्शकमा निर्भर हुन्छ ।’

अर्थात्, आफूलाई दर्शक हलबाट बाहिरिएपछि पनि फिल्मबारे सोच्न बाध्य कथा भन्न मन लाग्ने उनी बताउँछन् ।

यस्तै, कथामा ‘के घर के डेरा : घर नम्बर २’ बनेको उनको दाबी छ । उनी भन्छन्, ‘हलबाट निस्किएर सोच्न बाध्य बनाउने कथामा फिल्म बनेको छ भन्ने मेरो दाबी हो । त्यसैले रुवाउने लाइसेन्स नवीकरण गरेको छु भनेको हुँ ।’

यो फिल्मले दर्शकलाई मन छुने छनक छायाङ्कनमै पाएको किस्सा उनले सुनाए ।

खनालले खबरहबसँग भने, ‘मेरो अनुभवले कुन कथाले दर्शकलाई छुन्छ भन्ने थाहा पाउन थालेको छ । यो फिल्म छायाङ्कन हुँदा कलाकारको अभिनयले म भावुक भएर कट भन्न नसकेको क्षण पनि छ । सुटिङमा यस्तो घटना भएका यसअघिका मेरा फिल्महरु दर्शकले मन पराउनु भएको छ ।’

यस फिल्मका विभिन्न पात्रहरु मध्ये एउटा दर्शकको जीवनसँग मेल खान सक्ने भएकाले ‘मन कटक्क’ पार्न आफू सफल हुने दीपेन्द्रको आत्मविश्वास छ ।

भन्छन्, ‘यो कोभिडपछिको कथा हो । पात्रहरु विभिन्न परिस्थितिमा छन् । सबै दर्शक एक न एक परिस्थितिको नजिक हुनुहुन्छ । यसले दर्शकको मन कटक्क खान्छ जस्तो लाग्छ ।’

शहरको अर्ग्यानिक कथा

अहिले नेपालमा ग्रामीण परिवेशका कथामा फिल्म बन्ने क्रम बढेको छ । यस्ता फिल्मलाई अर्ग्यानिक वा माटोको सुहाउँदो फिल्म भन्ने समेत गरिन्छ ।

‘गाउँसँग सम्बन्धित कथालाई’ अर्ग्यानिक फिल्मको परिभाषाकै रुपमा विकसित गरिएको छ । फलत: नेपालमा अर्ग्यानिकका नाममा ग्रामीण परिवेशकै मात्र कथा भन्ने लहर नै आएको छ, जुन फिल्महरु दर्शकले रुचाएका पनि छन् ।

शहरको कथामा आधारित फिल्ममा दर्शकले आफ्नोपन भेटे भने पक्कै पनि यो अर्ग्यानिक फिल्ममा गणना होला । र, यसले ‘अर्ग्यानिक फिल्म’को परिभाषाको दायरालाई थप फराकिलो बनाउला । तर, यसको असली जाँच भने फिल्म प्रदर्शनपछि नै हुनेछ

तर, दीपेन्द्र भने शहरको कथा भन्न रुचाउने निर्देशक हुन् । विगतका उनका फिल्मले पनि त्यही देखाउँछ ।

यो मामिलामा दीपेन्द्र केही फरक पनि देखिन्छन् । ग्रामीण केन्द्रित कथामा फिल्म बनाउने लहर छ, तर उनी शहरको कथामै केन्द्रित छन् ।

त्यस्तो किन त ?

यसमा दीपेन्द्रको बनिबनाऊ जवाफ छ, ‘गाउँको गरिबीभन्दा सहरको गरिबी भनायक हुन्छ । यहाँ घर जोडिए पनि मन जोडिएको हुँदैन । त्यसैले मलाई काठमाडौंको खाल्डोको कथा नै भन्न मन लाग्छ ।’

शहरकै कथामा आफूले अर्ग्यानिक फिल्म बनाएको उनको तर्क छ । उनी भन्छन्, ‘शहरको कथा पनि आम नेपालीको हो । सबै नेपालीका कथा अर्ग्यानिक हुन् । मात्र मेरो झुकाव काठमाडौंकै खाल्डोमा छ ।’

यस फिल्मका नायक खगेन्द्र लामिछाने पनि ‘अर्ग्यानिक फिल्म’को परिभाषा उचितरुपले विकास नभएको मान्छन् ।

उनी थप्छन्, ‘गाउँका कथा मात्रै अर्ग्यानिक होइनन् । शहरमा पनि हाम्रा अर्ग्यानिक कथा छन् । किनभने शहरको जनजीवन पनि हामी नेपालीकै हो । हाम्रै हो ।’

लामिछाने पनि गाउँको भन्दा शहरको गरिबी झन् भयानक हुने र यस्ता कथा बोकेका फिल्मलाई पनि ‘अर्ग्यानिक’ मान्नुपर्ने तर्क गर्छन् ।

‘अर्ग्यानिक’ का नाममा एकै धारमा फिल्म बनेको नायिका केकी अधिकारीको विश्लेषण छ ।

केकी भन्छिन्, ‘अर्ग्यानिक वा माटोको कथा भनेर गाउँ केन्द्रित कथा मात्रै भनेका रहेछौं । यो एक पक्षीय सोच रहेछ । अब हामी फरक जनरामा जम्प गरेर अर्ग्यानिक कथा भन्नुपर्छ जस्तो चाहिँ लाग्न थालेको छ ।’

अहिले विकसित ‘अर्ग्यानिक फिल्म’को परिभाषा पूर्ण नरहेको उनको मत छ । भन्छिन्, ‘अहिले अर्ग्यानिक भनिएका फिल्मलाई मात्रै मानक मान्नुहुँदैन ।’

फिल्म ‘के घर के डेरा : घर नम्बर २’ निर्देशक र कलाकार अर्ग्यानिक फिल्म’बारे फरक मत राखिरहेका छन् । सार्वजनिक मञ्चमै उनीहरुको दाबी छ, ‘यो फिल्म शहर पृष्ठभूमिको अर्ग्यानिक फिल्म हो ।’

फिल्म प्रदर्शनको संघारमा यसका कलाकार र निर्देशकले जान–अञ्जानमै शहर र गाउँको नयाँ बहस सतहमा ल्याएका छन् ।

जेठ २ बाट यो फिल्म प्रदर्शनमा आउँदैछ । शहरको कथामा आधारित फिल्ममा दर्शकले आफ्नोपन भेटे भने पक्कै पनि यो अर्ग्यानिक फिल्ममा गणना होला । र, यसले ‘अर्ग्यानिक फिल्म’को परिभाषाको दायरालाई थप फराकिलो बनाउला । तर, यसको असली जाँच भने फिल्म प्रदर्शनपछि नै हुनेछ ।