काठमाडौं- इजरायलले इरानमा आणविक र सैन्य ठाउँहरू सहित एक सय लक्ष्यमा आक्रमण गरी आणविक वैज्ञानिकहरू र सशस्त्र बलका प्रमुखसहित वरिष्ठ व्यक्तित्वहरूको हत्या गरेपछि विश्व नेताहरूले शुक्रबार संयम अपनाउन आग्रह गरेका छन् ।

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले फक्स न्युजलाई इजरायलले इरानमाथि आक्रमण गर्नेभन्दा पहिले नै आफूलाई जानकारी भएको बताए । उनले भने, “इरानसँग आणविक बम हुन सक्दैन र हामी वार्ता टेबलमा फर्कने आशा गर्दैछौँ । हेरौँ के हुन्छ ।” फक्स न्युजले ट्रम्पले इरानले बदला लिएमा अमेरिका आफू र इजरायलको रक्षा गर्न तयार रहेको पनि बताएको पनि उल्लेख गरेको छ ।

संयुक्त राष्ट्रसङ्घका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसले ‘दुवै पक्षलाई अधिकतम संयम देखाउन, कुनै पनि हालतमा गहिरो द्वन्द्वमा नडुब्न बच्न’ आग्रह गर्दै ‘यस्तो अवस्था जुन यस क्षेत्रले सायदै सहन सक्छ’ भनेको उनका प्रवक्ताले बताए । जारी अमेरिका–इरान वार्ताका बीचमा इजरायलले आणविक प्रतिष्ठानहरूमा गरेको आक्रमणबाट गुटेरेस ‘विशेष चिन्तित’ छन् ।

चीनले पनि विकसित घटनाक्रमबारे गहिरो चिन्ता व्यक्त गरेको छ । “चिनियाँ पक्ष… यस्ता कार्यहरूले ल्याउन सक्ने गम्भीर परिणामहरूबाट गहिरो चिन्तित छ”, विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता लिन जियानले भने । उनले ‘सम्बन्धित पक्षहरूलाई क्षेत्रीय शान्ति र स्थिरतालाई बढावा दिने कार्यहरू गर्न र तनावलाई थप बढ्नबाट बच्न’ आह्वान गरे ।

उता युरोपेली मुलुक चेकियाले भने इरानमाथि आक्रमण गरेर इजरायलले ठीकै गरेको प्रतिक्रिया दिएको छ । चेक गणराज्यका विदेशमन्त्री जान लिपावस्कीले भने, “इरानले हिजबुल्लाह र हमास आन्दोलनसहित धेरै खेलाडीहरूलाई इजरायल राष्ट्रलाई नष्ट गर्ने उद्देश्यले समर्थन गरिरहेको छ र आणविक बम खोजिरहेको छ । त्यसैले मैले देखेको छु कि यो आणविक बमको सम्भावित खतराप्रति इजरायल राष्ट्रको उचित प्रतिक्रिया थियो ।”

फ्रान्सले चाहिँ तनावबाट जोगिन आह्वान गरेको छ । “हामी सबै पक्षलाई संयम अपनाउन र क्षेत्रीय स्थिरतालाई कमजोर पार्न सक्ने कुनै पनि वृद्धिबाट बच्न आह्वान गर्दछौँ”, फ्रान्सका विदेशमन्त्री जीन–नोएल ब्यारोटले एक्समा भनेका छन् ।

इरानको समर्थनप्राप्त प्यलाेस्टाइनको लडाकु समूह हमासले यस आक्रमणले क्षेत्रीय अस्थीरता बढाउने चेतावनी दिएको छ । “यो आक्रमणले तनावलाई खतरनाक स्तरमा वृद्धि गर्छ जसले क्षेत्रलाई अस्थिर बनाउने धम्की दिन्छ”, इरान–समर्थित, प्यालेस्टिनी उग्रवादी समूह हमासले भन्यो । हमासको सन् २०२३ अक्टोबरको इजरायलमाथिको आक्रमणले गाजा युद्ध सुरु गरेको थियो ।

इजरायलको पूर्वी छिमेको जोर्डनले चाहिँ आफ्नो देशलाई युद्धभूमि हुन नदिने जनाएको छ । आफ्नो हवाई क्षेत्र बन्द गरेपछि सरकारी प्रवक्ताले राज्य कुनै पनि द्वन्द्वको युद्धभूमि नहुने कुरा पुष्टि गर्दै भने, “जोर्डनले आफ्नो हवाई क्षेत्रको कुनै पनि उल्लङ्घनलाई अनुमति दिएको छैन र दिने छैन ।”

इरान र अमेरिकाबीच आणविक वार्ताको मध्यस्थकर्ता मुलुक ओमानले कूटनीतिक समाधान खोज्न अपिल गरेको छ । ओमानले भनेको छ, “अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई यो खतरनाक दृष्टिकोणको अन्त्य गर्न स्पष्ट र दृढ स्थिति अपनाउन आह्वान गर्दछ, जसले कूटनीतिक समाधानलाई अस्वीकार गर्न र क्षेत्रको सुरक्षा र स्थिरतालाई खतरामा पार्छ ।”

गाजा मध्यस्थकर्ता कतारले ‘इजरायली आक्रमणको कडा निन्दा र भर्त्सना’ व्यक्त गरेको छ । कतारको विदेश मन्त्रालयले भन्यो, “खतरनाक वृद्धिले क्षेत्रको सुरक्षा र स्थिरतालाई धम्की दिन्छ र तनाव कम गर्ने र कूटनीतिक समाधानमा पुग्ने प्रयासहरूमा बाधा पुर्‍याउँछ ।”

मध्यपूर्वको शक्तिशाली मुलुक टर्कीले इजरायलले इरानमाथि गरेको कारवाहीलाई आक्रामक कार्यको संज्ञा दिएको छ । “इजरायलले थप द्वन्द्वहरू निम्त्याउन सक्ने आफ्ना आक्रामक कार्यहरूलाई तुरुन्त बन्द गर्नुपर्छ”, टर्कीको विदेश मन्त्रालयले एक वक्तव्यमा भन्यो ।

बेलायतले तत्काल तनाव कम गर्न आह्वान गरेको छ । बेलायती प्रधानमन्त्री किर स्टारमरले एक वक्तव्यमा भने, “यी आक्रमणका रिपोर्टहरू चिन्ताजनक छन् र हामी सबै पक्षलाई पछाडि हट्न र तनाव तुरुन्त घटाउन आग्रह गर्छौं । तनाव वृद्धिले क्षेत्रमा कसैको पनि सेवा गर्दैन ।”

इरान–समर्थित हुथी विद्रोहीहरूले टेलिग्राममा भनेका छन्, “हामी इरानको पूर्ण र वैध अधिकारलाई… आफ्नो आणविक कार्यक्रम विकास गर्न समर्थन गर्छौं र इरानविरुद्ध क्रूर इजरायली आक्रमणको कडा निन्दा गर्छौं र सबै सम्भावित माध्यमबाट जवाफ दिने यसको पूर्ण र वैध अधिकारलाई पुष्टि गर्छौं ।”