काठमाडौं- कम्बोडियाका पूर्वशासक हुन सेनसँगको फोन कलमा सार्वजनिक आक्रोश निम्त्याएको भन्दै प्रधानमन्त्री पेटोङटार्न सिनावात्राको राजीनामा माग गर्दै सयौँ सरकार विरोधी प्रदर्शनकारीहरू बिहीबार थाइल्यान्डको सरकारी भवन बाहिर भेला भएका छन् ।

देशको अवमूल्यन गरेको र सेनाको मर्यादाको अपमान गरेको आरोप लगाउँदै प्रमुख साझेदार भुमजाइथाई पार्टी बुधबार सरकारबाट बाहिरिएपछि उक्त घोटालाले पेटोङटार्नको गठबन्धनलाई हल्लाएको छ । पेटोङटार्नले थाई सेनाको उत्तरपूर्वी कमान्डरलाई आफ्नो प्रतिद्वन्द्वीका रूपमा उल्लेख गरेको र हुन सेनलाई ‘काका’ भनेर सम्बोधन गरेको चुहिएको कलले कडा सार्वजनिक प्रतिक्रिया पाएको छ ।

उष्णकटिबन्धीय गर्मीमा आयोजित विरोध प्रदर्शनले प्रायः पहेँलो सर्ट लगाएका वृद्ध प्रदर्शनकारीहरूलाई आकर्षित गरेको छ । यो रङ थाइल्यान्डको राजतन्त्रसँग दृढ रूपमा सम्बन्धित छ । प्रदर्शनकारीहरूले ३८ वर्षीया प्रधानमन्त्री पेटोङटार्नलाई ‘कूटनीतिक सीपको कमी’ र ‘राष्ट्रिय हितलाई खतरामा पारेको’ आरोप लगाएका छन् ।

“जब मैले (लिक भएको) अडियो सुनेँ म धेरै निराश भएँ”, मन्दिरकी ६८ वर्षीया कार्यकर्ता कन्या हनोटीले भनिन्, “उहाँसँग वार्तालाप गर्ने कौशलको कमी छ । उहाँ आफूलाई के ठान्नुहुन्छ ? यो देश उहाँको होइन ।” प्रदर्शनकारीहरूले थाई झण्डा र पेटोङटार्नलाई ‘देशद्रोही’ भनेर लेबल गर्ने प्लेकार्डहरू फहराए र ‘बाहिर निस्क!’ र “नरकमा जाऊ!’ भनेर नाराबाजी गरे ।

प्रदर्शनका क्रममा दर्जनौँ दङ्गा प्रहरी उभिएका थिए । भिडमा रहेका धेरैजना रूढीवादी, शाही समर्थक ‘पहेँलो सर्ट’ आन्दोलनको लामो समयदेखि समर्थक थिए । ती समर्थकले सन् २००० को दशकदेखि सिनावात्रा राजनीतिक वंशको कडा विरोध गर्दै आएका छन् । बैङ्कककी ६२ वर्षीया गृहिणी केवटाले दुई दशकअघि बैङ्ककको डेमोक्रेसी मोनुमेन्ट नजिकै पहेँलो सर्टको प्रदशनमा सहभागी भएको बताइन् । “मैले कुनै पनि राजनीतिक पार्टीलाई समर्थन गरेको छैन । मलाई थाहा थियो कि म थाक्सिन र उहाँको परिवारलाई घृणा गर्छु”, उनले भनिन्, “हाम्रा राजनीतिज्ञहरू सबै भ्रष्ट छन् ।”

– २० वर्षको लडाइँ –

रूढीवादी शाही समर्थक प्रतिष्ठान र यसको आफ्नै ‘रातो सर्ट’ समर्थकहरूद्वारा समर्थित थाक्सिनको राजनीतिक आन्दोलन बीचको लडाइँले २० वर्षभन्दा बढी समयदेखि थाई राजनीतिमा प्रभुत्व जमाएको छ । राजतन्त्रवादी र व्यापारिक अभिजात वर्गद्वारा समर्थित पहेँलो सर्टहरूले सन् २००८ मा बैङ्ककका विमानस्थलहरू बन्द गराउने, पर्यटकहरूलाई अलपत्र पार्ने र थाक्सिनसँग सम्बन्धित सरकारलाई ढाल्न मद्दत गर्ने प्रदर्शनहरूको नेतृत्व गरे ।

सन् २०१० मा थाक्सिन समर्थक ‘रातो सर्ट’ प्रदर्शनकारीहरूले सैन्य समर्थित सरकारको विरोधमा बैङ्ककमा र्‍याली गरेका थिए । उक्त र्‍यालीको अन्त्यमा रक्तपातपूर्ण दमन भयो जसमा ९० जनाभन्दा बढीको मृत्यु भयो । “शक्ति उहाँको बुबाबाट उहाँकी काकीलाई हस्तान्तरण गरिएको छ”, सन् २००८ डन मुएङ विमानस्थल व्यवसायमा भाग लिने विद्युतीय उपकरण विक्रेता ५९ वर्षीय मेक सुमेतले भने, “उहाँ देशको होइन, आफ्नो बारेमा मात्र सोच्नुहुन्छ ।”

सन् १९३२ मा पूर्ण राजतन्त्रको अन्त्य भएदेखि यस राज्यमा दर्जनौँ तख्तापलट भएको छ र हालको सङ्कटले अनिवार्य रूपमा अर्को हुनसक्ने अफवाहहरू निम्त्याएको छ । थाइल्यान्डको तख्तापलटको लामो इतिहासका बावजुद केही प्रदर्शनकारीले खुलेआम अर्को सैन्य हस्तक्षेपको विचारलाई स्वागत गरेका छन् । “म सेनाले नियन्त्रण लेओस् भन्ने चाहन्छु”, कान्याले भनिन्, “हामी दीर्घकालीन सोचिरहेका छौँ । यो देशका लागि सकारात्मक हुनेछ ।”