सिंगापुर- अनुसन्धानकर्ताहरूले भारत र अन्य बाघ वासस्थान भएका देशहरूमा बढ्दो बाघको चोरी सिकारमा चीनको संलग्नता रहेको बलियो प्रमाण फेला पारेका छन्। हालैका वर्षहरूमा चीनमा बाघका अङ्गहरूको मागमा वृद्धि भएको खुलासा सिकारीहरूको पक्राउ र आपूर्ति शृङ्खला र भुक्तानी लेनदेनको ट्र्याकिङले गरेको छ।

बाघको चोरी सिकारमा भएको वृद्धिपछि बाघ पाइने देशहरू चिन्तित छन्। विशेष गरी, पक्राउ परेका सिकारीहरूबाट प्राप्त जानकारीले चीन अझै पनि प्रमुख बजार रहेको देखाएको छ। अहिले वन्यजन्तुको तस्करीका लागि धेरै मार्गहरू सिर्जना गरिएका छन्। ूहामी विश्वास गर्छौँ कि परम्परागत औषधिमा प्रयोग हुने बाघको हड्डीको लागि चीन अझै पनि प्राथमिक बजार हो,ू भारतीय राज्य मध्य प्रदेशका प्रमुख वन संरक्षक शुभरंजन सेनले भने।

भारतले तीन वर्षमा कम्तीमा १०० बाघ गुमाएको छ र तीमध्ये धेरैजसो चीनमा बेचिएको विश्वास गरिन्छ। गत वर्ष मध्य प्रदेशमा धेरै पक्राउ परेका थिए। अनुसन्धानले पत्ता लगायो कि सिकार गरिएका बाघहरू भारतको उत्तर पूर्वी राज्यहरू, नेपाल र म्यानमार हुँदै चीनमा तस्करी गरिएको थियो। पुजारी सिंह नामक एक सिकारीले अनुसन्धानकर्ताहरूलाई बताएअनुसार सिकार गरिएको बाघ चीनको एक सिन्डिकेट मार्फत बेचबिखन गरिएको थियो।

अनुसन्धानकर्ताहरूले बाघका अङ्गहरूको व्यापार गर्न सिकारीहरूले प्रयोग गर्ने एउटा प्रमुख वित्तीय सञ्जालको पर्दाफास गरेका छन्। उनीहरूले अब अभियुक्त सिकारीहरूको बैङ्क लेनदेन र बिक्री रेकर्डको विश्लेषण गरिरहेका छन्।

भारतका धेरै एजेन्सीहरूले बाघको बढ्दो सिकारका घटनाहरू चीनसँग यसको सम्बन्ध र यसमा संलग्न ठूलो आर्थिक लेनदेनको अनुसन्धान गरिरहेका छन्। उनीहरूले लगभग ७ करोड ५० लाख रुपैयाँ बराबरको भुक्तानी पत्ता लगाए, जबकि नेपाल(तिब्बत आपूर्ति शृङ्खलाबाट हुने कारोबारहरूको हिसाब अझै गरिएको छैन। केही समयको अन्तरालपछि चीनबाट आएको बलियो मागका कारण भारत र बाघको वासस्थान रहेका अन्य देशहरूबाट बाघको चोरी सिकार बढ्दै गएको छ।

भारतीय अनुसन्धानकर्ताहरूको समूहले गरेको अनुसन्धान अनुसार चीनमा बाघका अङ्गहरूको बढ्दो मागका कारण भारत र अन्य देशहरूमा बाघको चोरी सिकार बढिरहेको छ। बाघको शरीरका अङ्गहरू तस्करी गर्न जल, जमिन र हवाई तीनै बाटो प्रयोग भइरहेका छन्।

नयाँ आपूर्ति शृङ्खला मार्गहरू पत्ता लागेपछि भियतनामलाई भारतको बाघको लागि नयाँ बजारको रूपमा हेरिएको छ। यद्यपि, अधिकारीहरू अझै पनि चीनमा ध्यान केन्द्रित गरिरहेका छन्।

चीनमा बढ्दो मागका कारण थाइल्याण्ड, इन्डोनेसिया र मलेसिया जस्ता अन्य बाघ पाइने देशहरू पनि चोरी सिकारको जोखिममा परेका छन्। इन्डोनेसियाले अत्यन्तै लोपोन्मुख सुमात्रन बाघको संरक्षण गर्ने कठिन चुनौतीको सामना गरिरहेको छ।

अब, चीनमा माग बढेको कारण, सिकारीहरूले थाइल्याण्ड र मलेसियामा ध्यान केन्द्रित गरेका छन्। संरक्षण संस्था पन्थेराका प्रमुख वैज्ञानिक जोन गुडरिचले भने।

वातावरणीय अपराधहरूको अनुसन्धान र कारबाही गर्ने वातावरणीय अनुसन्धान एजेन्सीले चिनियाँ सरकारको लापरबाहीप्रति चिन्ता व्यक्त गरेको छ। ‘चीन जस्तो प्रमुख बाघ उपभोक्ता देशमा, यस विषयमा सरकारको उच्चतम तहको मौनता बहिरो छ,’ यसले भन्यो। ‘मागको मात्रा र जङ्गली बाघहरूको लागि स्पष्ट प्राथमिकताको अर्थ छिमेकी देशहरूमा जनसङ्ख्या ठूलो दबाबमा छ, किनकि सिकारीहरूले अवैध रूपमा जङ्गली बाघहरू चीनमा ल्याउँदछन्।’