नार्कका वैज्ञानिकलाई प्रश्न : नेपालमा कति जातका धान पाइन्छन् ?

जैविक विविधताको दृष्टिकोणले नेपाल विश्वमै धनीमध्येको मुलुक हो । नेपालमा हिमालदेखि तराईसम्मको भू–भाग र चिसोदेखि तातो हावापानीमा धानखेती गरिन्छ । तर, पछिल्लो समयमा कृषि क्षेत्र लक्षित गरेर विश्वव्यापी विकासित प्रविधिसँगै आएको हाइब्रिडका कारण नेपालका रैथाने धानका बिउ लोप हुँदै गएका छन् ।

नेपाल धेरै खाद्यान्न बालीका बिउमा परानिर्भर बन्दै गएको छ । जुन बिउहरूले दोस्रो पुस्ताको लागि बिउ उत्पादन गर्न सक्दैनन् । नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद् (नार्क)ले नेपालका कृषि क्षेत्रको विषयमा लामो समयदेखि विभिन्न बिउ बिजनको क्षेत्रमा अनुसन्धान तथा विकासको प्रयत्न गर्दै आएको छ ।
अहिलेसम्म तपाईंहरूको अध्ययनमा नेपालमा कति जातका धानको बिउ पाउनुभएको छ ?

हामीले २५ सय जति स्थानीय जातका धान संकलन गरेर राखेका छौँ । ती खुमलटारमा बिउ बैंकमा सुरक्षित छन् । धानका लागि नेपाल सेन्ट्रल डाइभर्सिटी भएको ठाउँ हो, त्यसैले यहाँ धेरै जाति पाइन्छ ।

अब धनीका बच्चालाई निजी स्कूल, गरिबलाई सार्वजनिक !

नेप्सेमा उच्च अंकको वृद्धि, आइतबार बजार २६ अंकले बढ्यो

आइतबार नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से) उच्च अंकले वृद्धि भएको छ । नेप्से २६.५३ अंकले बढेर २६२२.२८ विन्दुमा पुगेको छ । आइतबार नेप्से १.०२ प्रतिशतले बढेको छ ।

दिनभरमा ७ अर्ब १२ करोड १७ लाख ३६ हजार रुपैयाँ बराबरको १ करोड ६६ लाख ४३ हजार ११४ कित्ता शेयर कारोबार भएको छ ।

आइतबार १८५ वटा कम्पनीको शेयर मूल्य बढेको छ भने ६३ वटा कम्पनीको शेयर मूल्य घटेको छ । कुनै पनि कम्पनीको शेयर मूल्य स्थिर भने रहेको छैन ।

दिनभरमा ३२८ वटा कम्पनी कारोबारमा आउँदा ७४ हजार ७५२ पटक शेयर किनबेच भएको छ ।

नेपाली कहिले धेरै भात खान्छन्, कहिले कम !

धान नेपालीको प्रमुख खाद्यबाली हो । आन्तरिक उत्पादनले नथेग्ने भएपछि नेपालले वर्षेनी अर्बौँ रुपैयाँ बराबरको धानचामल आयात गर्ने गर्छ ।

राज्यको औपचारिक तथ्याङ्क विश्लेषण गर्दा नेपालीको भात खाने तरिका अचम्मको देखिन्छ । नेपालीले कुनै वर्ष निकै धेरै भात खान्छन् त कुनै वर्ष निकै कम !

भन्सार विभागको पछिल्लो पाँच वर्षको तथ्याङ्क केलाउँदा नेपालमा धानचामल आयातको अवस्था निकै उतारचढावयुक्त छ । कुनै वर्ष नेपालमा निकै धेरै परिमाणमा धानचामल आयात भएको छ भने कुनै वर्षमा निकै कममात्रै भित्रिएको छ ।

धानचामल व्यापारमा कालो बजारी र भन्सार छलीलाई बिर्सँदा, विभागको तथ्याङ्कले नेपालीको भात खाने प्रवृत्ति निकै अस्थिर भएको देखाउँछ ।

नेपालमा कमोडिटी मार्केट : कुरा धेरै, काम शून्य !

नेपालमा असार १५ गते दही–चिउरा खाएर धान रोप्ने चलन पूर्वकालदेखि नै छ । मानो रोपेर मुरी फलाउने मान्यतासहित नेपालमा सदियौंदेखि सांस्कृतिक परम्पराका रुपमा यो पर्व आयोजना हुँदै आएको छ ।

सन् २००० र २००१ मा फुड एण्ड एग्रिकल्चर अर्गनाइजेशन अफ द युनाइटेड नेशन (एफएओले) ३१औं धानको अन्तर्राष्ट्रिय अनुमोदन वर्ष आयोजना गर्‍यो । नेपाल सरकारले पनि सन् २००४ जुन २९ (असार १५ गते) लाई राष्ट्रिय धान दिवसको रुपमा मनाउने निर्णय गर्‍यो ।

राष्ट्रिय धान दिवसका रुपमा मनाउन सुरु गरिएको असार १५ मा धानको दीर्घकालीन उत्पादन वृद्धि गर्ने, खाद्य सुरक्षा र वातावरण संरक्षण गर्ने र धानमा आत्मनिर्भर भई गरिबी निवारण गर्ने उद्देश्य रहिआएको छ ।

नेपालमा वि.सं.२०१८ सालदेखि केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले हरेक दश वर्षमा राष्ट्रिय कृषि गणना कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएको छ । मुलुकको सातौं कृषि गणना २०७९ अनुसार नेपालमा ५०.१ प्रतिशत नागरिक कृषक पेशामा आबद्ध छन् ।

चालु आर्थिक वर्षको १७ दिन बाँकी, पुँजीगत खर्च ४५ र आम्दानी ७३ प्रतिशतमा सीमित

चालु आर्थिक वर्ष सकिन अब १७ दिन मात्रै बाँकी छ । तर, सरकारले आम्दानी र खर्च दुवैको लक्ष्य हासिल गर्न नसक्ने देखिएको छ ।

महालेखा नियन्त्रक कार्यालयको असार १४ गतेसम्मको तथ्यांकअनुसार सरकारले लक्ष्यको जम्मा ७३.३३ प्रतिशत मात्रै आम्दानी गरेको छ भने ७२.७७ प्रतिशत मात्रै खर्च गरेको छ ।

समीक्षा अवधिसम्म सरकारको अनुदान सहायताको लक्ष्य र पुँजीगत खर्चको लक्ष्य प्राप्तिको अवस्था निकै कमजोर देखिएको छ । तथ्यांकअनुसार समीक्षा अवधिसम्म सरकारले अनुदान सहायता ३७.६१ प्रतिशत मात्रै प्राप्त गरेको छ भने पुँजीगत खर्च ४४.७६ प्रतिशत गरेको छ ।

चालु आर्थिक वर्षमा सरकारले ५२ अर्ब ३२ करोड ६५ लाख अनुदान सहायता प्राप्त गर्ने लक्ष्य तय गरेको थियो । समीक्षा अवधिसम्म जम्मा १९ अर्ब ६८ करोड २० लाख मात्रै प्राप्त गरेको छ ।