विगत १६ वर्षदेखि शवको अन्त्येष्टी गर्ने काममा संलग्न जोर्डी फर्नान्डेजलाई अहिलेको जस्तो कहालीलाग्दो अवस्था देख्नुपर्ला भन्ने लागेकै थिएन । बार्सिलोना शहरमा रहेको उनको अन्त्येष्टी गृह अहिले विरक्तलाग्दो छ ।

अन्त्येष्टीका क्रममा शवलाई ‘शान्ति प्रदान गर्नु’ उनको मुख्य जिम्मेवारी हो । स्पष्ट भन्दा उनको काम अन्त्येष्टी गरिने शवलाई रीतिथितिअनुसार तयार पानु हो ।

अधिकांश शव कोरोना भाइरस अर्थात कोभिड–१९ बाट मृत्यु भएका मानिसहरूको आउने भएकाले उनले राम्ररी काम गर्न पाएका छैनन् ।

गत मार्च १४ मा संकटकाल घोषणा भएपछि भने अन्त्येष्टी गृहहरूका लागि कडा नियम ल्याइएको छ । कोरोना भाइरस अझ तीब्र गतिमा फैलिने जोखिमलाई ध्यानमा राखेर ल्याइएको नयाँ नियमअनुसार फर्नान्डेजको नियमित काम खोसिएको छ । आफन्तहरूलाई अन्तिम पटक मृतकको अनुहार पनि हेर्ने अवसर पनि छैन ।

अहिले कोरोना भाइरसबाट संक्रमित शव प्लाष्टिकको झोलासहित सिधै कफिनमा राखिन्छ । पहिले फर्नान्डेजले शवलाई निकै धैर्य र सावधानीपूर्वक वस्त्र पहिराइदिएर कफिनमा राख्थे ।

‘म पहिले शवको टाउकोमा सिरानी राखिदिन्थेँ किनकि त्यसपछि सदाका लागि उनीहरूलाई सिरानी चाहिन्थ्यो,’ यति भन्दै गर्दा फर्नान्डेजका आँखाबाट आँशु खसे, ‘यो सब सम्मान र स्नेह दर्शाउने बाटो न हो ।’

अहिले शवगृहमा परिणत गरिएको पार्किङ ग्यारेजबाहिर उभिएका फर्नान्डेज भन्छन्, ‘यस्तो दिन देख्नुपर्ला भनेर कहिल्यै कल्पना गरेको थिइनँ ।’ शवगृहमा परिणत गरिएको उक्त ग्यारेजमा अहिले ५ सयभन्दा धेरै शरीरहरू राखिएका छन् ।

शवदाह गृह र समाधिस्थलहरू खाली नभएका कारण शवगृहका शवहरू उठ्न सकेका छैनन् । शव बिग्रिन नदिन एअर कन्डिसन राख्नुपरेको छ ।

स्वास्थ्य अधिकारीहरूका अनुसार कोरोना भाइरसका कारण हालसम्म स्पेनमा करिब १९ हजार जनाको मृत्यु भइसकेको छ । यो संख्या निकै बढी हुनसक्ने फर्नान्डेजको अनुमान छ । उनका अनुसार अरूबेला भन्दा यो समयमा ५ गुणा धेरै शव आइरहेका छन् ।

बुधबारमात्रै क्याटालोनियाका क्षेत्रीय अधिकारीहरूले पहिलोपटक कोरोना भाइरसबाट मृत्यु हुनेको संख्या शवदाह गृहको आधारमा सार्वजनिक गरे ।

उक्त तथ्यांकअनुसार हालसम्म त्यस क्षेत्रमा कोरोना भाइरससँग सम्बन्धित लक्षणबाट ७ हजार ९७ जनाको मृत्यु भएको छ । यो संख्या यसअघि क्याटालन स्वास्थ्य अधिकारीहरूले जारी गरेभन्दा झण्डै दोब्बर हो । त्यसअघिसम्म कोरोना भाइरसका कारण अस्पताल र नर्सिङ होममा मृत्यु भएकाहरूको मात्र लगत राखिन्थ्यो ।

धेरैजसो अवस्थामा कोरोना भाइरसका संक्रमितहरुमा ज्वरो र खोकीजस्ता अत्यन्त सामान्य लक्षण देखा पर्छन् । खासगरी वृद्धवृद्धा र मुटुको समस्या हुनेहरूलाई भने कोरोना भाइरसले निकै गम्भीर असर पुर्‍याई मृत्युकै मुखमा समेत पुर्‍याउने गर्छ ।

समाधिस्थलहरुमा एउटा शवको अन्त्येष्टी गर्दा तीन जनालाई मात्रै उपस्थित हुन दिइएको छ । फर्नान्डेजका अनुसार अन्त्येष्टीमा सहभागी आफन्तले कफिनभित्रको शव आफ्ना मान्छेको हो कि होइन भनेर छुट्याउन अनुहारसमेत राम्ररी हेर्न पाउँदैनन् ।

जोन्स हप्किन्स विश्वविद्यालयको तथ्यांकअनुसार विश्वभर कोरोना भाइरसका कारण हालसम्म १ लाख ३७ हजार जनाभन्दा धेरैको मृत्यु भइसकेको छ । स्वास्थ्य क्षेत्रका विज्ञहरू भने यो संख्या अझ धेरै रहेको विश्वास गर्छन् ।

स्पेनका अधिकारीहरूले कोरोना भाइरस महामारी उत्कर्षमा पुगिसकेको विश्वाससहित रोकथामका लागि लकडाउन र अरू खुकुलो पार्न थालेको बेला बार्सिलोनाको शवगृहमा भने शवहरु समाधिस्थल वा शवदाह गृहतर्फ जानेभन्दा पनि आउने शवको संख्या धेरै छ ।

शवदाह गृहमा अन्त्येष्टीको यति ठूलो माग छ कि शहरका सबै ४ वटा शवदाह गृह २४ सै घण्टा खुलै राख्दा पनि धान्न सकिएको छैन । अधिकारीहरू अब अस्थायी समाधिस्थलका लागि जग्गा खोज्ने विकल्पबारे सोच्न विवश छन् ।

समाधिस्थलहरुमा एउटा शवको अन्त्येष्टी गर्दा तीन जनालाई मात्रै उपस्थित हुन दिइएको छ । फर्नान्डेजका अनुसार अन्त्येष्टीमा सहभागी आफन्तले कफिनभित्रको शव आफ्ना मान्छेको हो कि होइन भनेर छुट्याउन अनुहारसमेत राम्ररी हेर्न पाउँदैनन् ।

‘हामीले आफन्तलाई मृतकको अनुहार देखाउन सक्दैनौँ भन्नुपर्दा हाम्रो हृदय नै छियाछिया हुन्छ’ फर्नान्डेज भन्छन्, ‘यो सब महामारी फैलिन नदिनका लागि हो भनेर हामी सम्झाउछौं तर यसलाई स्वीकार गर्न निकै कठिन छ ।’

यो अवस्थामा फर्नान्डेजको पनि अर्को अनुभव पनि छ । उनकी श्रीमतीकी हजुरआमा पनि कोरोना भाइरसले बितिन् । उनीहरूले पनि अन्तिमपटक हजुरआमाको अनुहार हेर्न पाएनन् ।

एअर कन्डिसन जडित ग्यारेजभित्र कारको ठाउँ नेमट्याग सहितका कफिनका बासकले ओगटेका छन् । कर्मचारी पनि व्यस्त देखिन्छन् ।

त्यहाँ गाडीको आवत जावत पनि भइरहेको छ । अस्पताल, नर्सिङ होम, आवासीय क्षेत्र लगायतका ठाउँबाट सेता गाडी आउँछन् । गाडीमा राखिएका शव ग्यारेजमा राखिन्छन् । कहिले काला गाडी आउँछन्, शवलाई उठाएर समाधिस्थल वा शवदाहगृहतर्फ लैजान्छन् ।

फर्नान्डेज र उनका साथीहरू आफ्नो काममा ध्यान दिन सक्दो प्रयास गरिरहेका छन् । कामको बोझ बढेको छ ।

‘हामी हरेक दिन मृत्यु भोगिरहेका छौँ । हामीले यसलाई स्वीकार पनि गरिसकेका छौँ । हाम्रा लागि यो सब सामान्य हो’ उनी भन्छन्, ‘तर जब तपाईं एकछिन सोच्नुहुन्छ हरेक कफिनभित्र एउटा मानिस छ, एउटा परिवार छ, एउटा कहानी छ तब त्यसले तपाईंलाई विचलित बनाउँछ ।’ –एसोसिएटेड प्रेस