काठमाडौँ– ‘म हुर्कंदा र बढ्दा महिलाको नाम लेखिएको जर्सी लगाएर मानिसहरू हिँडेको थाहै थिएन ।’

यो भनाइ हो नाइजेरियाकी स्ट्राइकर एसिसाट ओसाउलाको ।

अहिले समय फेरिएको छ । नाइजेरियाको इकोरोडुमा जन्मिएकी एसिसाटको लोकप्रियता यसरी चुलिएको छ कि उनको नाम लेखिएको बार्सिलोनाको जर्सी लगाएर हिँड्नेहरूको जमात नै देखिने गरेको छ । उनी नाइजेरिया खेलकुदमा नयाँ रोल मोडलको रूपमा उदाएकी छिन् ।

सानदार खेलमात्र होइन, मैदानमा उनको मधुर मुस्कान कारण बार्सिलोना महिला फुटबल टोलीको हरेक जितले क्लबका फ्यानहरूलाई आनन्दित र रोमाञ्चित बनाउने गरेको छ । यो स्टारडमका बाबजुद पनि उनले आफ्नो वास्तविकता बुझेकी छन् । आफ्नो वास्तविक धरातल, आफू जन्मेको थलो र हुर्केको परिवेश सम्झेकी छन् ।

एसिसाट भन्छिन्, ‘म त्यही अफ्रिका महादेशबाट आएकी हुँ जहाँ मानिसहरू हरेक कुराका लागि सङ्घर्ष गरिरहेका छन् । मानिसहरू हरेक दिन केही पाउन सङ्घर्ष गर्दैछन् र आफ्ना आकाङ्क्षाहरू त्यागिरहेका छन् ।

एसिसाट नाइजेरियाको एउटा मुस्लिम परिवारमा जन्मेकी हुन् । उनका बाबुका दुई श्रीमती, सात दाजु र छ दिदीबहिनी मध्यकी एसिसाट गाउँमा जन्मिएकी हुन् जहाँ महिलाको स्थान घर वा पसलमा सीमित छ । उनको बाल्यकाल पनि सहज थिएन । उनले कयौँ दिन घरबाहिर बिताइन् ।

फुटबल खेलेको मन नपरेर आमाले खाजाको पैसामा कटौती गरिन् । फुटबलमै उनको सुन्दर भविष्यको सम्भावना देख्ने र आत्मबल दिने कोही थियो भने उनकी बुढी हजुरआमा मात्र थिइन् ।

‘मन लागेको गर नानी तर असल हुनू अनुशासित हुनू र सबैलाई सम्मान गर्न सिक्नू ।’ हजुर आमाको यही आदेश उनका लागि आत्मबलको स्रोत थियो । अहिले पनि मैदानमा उत्रिँदा हजुरआमाको त्यो आवाज सम्झन्छिन् ।

सन् २०१४ मा उनको जीवनले कोल्टे फेर्‍यो । सात गोलसहित उनी यू–२० महिला विश्वकपमा शीर्ष गोलकर्ता बनिन् । अहिले परिवारको दृष्टिकोण फेरिएको छ । उनी भन्छिन्, ‘यसले केही गर्न सक्छे भन्ने विश्वास मेरा आमाबाबुमा पलाएको छ ।’

एसिसाटले सन् २०१५ मा नाइजेरिया छाडिन् । यसपछि उनले कहिल्यै पनि पछाडि फर्केर हेर्नु परेन । लिभरपुलबाट युरोपको यात्रा गरेकी उनी आर्सनल हुँदै डालियनमार्फत एसिया आइपुगिन् । फेरि बार्सिलोनाको जर्सी भिरेर अहिले युरोप फर्किएकी छन् । आफ्नो त्याग मिहिनेत र परिश्रमको फलस्वरूप संसारको जुनसुकै कुनामा सजिलै बाँच्न सक्ने आत्मविश्वास उनलाई छ ।

एसिसाट खेलस्तरकै कारण धेरै टोलीले सफलता पाएका छन् । उनले आफ्नो टोलीलाई थुप्रै महत्वपूर्ण जित दिलाइन् । यस बापत कैयौँ पटक पुरस्कृत पनि भएकी छन् ।

चार पटक ‘अफ्रिकन फुटबलर अफ द इयर’ अवार्ड, दुई पटक ‘अफ्रिकी नेसन्स कप’ उपाधि र दुई पटक विश्वकप सहभागिता चानचुने होइन । यसै सफलताले उनलाई महादेशको सबैभन्दा सुसज्जित खेल व्यक्तित्वका रूपमा स्थापित गरेको छ ।

अहिलेको स्टारडमका बारे उनको अभिव्यक्ति छ, ‘मैले कहिल्यै यस स्तरको स्टार हुने सोचेकी थिइनँ । सामान्य फुटबल खेल्दा पाइने रमाइलो र खुसीले उनलाई यहाँसम्मको उचाइ दिएको हो ।’

सन् २०१९ मा लियोन विरुद्धको च्याम्पियन्स लिग फाइनलमा उनले खेलेकी थिइन् । उनको टोली लियोनसँग पराजित भयो तर च्याम्पियन्स लिग फाइनलमा गोल गर्ने पहिलो अफ्रिकी महिलाको रूपमा उनले कीर्तिमान कायम गरिन् । यो घटना उनका लागि पीडासँगै गर्वको विषय पनि थियो ।

अफ्रिकी छोरीले खेलेर प्रशंसा कमाउनु चानचुने कुरा होइन । आफ्नी छोरीको सपनामा आमाबाबुलाई पनि विश्वास नहुने नाइजेरियामा एसिसाट ओसाउलोको फुटबल सफलता समस्त अफ्रिकी छोरीहरूको प्रेरणाको स्रोत भएको छ । उनी अफ्रिकाकै रोल मोडल छोरी भएकी छन् ।  

अर्को वर्ष चेल्सीलाई फाइनलमा चार–शून्य गोलले हराउँदै उपाधि जितेपछि उनले च्याम्पियन्स लिग फुटबलको उपाधि जित्ने पहिलो अफ्रिकी महिलाको कीर्तिमान बनाइन् । बार्सिलोना अहिले पनि लगातार आफ्नो दबाब देखाउँदै छ । एसिसाट पनि झन् उत्कृष्ट देखिएकी छिन् ।

एसिसाटको उपस्थितिमा बार्सिलोना लियोनलाई पछ्याउँदै युरोपको नयाँ शक्ति केन्द्रको रूपमा स्थापित बन्दैछ । ‘बार्सिलोना बार्सिलोना नै बन्नेछ,’ एसिसाट ‘अन्य क्लबसँगै आफ्नो क्लबलाई जोडेर हेर्न आवश्यक नरहेकोमा जोड दिँदै भन्छिन्, ‘हामीले प्राप्त गर्नुपर्ने लक्ष्य छ । यो हामीले गत वर्ष सुरु गरेको छौँ र यो अभूतपूर्व छ ।’

एसिसाट अफ्रिकीको परिचय फेरिएको हेर्न चाहन्छिन् । फुटबल र शिक्षाले नै उनीहरूको जीवन परिवर्तन गर्न सक्ने कुरामा उनी विश्वस्त छिन् । उनको विचारमा नाइजेरियामा परिवर्तनको बाहक भनेकै संस्थागत विकास हो । भावुक हुँदै भन्छिन्, ‘जब म उभिएर हेरिरहँदा त्यहाँ हरेक मानिसको ओठमा हाँसो देख्छु, त्सले मलाई साँच्चै आनन्द दिन्छ ।’

एसिसाटको सफलताले नयाँ पिँढीमा उत्साह जागेको छ । किशोरीहरूको आँखामा सपना बुनिन थालेको छ । त्यही सपनाका साथ नाइजेरियाली किशोरीहरू मैदानमा कुद्न थालेको दृष्यले एसिसाटलाई रोमाञ्चित तुल्याउँछ ।

नाइजेरियामात्र होइन, सिङ्गो अफ्रिकामा पुरुष फुटबलको प्रभावको लामो समय भएको छ । सन् १९९५ मा जर्ज वे फिफा वर्ष खेलाडी भएका थिए । लाइबेरियाका यी स्टारको उदयले सिङ्गो अफ्रिकाले गर्व गरेको थियो ।

सन् १९९५ मा जर्ज वेले विश्व फुटबलमा सनसनी फैलाएको पाँच वर्षअघि भएको विश्वकप फुटबलमा क्यामरुनको सनसनी थियो । सोही विश्वकपमा क्यामरुनले साबिक विश्व विजेता अर्जेन्टिनालाई हराएको थियो ।

विश्वकपको क्वार्टर फाइनलमा इङ्ल्यान्डसँग पराजित क्यामरुनको संसारभर प्रशंसा भएको थियो । सोही विश्वकपका एक स्टार रोजर मिल्लालाई संसारले चिन्न र सम्झन थाल्यो । मिल्ला तिनै फुटबलर हुन्, जसले सन् १९९४ को विश्वकपमा पनि गोल गर्दै सबैभन्दा पाको उमेरमा विश्वकपमा गोल गर्ने खेलाडीको कीर्तिमान बनाएका थिए ।

क्यामरुनको राष्ट्रिय टोलीले प्रभाव जमाइरहेको सन् ९० को दशकमा क्लब फुटबलमा डच स्टार मार्को भान भास्टनको जगजगी थियो । भान भास्टनले एसी मिलान छाडेलगत्तै त्यो अभाव पूरा गर्न जर्ज वे टोलीमा आबद्ध गरिएका थिए । तिनै जर्ज वे पावर, गति, स्टामिना र एक्युरेसीका कारण यसरी छाएका थिए कि १९९५ मा तत्कालीन स्टार रोमारियो र रोबर्टो डी बाजियो पनि छायामा परे ।

जर्ज वेको उदयपछि यदाकदा पुरुष फुटबल स्टारको चर्चा नभएको होइन । सन् २००० को दशकमा सेनेगल र घानाले विश्व फुटबलमा छाप छाडे । आइभोरी कोस्टका डिडियर ड्रोग्वाका फ्यान संसारभर छन् । नाइजेरियाका न्वान्को कानुलाई अझै धेरैले सम्झने गरेका छन् ।

एउटा कालखण्ड पार गरेर आएको पुरुष फुटबलले अफ्रिकामा धेरै कुरा पाउन थालेको छ । नाइजेरिया यस सवालमा अझ अगाडि छ । पुरुष फुटबलको टिभीमा प्रत्यक्ष प्रसारणको अधिकार लिन तँछाड मछाड नै हुने गरेको छ ।

त्यहाँ पुरुष फुटबलको सुपर लिग छ । योसँगै पैसा पनि ओइरिएको छ । यी कुरा महिलाको हकमा छैन । छ त केवल किशोरीहरूको सपना । यसै सपनालाई मूर्त रूप दिन आफू लागिपर्ने एसिसाट बताउँछिन् ।

एसिसाटकै कारण अफ्रिकन फुटबलमा २०१४ मै एउटा आयाम थपिएको हो । युथ विश्वकपमा नाइजेरिया उपविजेता भएको थियो । आर्सनललाई उनले एफए कप दिलाइन् । चीनमा पुगेर त्यहाँको घरेलु फुटबलको उपाधि जितिन् ।

बार्सिलोनामा सन् २०१९ र २०२० को प्रिमियर लिग जितेकी उनले सुपर कोपा र कोपा डेला रेइनाको उपाधि जितिसकेकी छिन् ।

सन् २०१५ मा ‘बीबीसी उमन्स फुटबलर अफ द इयर’ को अवार्ड जित्नुअघि एसिसाटले ‘क्वीन्स अफ द पिच’ अवार्ड जितेकी थिइन् । त्यसअघि फिफा युथ कपमा गोल्डेन बुट र गोल्डेन बल दुवै जित्ने दुर्लभ सफलता उनले पाएकी थिइन् ।

एसिसाटको ड्रिब्लिङ, गति, पावर र एक्युरेसीले उनलाई स्टारको रूपमा त स्थापित गरिसकेको छ तर यो नै उनको सन्तुष्टिको विन्दु भने होइन । ‘अँध्यारो महादेश’ को छवि बनाएको अफ्रिका अझै अन्धविश्वास, अशिक्षा र गरिबीले आक्रान्त छ । त्यहाँ अझै छोरीको सपना पूरा हुनेमा आमाबाबुलाई नै विश्वास लाग्दैन ।

एसिसाटलाई आशा छ कि उनको स्टारडमका कारण धेरै आमाबाबुले आफ्ना छोरीले देखेको सपनामा विश्वास गर्नेछन् । उनलाई थाहा छ, उनको नाम लेखिएको त्यो जर्सी बार्सिलोनाको ‘प्राइड’ मात्र होइन, धेरै अफ्रिकी किशोरीको सपना पनि हो ।

-एजेन्सीहरूको सहयोगमा