काठमाडौँ– संसदीय निर्वाचनको मिति नजिकिँदै गर्दा सत्ता गठबन्धनमा रहेका पाँच दलले अझै पनि सिट बाँडफाँड र को कुन क्षेत्रबाट उठ्ने/उठाउने भन्ने टुङ्याउन सकेका छैनन् । निरन्तर छलफल भए पनि अझै सहमति जुट्न किन सकिरहेको छैन । नेपाली काँग्रेसले एक सय, माओवादीले ६०, एकीकृत समाजवादीले ४० सिट लगायतका दलहरूले दाबी गरेका छन् । यस्तो अवस्थामा को कुन विन्दुमा आएर मिलन हुन सक्छ ? के कांग्रेस लगायत अरू दलहरूले त्यही अडान लिने हो भने यो सिट बाँडफाँड जति पेचिलो बन्दै गएको छ कहिले टुङ्गिएला त ? यसरी नै अगाडि बढ्दै गयो भने यसले निम्त्याउन सक्ने समस्या के हुन सक्छ ? यसै विषयमा आधारित भएर नेकपा एकीकृत समाजवादीका उपमहासचिव तथा पार्टी प्रवक्ता जगन्नाथ खतिवडासँग खबरहबका लागि धीरज बस्नेतले गरेको कुराकानीः

सत्ता गठबन्धनमा सिट बाँडफाँडको विषय कहाँ नमिलेको वा अड्केको हो ?

सिट बाँडफाँट सबैभन्दा पेचिलो विषय नै हो । यसका लागि लामो समय लाग्छ । र निर्वाचन क्षेत्र चयन गर्ने विषयमा पनि अझै समय लाग्छ । एउटा विधिमा गएर आधार बनायो भने छिटो निर्णय हुन्छ भनेर हामीले भन्यौँ तर कुनै दलहरूले आधार हैन हामीलाई धेरै चाहिन्छ भन्नुभयो । हामीले एउटा प्रस्ताव पनि राखेका थियौँ । त्यो के भने आज भएका प्रत्यक्ष र समानुपातिक संसदहरुलाई जोडेर आएको अङ्कलाई आधार मानौँ र निर्वाचन क्षेत्र प्राप्त गर्ने सकिन्छ । त्यसपछि बाँकी भएको संख्यालाई यतैको समानुपातिकमा बाँडफाँट गरौँ भनेर प्रस्ताव गर्‍यौँ । माओवादी यो विषयमा ठिकै छ भनेको छ तर काँग्रेसले हामीलाई धेरै चाहिन्छ भन्छ ।

काँग्रेसले हैसियतभन्दा धेरै खोजेको भन्ने हो ?

अरूको हैसियत हामीले तुलना गर्ने हैन । निर्वाचनको मिति नजिक आइसकेको छ । त्यसका लागि हैसियत त जनताले निर्धारण गर्ने हो । संगठन शक्ति जसको जति छ, त्यसले निर्धारण गर्ने हो । सहकार्य र गठबन्धन बन्नका लागि यो एकताको निकै आवश्यकता पर्दछ ।

सिट बाँडफाँट नै नमिलेका बेला क्षेत्र बाँडफाँट कसरी मिल्ला त ?

अन्तिम समयमा आएपछि मात्र कुरा मिलाउने हाम्रो पहिलादेखिको नै चलन हो । पहिले त सकेसम्म कमजोरलाई हेप्ने नेपाली चलन नै छ । त्यसैले सबै दलहरू एक भए मात्र यो सम्भव हुन्छ । जति नै जटिलता भए पनि त्यसको सामना गरेर सबै अगाडि बढ्छन् ।

एकीकृत समाजवादी कति सिटमा आएर सम्झौता गर्न तयार हुन्छ ?

हामी(एकीकृत समाजवादी) ले ४० जना नै मागेका छौँ तर कांग्रेसले १०० भन्यो । माओवादी केन्द्रले पनि लगभग ७० मागेको छ । हामीले प्रत्यक्ष र समानुपातिक जोडेर आउने सिट सङ्ख्यालाई आधार मानेर गरौँ पनि भनेका छौँ ।

काँग्रेसले वि.सं. २०६९ मा भएको स्थानीय चुनावले जनमत देखाउँछ, त्यसलाई आधार मानौँ भनेको छ त्यसलाई आधार नमान्ने त ?

त्यो त धेरै अगाडिको कुरा हो । हामीले वर्तमान अवस्था हेर्नुपर्छ । यदि प्रत्यक्षमा मात्र काँग्रेसले पाएको मतलाई हामीले जोड्ने हो भने त जम्मा २३ सिटमा छ । त्यसले पनि उसलाई नपुग्ला । त्यसैले यो अहिलेको यो विषयको मुख्य बाधक कांग्रेस  हो ।

काँग्रेस कति सिटसम्म आयो भने तपाईँहरूबीच मिलनको सम्भावना हुन्छ र यदि कांग्रेसले यो अडान कायम राख्यो भने गठबन्धन के हुन्छ ?

काँग्रेसले  प्रत्यक्षमा २३ सिट जितेको थियो र समानुपातिकसहित गर्दा ऊ ६३ को सङ्ख्यामा थियो । अब ६३ को संख्यालाई मुख्य आधार मानेर त्यसमा बढाएर नेकपा एमालेले जितेका सिटहरूबाट पनि अलिअलि आउँछ भनेर लाग्यो भने ६३ बाट ७० त पुग्ला तर १०० नै भनेर भन्यो भने त्यो नहुन सक्छ । किनभने अरूले पाउने पनि उसलाई कसैले दिँदैन।

यस्तै अवस्था रह्यो भने गठबन्धन टुट्छ त ?

पाँच दलीय गठबन्धन अब निर्वाचनअघि टुट्दैन । गठबन्धनका दलहरूले आफ्नो पक्षमा धेरै सिट ल्याउन सकिन्छ भनेर प्रयास भइरहेका छन् । केही दिन यसरी नै चल्छ । पछि सबै दलहरूले समाधान खोज्छन् ।

पहिला वाम एकता भनेर माओवादी र तपाईँहरूबीच छलफल अगाडि बढेको थियो, यो चुनाव लगत्तै गर्ने गरी गर्न लाग्नुभएको हो ?

अहिले त चुनावको नै एकता हो । अहिले हामी गठबन्धनलाई नै साथ दिएर जान्छौँ । यो घोषणापत्र एउटै राखेर लड्ने उद्देश्य भन्नेको भविष्यमा गरिने एकीकरणको विषयलाई व्यवहारिक रूपमा प्रस्तुत गर्नका लागि कार्यकर्ताबीच हार्दिकता र विचारमा एकरूपता ल्याउन मद्दत गर्दछ भन्ने हो ।

समाजवादीले एक्लै हिँड्ने बाटो प्रष्ट देखेको छैन, त्यसकारण माओवादीसँग पार्टी मिलाउन खोजेको हो ?

यसका विचार र एजेन्डाका हिसाबमा अगाडि जान्छ र जनताको मन कसरी जित्छ भन्ने हुन्छ । हामी हाम्रो एजेन्डा, विचार र धारणाका आधारमा अगाडि बढ्न सक्छौँ । भर्खरै नयाँ बनेको पार्टीले एकैपटक वर्षमा दुईवटा चुनावको सामना गर्नुपर्दा कठिनाइ त हुन्छ तर त्यो पछि हट्दैन । हामीले कम्युनिस्ट आन्दोलनलाई एक ठाउँमा उभ्याउन र मूल प्रवाह गर्नका निम्ति एक जुट बनाएर देश, संविधान, राष्ट्रियताको रक्षाको लागि  गरेको हुनाले एकता हुनु आवश्यक छ ।

चुनावपछि अब एकीकृत समाजवादी र माओवादी केन्द्रबीच एकता भयो भने अनौठो नमान्दा हुन्छ, त्यो तयारी तपाईंहरूले गर्नुभएको छ त ?

हामीले सबै कम्युनिस्टहरुलाई एक बनाऔँ भनेर लागिपरेका छौँ । त्यसमा बिस्तारै एमाले पनि आउँछ ।

डा. बाबुराम भट्टराई र बामदेव गौतम तपाईँहरूसँग मिल्ने सम्भावना छ कि छैन ?

अहिले भन्न सकिँदैन । वामदेव गौतम नजिक हुनुहुन्छ तर बाबुराम भट्टराईसँग एकताको कुरा भएको छैन ।

तपाईँहरूले चुनावी तयारी कसरी अगाडि बढाउँदै हुनुहुन्छ ?

पहिला गठबन्धनका स्वरूपहरू र आकारहरूलाई लिएर देशभर समानुपातिक निर्वाचन क्षेत्र र भोट माग्ने प्रक्रिया सुरु हुन्छ । त्यसैले हामी आन्तरिक तरिकाले तयारी गरेका छौँ ।  गाउँगाउँमा संगठन निर्माण गर्ने चुनावको प्रचार गर्न कलम नै बोकेर साथीभाइहरु हिँडेका छन् ।

तपाई प्रतिनिधिसभाको सदस्यका रूपमा उदयपुर क्षेत्र नं २ बाट लड्ने तयारी गर्नुभएको रहेछ, त्यो क्षेत्रमा त एकीकृत समाजवादीको विजयी कहिल्यै भएको छैन, त्यो हिसाबले तपाईँको भागमा परेन भने के गर्नुहुन्छ ?

त्यस्तो सम्भावना म देख्दिनँ । किनभने मेरो सहयोगले नै माओवादीलाई जिताएको हो । त्यसैले उहाँहरूले पनि मलाई सहयोग गर्नुपर्छ । नेतृत्वले निर्णय गरेर ध्यान दिन्छ । त्यसको आधारमा नै फैसला हुन्छ ।

(प्रस्तुति: पुष्पाञ्जली बस्नेत)