ट्रम्पको पुनरोदय - अब संसारमा के हुन्छ ? | Khabarhub Khabarhub

ट्रम्पको पुनरोदय – अब संसारमा के हुन्छ ?


२२ कार्तिक २०८१, बिहीबार  

पढ्न लाग्ने समय : 6 मिनेट


543
Shares
  • change font
  • change font
  • change font

एजेन्सी – डोनाल्ड ट्रम्प अमेरिकाका ४७औं राष्ट्रपति बन्दैछन् । अमेरिकाको पछिल्लो सय वर्षे इतिहासमा ट्रम्प त्यस्ता राष्ट्रपति हुन् : जो एकपटक चुनाव हारेर फेरि ह्वाइटहाउस (राष्ट्रपति कार्यालय) फर्कँदैछन् । अमेरिकाका ४५औं राष्ट्रपति पनि ट्रम्प नै थिए ।

ट्रम्पको ह्वाइटहाउस फिर्तीसँगै अमेरिकी विदेश नीतिमा फेरबदल हुन सक्छ । विश्वका केही हिस्सामा जारी युद्ध र अनिश्चितताको वर्तमान परिदृश्यमा ट्रम्पको विदेश नीतिले कयौँ मोर्चामा ठूलो बदलाव ल्याउन सक्छ ।

चुनावी अभियानकै क्रममा ट्रम्पले आफ्ना नीतिमा व्यापक परिवर्तन हुने जनाउ दिएका थिए । यद्यपि, अब के गरिनेछ भन्ने चाहिँ उनले बताइसकेका छैनन् । तर, अन्य मुलुकमा हस्तक्षेप नगर्ने र आफ्नो मुलुकको व्यापार संरक्षणतर्फ कदम चाल्ने नीति ट्रम्पले अख्तियार गर्ने पक्कापक्की जस्तै छ ।

ट्रम्पले भन्ने गरेका छन् – अमेरिका फर्स्ट (पहिले अमेरिका) । अर्थात्, उनले अमेरिकी हितलाई सबैभन्दा माथि राख्ने नीति अपनाउनेछन् । यसअघि ४५औं राष्ट्रपतीय कार्यकाल नेतृत्व गर्दा पनि ट्रम्पले अमेरिका फर्स्ट र मेक अमेरिका ग्रेट अगेइन जस्ता राष्ट्रवादी रुझानका नारा र नीति अख्तियार गर्ने गरेका थिए ।

युद्ध र अनिश्चितताको दोहोरो संकटयुक्त हालको अवस्थामा ट्रम्पको जीतले केही नयाँ सङ्केत अवश्य गर्छ । अब उनले लिने विदेश नीति नै कम्तिमा चार वर्षका लागि अमेरिकाको वैश्विक प्रभाव मार्गनिर्देश हुनेछ ।

चुनावी अभियान तथा सन् २०१७ र २०२१ बीच राष्ट्रपति पदमा रहँदाको बखत ट्रम्पको रेकर्डका आधारमा उनले कस्तो विदेश नीति अपनाउनेछन् भनी मोटामोटी अनुमान लगाउन सकिन्छ । उनले अपनाउने नीतिले अलग–अलग मोर्चामा अवश्य नै प्रभाव पार्नेछ ।

रूस, युक्रेन र नाटोको मामिला

चुनाव प्रचार क्रममा ट्रम्पले लगातार ‘रूस र युक्रेनबीच जारी युद्ध एक दिनमै अन्त्य गरिदिन सक्ने’ बताउने गरेका थिए ।

‘जारी युद्ध कसरी अन्त्य गराउन सकिन्छ ?’ भनी सोधिएको प्रश्नमा ट्रम्पले आफ्नो निगरानीमा दुई देशबीच सम्झौता गराउने बताएका छन् । तर, सो सम्झौता कस्तो हुनेछ या के के विषयवस्तु समेटिनेछ भन्नेबारे उनले विस्तृतमा खुलाएका छैनन् ।

गत मे मा प्रकाशित एक अनुसन्धान प्रतिवेदनमा ट्रम्पका दुई पूर्वराष्ट्रिय सुरक्षा प्रमुखले युक्रेनमा अमेरिकाले हतियार आपूर्ति जारी राख्नुपर्ने बताएका थिए । तर, रूससँग शान्ति वार्ता गर्न युक्रेन तयार रहनुपर्ने शर्त पनि राख्नुपर्ने उनीहरूले उल्लेख गरेका थिए ।

अर्कातर्फ रूसलाई लोभ्याउनका लागि पश्चिमी देशले युक्रेनलाई उत्तर अमेरिकी सन्धि सङ्गठन (नाटो) को सदस्यता दिने मामिला तत्काललाई टार्न सकिने सुझाव पनि ट्रम्पका सुरक्षा सल्लाहकारहरूले दिएका छन् ।

यी पूर्व सल्लाहकारहरू भन्छन् कि युक्रेनले रूसद्वारा कब्जा गरिएको आफ्नो पूरै जमिन फिर्ता पाउने अपेक्षा त्याग्नुहुन्न । तर अबको वार्तालाप लडाइँको मौजूदा सीमा मोर्चाकै आधारमा गर्नुपर्छ ।

प्रतिद्वन्द्वी डेमोक्रेटिक पार्टीका नेताहरूले ट्रम्पमाथि ‘रूसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनलाई खुशी बनाउन लागेको’ आरोप साँधिरहेका छन् । यस्तो रवैया युक्रेन मामिलामा मौजूदा अमेरिकी अडान समर्पण गर्ने खालको भएको तथा ट्रम्पको यो कदम पूरै यूरोपका लागि खतरायुक्त भएको टिप्पणी डेमोक्य्राटहरूले गर्ने गरेका छन् ।

ट्रम्पले चाहिँ युद्ध रोक्नु आफ्नो प्राथमिकता भएको, ता कि अमेरिकी संशाधन थप बर्बाद हुनबाट रोक्न सकिने तर्क राखेका छन् । तर मे मा प्रकाशित सो प्रतिवेदनमा सुझाव राखेका सल्लाहकारहरूलाई ट्रम्पले हालको स्थितिमा कति महत्व दिएका छन् भन्ने यथार्थले आगत निर्धारण गर्नेछ ।

युद्ध अन्त्य गर्न ट्रम्पले लिएका ‘अमेरिका फस्र्ट’ नीतिको छाया नेटोको भविष्यमाथि अवश्य पर्नेछ । अझ नेटोको सामरिक मुद्दालाई नै यसले प्रभाव पार्नेछ । पश्चिमा मुलुकहरूले दोस्रो विश्वयुद्धपछि तत्कालीन सोभियत रूसको प्रभाव रोक्न नाटो गठन गरेका थिए ।

नाटोमा सदस्यराष्ट्र संख्या यतिखेर ३२ पुगेको छ । ट्रम्पले चाहिँ सुरुदेखि नै नाटोलाई लिएर आशंका व्यक्त गर्ने गरेका छन् । नाटोका कुनै पनि सदस्य देशमाथि हमला भएको स्थितिमा अमेरिकाको तर्फबाट संरक्षण गर्ने नीतिबाट यूरोपले फाइदा उठाइरहेको उनको आरोप छ । अमेरिका नाटोको संस्थापक सदस्य हो ।

सवाल उठेको छ – के अमेरिकाले नाटोको सदस्यता त्याग्दैछ ? यदि यसो भयो भने पछिल्लो एक शताब्दीदेखि जारी ट्रान्स एटलान्टिक देशबीचको सम्बन्धमा निकै हेरफेर हुनेछ । ट्रम्पले नाटोको रक्षा बजेटसम्बन्धी निर्देशिका पालना गर्न सदस्यराष्ट्रलाई बाध्य गराउन चाहेका उनका सहयोगीहरू बताउँछन् ।

इजरायल, गाजा र मध्यपूर्व सवाल

युक्रेन मामिलामा झैँ ट्रम्पले मध्यपूर्वमा पनि शान्ति ल्याउने वाचा गरेका छन् ।

गाजामा इजरायल–हमास र लेबनानमा इजरायल–हिज्बुल्लाह लडाइँ ट्रम्पले अन्त्य गराउन सक्ने अनुमान छ । यो काम कसरी हुनेछ भन्नेबारे पनि ट्रम्पले विस्तृतमा केही उल्लेख गरेका छैनन् ।

ट्रम्पले दाबी गर्दै आएका छन् – यदी उनी जो बाइडेनको साटो सत्तामा रहेको भए हमासले इजरायलमाथि हमला नै गर्दैनथ्यो । इरान समर्थित हमासमाथि अधिकतम दबाब दिएकै कारण यसो भएको उनको तर्क छ ।

यद्यपी, इरान मामिलामा ट्रम्प सम्भवतः आफ्नो पुरानो नीतिमै फर्कनेछन् । ट्रम्पको पहिलो कार्यकालमा अमेरिकाले इरानसँग भएको परमाणु सम्झौता तोडेको थियो, प्रतिबन्धको दायरा पनि बढाइदिएको थियो । उनकै कार्यकालमा अमेरिकाले इरानका सबैभन्दा शक्तिशाली सैन्य कमाण्डर कासिम सुलेमानीलाई इराकको बगदाद विमानस्थलमा मिसाइल हानेर हत्या गरेको थियो ।

ह्वाइट हाउसमा रहँदा ट्रम्पले इजरायलप्रति पूर्ण समर्थन गरेका थिए । विवादित जेरुशलमलाई इजरायलको राजधानी बताउँदै उनै ट्रम्पले अमेरिकी दूतावासलाई तेलअभिभबाट स्थानान्तर नै गराएका थिए । ट्रम्पको यो कदमले इसाइ एभेलेञ्जिकल समर्थकलाई उत्साहित गराएको थियो । यस समुदायको ठूलो संख्या ट्रम्पका भोटर हुन् ।

त्यतिखेर इजरायली प्रधानमन्त्री बेञ्जामिन नेतन्याहूले पनि अमेरिकी प्रशासनसँग ट्रम्पको कार्यकालमा जति असल मित्रता त्यसअघि कहिल्यै नभएको बताएका थिए । उता, प्यालेस्टाइन समर्थकहरूले ट्रम्पलाई बहिष्कार नै गरिरहेका छन् । किनकी ट्रम्पले जेरुशलममाथि प्यालेस्टाइनी दाबीविरुद्ध कदम चालेका थिए । जेरुशलम प्यालेस्टाइनीको राष्ट्रिय र धार्मिक जीवनको केन्द्र मानिन्छ ।

ट्रम्पले जब इजरायल र केही अरब तथा मुस्लिम देशबीच शान्तिका निम्ति अब्राहम एकर्ड गराए, त्यतिखेर पनि प्यालेस्टाइनीहरूले आफूलाई किनारीकृत गरिएको प्रतिक्रिया दिएका थिए ।

पछिल्लो चुनावी अभियान क्रममा पनि ट्रम्पले गाजामा चलिरहेको युद्ध अन्य भएको देख्न चाहेको बताएका छन् । तर, यसो हुन ट्रम्प र नेतन्याहूबीच सम्बन्धको उतारचढाव नियाल्नुपर्छ ।

इजरायली प्रधानमन्त्री नेतन्याहूसँग ट्रम्पको सम्बन्ध जटिलतामाथि अडेको छ । यी दुई दक्षिणपन्थी नेताहरूको सम्बन्ध कैयन पटक बिग्रिएको छ । तर, यो पनि स्पष्ट छ कि ट्रम्पसँग नेतन्याहूमाथि दबाब बनाउन क्षमता छ ।

केही प्रमुख अरब देशका नेतासँग पनि ट्रम्पको निकट दोस्तीयारी छ । ती अरब नेताहरूको सम्पर्क इजरायलसँग गाजामा जुधिरहेको हमास लडाकु समूहसँग छ । सल्लाहकारहरू अनिश्चित व्यवहारलाई नै ट्रम्पको कूटनीतिक शक्ति मान्छन् ।

अब यहाँनेर ट्रम्पले इजरायलप्रति आफ्नो दह्रो समर्थन कायम राखिराख्ने र मध्यपूर्वमा जारी युद्ध अन्त्य गर्ने आफ्नो वाचाबीच कसरी सन्तुलन मिलाउनेछन्, त्यो चाहिँ हेर्न बाँकी छ ।

ट्रम्पले अब हमासको कब्जाबाट इजरायली बन्धक रिहाइ गरी गाजामा शान्ति स्थापना गर्ने पूर्ववर्ती बाइडन प्रशासनको प्रयासलाई अघि बढाउँछन् या बढाउँदैनन् ? बढाउँछन् भने कसरी ? मध्यपूर्व मामिलामा चासो राख्नेहरूले यतातर्फ हेरिरहेका छन् । हाल यतातर्फको कूटनीतिक प्रयास रोकिएको छ ।

चीनको चुनौती र व्यापार नीति

ट्रम्पको विजयसँगै उठेको अर्को वैश्विक प्रश्न हो – अमेरिकाले अब आफ्नो विदेश नीतिमा चीनप्रति कस्तो रुझान अपनाउनेछ ?

अमेरिकी सामरिक नीति कार्यान्वयनमै यो सबैभन्दा ठूलो प्रश्न पनि हो । किनकी चीनप्रति अमेरिकाले लिने नीतिले वैश्विक सुरक्षा र व्यापारमाथि पर्ने ठूलो प्रभाव पार्छ ।

यसअघि जब ट्रम्प सत्तामा थिए – त्यतिखेर उनले चीनलाई आफ्नो (अमेरिकाको) ‘रणनीतिक प्रतिष्पर्धी’ घोषणा गरेका थिए । साथै, केही चिनियाँ सामानमाथि आयातमा कर बढाइदिएका थिए । त्यतिखेर चीनले पनि ‘जस्तालाई तस्तै’ नीति अख्तियार गरी अमेरिकी सामानमा पनि कर बढाइदिएको थियो ।

पछि दुबै देशबीच यो विवाद सुल्झाउन प्रयास भएको थियो । तर, सन् २०१८ मा कोरोना महामारी सङ्कटले सो प्रयास असफल बनाइदियो । ट्रम्पले कोरोना भाइरसलाई ‘चिनियाँ भाइरस’ भनिदिएपछि अमेरिका–चीन सम्बन्ध थप खराब भएको थियो ।

चीनका हकमा बाइडन प्रशासनले खास लचक नीति लिएको होइन । बाइडनले चीन मामिलामा बढी नैए जिम्मेवारी नीति अपनाउने दावी गरेका थिए । तर, उनले ट्रम्पको शासनकालमै चिनियाँ सामानमाथि लगाइएको आयात कर ज्यूँ का त्यूँ राखे ।

अमेरिकाको व्यापार नीति अब त्यहाँका मतदाताको प्राथमिकतामा राखी तय गरिनेछ । ट्रम्पका मतदाताहरू ठान्छन् – घरेलू उद्योगलाई राज्य संरक्षण गरेमात्रै उत्पादन क्षेत्रको रोजगारी सुरक्षित रहनेछ ।

तर, स्टीललगायत परम्परागत अमेरिकी उद्योगमा रोजगारी घट्नुको कारण अर्कै छ । ती उद्योगहरूमा स्वःचालित प्रविधि जडान गर्नु र वैश्विक प्रतिष्पर्धा गर्न उत्पादन ढर्रा बदल्नु रोजगारी घट्नुको मुख्य कारण हो ।

एक सन्दर्भमा ट्रम्पले चिनियाँ राष्ट्रपति सी चीनफिङलाई एकसाथ ‘बुद्धिमान’ र ‘खतरनाक’ भनी प्रशंसा गरेका थिए । एक अर्ब ४० करोडभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको देश चीनमा सी चिनफिङले जति कडाइका साथ शासन गर्छन्, ट्रम्पले उनको उत्ति नै प्रशंसा गर्ने गर्छन् ।

अब ट्रम्पले एक महत्वपूर्ण बदलाव ल्याउन सक्छन् । आफ्नो देशलाई हरेक पाइलामा चुनौती दिइरहेको चीनलाई रोक्न ट्रम्पले उसका छिमेकी देशसँग बलियो सुरक्षा सम्बन्ध बनाउन सक्छ । चीन मामिलामा ट्रम्पको नीति पनि यही नै हो । तर, उही अस्थिरता – ट्रम्प यो नीतिबाट पछि हट्न पनि सक्नेछन् ।

अमेरिकाले आफू स्वतन्त्र मुलुक भएको दाबी गरिरहेको, तर अन्तरराष्ट्रिय मान्यता नपाएको टापु ताइवानलाई सैन्य सहायता दिइरहेको छ । तर, चीनले ताइवानलाई आफ्नो भूभाग दाबी गर्ने गरेको छ ।

यही अक्टोबरमा ट्रम्पले आफू ह्वाइटहाउसमा फिर्ता भए ताइवानमाथि लगाइएको नाकाबन्दी अन्त्य गर्न अमेरिकाले चीनविरुद्ध सैन्य शक्ति प्रयोग नगर्ने जनाएका थिए । उनले भनेका थिए, ‘सी चीनफिङलाई थाहा छ कि म पागल हुँ । म चिनियाँ सामानमा यति धेरै कर लगाउनेछु कि चीनको व्यापार नराम्ररी धराशायी हुनेछ ।’

(बीबीसी कलेक्टिभ न्यूजरुमको सामग्री अनूदित, सम्पादित र प्रकाशित ।)

प्रकाशित मिति : २२ कार्तिक २०८१, बिहीबार  ३ : १२ बजे

करेन्ट लागेर एकको मृत्यु, दुई घाइते

बागमती– मकवानपुरको भीमफेदी गाउँपालिका–८ दोभानस्थित नेपाली सेनाको सडक निर्माण कार्यदल

हिमाली जिल्लामा पनि छठ पर्व मनाइयो

म्याग्दी– हिमाली जिल्ला म्याग्दीको सदरमुकाम बेनी बजारमा आज छठ पर्व

विराटनगरमा छठको उल्लास : अस्ताउदो सूर्यलाई दिइयो अर्घ्य

विराटनगर– छठ पर्वको मुख्य दिन आज साँझ अस्ताउँदो सूर्यलाई पूजाआराधना

मानव तस्करसँग कोशीका मन्त्रीको उठबस : जापान जानेले १० देखि १३ लाख बुझाएको खुलासा

काठमाडौं- कोशी प्रदेशका तत्कालीन आन्तरिक मामिला तथा कानुन मन्त्री लीलाबल्लभ

अर्थसंक्षेप : अर्को साताभित्र बंगलादेश बिजुली निर्यात हुँदै, एकैदिन चार हजारले घट्यो सुनको मूल्य

काठमाडौं- अबको एक साताभित्रै नेपालले बङ्गलादेशलाई ४० मेगावाट बिजुली बेच्ने भएको