माघ १२ गते नेपाली कांग्रेसले स्थापना दिवस मनाएन । कांग्रेसमा लामो समयसम्म स्थापना दिवस मनाउने प्रचलन छँदा पनि थिएन । ०७४ सालसम्म कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाले चैत २७ लाई कांग्रेसको स्थापना दिवस मानेर शुभकामना दिएको पाइन्छ ।

नेपाली कांग्रेसभित्र माघ १२ लाई स्थापना दिवस मान्नुपर्छ भन्ने झिनो बहस छँदैथ्यो । विसं २००३ साल माघ १२ गते कोलकातामा भएको नेपाली युवाहरुको भेलाले टंकप्रसाद आचार्यलाई सभापति र वीपी कोइरालालाई कार्यवाहक सभापति बनाउँदै राष्ट्रिय कांग्रेस स्थापना गरेको थियो । २००६ सालको चैत २७ गते राष्ट्रिय कांग्रेस र नेपाल प्रजातन्त्र कांग्रेसबीच एकता भयो ।

एकीकृत पार्टीको नाम नेपाली कांग्रेस रहन गयो । त्यसैले स्थापना दिवस माघ १२ मा मनाउने कि चैत २७ मा भन्नेमा कांग्रेस लामो समयसम्म दुविधामा रह्यो । लामो दुविधा चिर्दै १४ औं महाधिवेशनपछि निर्वाचित कांग्रेसको वर्तमान केन्द्रीय समितिले माघ १२ मै स्थापना दिवस मनाउने निर्णय गर्‍यो ।

कार्यतालिकामै राखेर कांग्रेसले गत वर्षसम्म स्थापना दिवस मनायो । तर, यसपटक कांग्रेसले स्थापना दिवस बिर्सियो । केन्द्रीय तहबाट मात्रै होइन, कुनै पनि भ्रातृ, शुभेच्छुक संस्थाले पनि पार्टीको स्थापना दिवसमा गतिविधि गरेनन् । यसवर्ष कांग्रेसले स्थापना दिवस मनाएन, किनकि कांग्रेस सत्तामा छ ।

गत साता कांग्रेसको संसदीय दलको बैठक बस्यो । संसदीय दलमा सांसदका भन्दा ‘आमन्त्रित विज्ञ’ का कुरा चर्का सुनिए । सांसदहरुले आफ्नो ज्ञान, क्षमता र राजनीतिक अनुभवलाई ‘मिनिमाइज्ड’ गरिएको महसुस मात्रै गरेनन्, केहीले व्यक्त पनि गरे ।

संसदीय दलको बैठकमा सभापति शेरबहादुर देउवादेखि महामन्त्रीद्वय गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्मासम्मको एकस्वर रह्यो – अध्यादेशमा असहमति भए पनि, संसदमा आलोचना नगर्ने । नेतृत्वको निर्देशन कांग्रेस सांसदका लागि शीरोपर हुनु स्वाभाविक छ । किनकि कांग्रेस सत्तामा छ ।

कांग्रेसमा सांसदहरुका दुई गुट छन्– मन्त्री भएका र नभएका । मन्त्री भएकाहरु जति नै युवा, जति नै बौद्धिक, जति नै प्रखर वक्ता भए पनि फरक मत ‘म्युट’ गरेर बसेका छन् । मन्त्री नभएकाहरु पालो कुर्दै भएकाले बोल्ने सवालै रहेन ।

सरकारले संसदमा सामाजिक सञ्जाल नियमन विधेयक दर्ता गरेको छ । विधेयकका अधिकांश प्रावधान प्रेस तथा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको बर्खिलाप छन् । विधेयक जस्ताको त्यस्तै पारित भए सत्ताको आलोचना गर्नेहरु र फरक मत ‘म्युट’ नगर्नेहरु जेल जाने क्रम धमाधम सुरु हुनेछ ।

विगतमा प्रतिपक्षमा रहँदा कांग्रेसले यस्तै कानून र प्रावधानहरुको दर्जनौं पटक विरोध गरेको छ । कांग्रेसका चार तारामध्ये एक तारा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको हो भनेर नेताहरुले भाषण गरेका छन् । तर, यतिबेला प्रस्तावित विधेयकका अलोकतान्त्रिक प्रावधानबारे कांग्रेस अनिर्णित छ । किनकि कांग्रेस सत्तामा छ ।

अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताविरोधी कानून कांग्रेसका गृहमन्त्रीले संसदमा दर्ता गराएका छन् र संसद भवन परिसरमा उभिएर कांग्रेसकै महामन्त्रीले ‘विधेयक यथास्थितिमा पारित हुन रोक्छौं’ भनेका छन् । लोकरिझ्याइँ भन्दा लोकतन्त्र महत्वपूर्ण हो भन्ने कांग्रेसले बिर्सिएको छ । यतिबेला त कांग्रेसले अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताविरोधी दफा सच्याएर विधेयक पुनर्लेखन गर्छौं भन्न सक्नुपर्‍थ्यो । त्यसो भन्न सकेन । किनकि कांग्रेस सत्तामा छ ।

सात महिनाअघि कांग्रेस प्रतिपक्षमा थियो । माइतीघर मण्डलामा दलित अधिकारका लागि हुने आन्दोलनमा कांग्रेस नेताहरुको ऐक्यवद्धता दिनहुँ रहन्थ्यो । यतिबेला गृहमन्त्रीमाथि गम्भीर आरोप लागेको छ । अन्तरजातीय विवाह गरेका सत्यन्द्र राम (चमार) लाई प्रहरी लगाएर पक्राउ गर्नेदेखि जोडी छुटाउनसम्म गृहप्रशासनको दुरुपयोगको आरोप छ ।

माइतीघरमा दलित अगुवाको आन्दोलन जारी छ । कुनै कांग्रेस नेताले ऐक्यवद्धता जनाएका छैनन् । कांग्रेसका जिम्मेवार नेताहरु पार्टीको धारणा होइन भन्दै गृहमन्त्रालयको खण्डन सामाजिक सञ्जालमा पोष्ट गरिरहेका छन् । किनकि कांग्रेस सरकारमा छ ।

पोखरामा कांग्रेसको सत्ता शक्ति प्रदर्शन भयो । पार्टीका ‘सिनियर’ नेताहरुलाई निम्तोसमेत नभएको प्रशिक्षण भेलामा ‘जुनियर’ मन्त्रीहरु झण्डा हल्लाउँदै पुगे । संघका सत्ताधारी मात्रै होइन, देशभरका प्रदेशमन्त्री र स्थानीय सरकारका प्रमुखहरु ‘प्रबन्ध’सहित पोखरा पुगे । देशभरका जिल्ला सभापति र उपसभापति भेला गरेर कांग्रेसले वीपी पढाएन, केपी पढायो ।

सभापति देउवाले देशभरका कांग्रेस जम्मा गरेर भनिदिए– वास्तवमा भन्ने हो भने केपी ओलीलाई अविश्वास गर्नुपर्ने कुनै कारण छैन । ओली र मसँगै जेल बसेका हौं । झापा काण्ड देखाएर ओलीलाई जेलभित्रको पनि जेलमा राखियो । जेलभित्र धेरै दुःख कष्ट थियो । छुट्ने सम्भावना हुँदैनथ्यो ।

वीपीको जेल जर्नल पढेर भावुक कांग्रेस नेता–कार्यकर्तालाई पोखरा प्रशिक्षणले ‘केपीको जेल जर्नल’ पनि सिकायो । सभापतिले ओलीलाई अविश्वास नगर्न निर्देश गरेपछि एमालेसँगको सत्ता सहकार्य ‘युगौं रहने’ कल्पना गर्दै कांग्रेसका जिल्ला सभापति र उपसभापतिहरु दीक्षित भए । कांग्रेसको प्रशिक्षण पाठ्यक्रममा यतिबेला वीपी भन्दा केपी धेरै पढिए । किनकि, कांग्रेस सत्तामा छ ।

कांग्रेस स्थापनाको ७९ वर्ष पूरा भएको छ । कांग्रेसको स्थापना सत्ताको लागि भएको होइन । सत्ताप्राप्तिको झिनो लोभ हुन्थ्यो त वीपी कोइराला राजा महेन्द्रसँग ‘कम्प्रोमाइज’ गरेर आजीवन प्रधानमन्त्री बन्न सक्थे । सत्तामात्रै चासो हुन्थ्यो त गणेशमान सिंह, कृष्णप्रसाद भट्टराईहरुले वर्षौं जेलजीवन बिताउन पर्दैनथ्यो ।

सत्ता नै प्राथमिकता थियो भने प्रजातन्त्र ल्याउन शहादत दिनुभन्दा सत्ताको सेवक भएर मुन्टो हल्लाउनु कांग्रेसका संस्थापकहरुका लागि उपलब्धिपूर्ण हुन्थ्यो । २००७ सालमै प्रजातन्त्र आइहाल्छ भन्ने लागेर कांग्रेसका संस्थापकहरुले क्रान्ति थालेका थिएनन् । प्रथम जननिर्वाचित प्रधानमन्त्रीलाई राजाले अपदस्थ गरेर ३० वर्ष पञ्चायती शासन गर्दा कांग्रेस सत्तामा थिएन ।

तर, त्यति नै बेला कांग्रेस प्रभावी थियो । त्यतिबेलाकै कांग्रेस नेतृत्वप्रति नेपाली समाज कृतज्ञ थियो । आज कांग्रेस सत्तामा छ । सत्ता जोगाउने उद्देश्यका साथ सत्तामा छ । सत्तामा पुगिसकेको र सत्तामा जाँदै गरेको बाहेक कांग्रेस भेट्नु दुर्लभ भइसकेको छ ।