काठमाडौँ– अन्ततः प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र भारतीय समकक्षी नरेन्द्र मोदीबीच भेटवार्ता भएको छ । छैटौँ बिम्स्टेक शिखर सम्मेलनमा भाग लिन थाइल्याण्डको राजधानी बैंकक पुगेका ओली र मोदीबीच एक्लाएक्लै ४५ मिनेट ‘साइडलाइन’ वार्ता भयो । बैंककमा दुई नेताबीच एक्लाएक्लै केकस्तो कुराकानी भयो, त्यो अनुमानको विषयमा मात्रै हो ।

तर, भेटवार्तापछि प्रधानमन्त्रीद्वयले सार्वजनिक गरेको वक्तव्यले चाहिँ दुई जनाबीच सकारात्मक छलफल भएको अनुमान लगाउन सकिन्छ ।

भारतले वर्तमान नेपाली राजनीतिक नेतृत्वप्रति सन्तुष्ट नभएको संकेत यसअघि नै दिइसकेको छ । नेपालमा गत असार अन्तिममा दुई ठूला दल मिलेर ओली नेतृत्वमा सरकार बनेको भारतले रुचाएको छैन । ओलीलाई व्यक्तिगत रुपमै भारतले मन नपराउने गरेको धेरैको बुझाइ छ ।

संविधान जारी हुने बेला, नाकाबन्दीको समयमा, चुच्चे नक्सा जारी गर्ने सन्दर्भमा, चीनसँग बीआरआई सम्झौतामा हस्ताक्षर जस्ता विषयमा ओलीको भूमिकालाई लिएर भारत रुष्ट छ । त्यसयता कतिपय भारतीय सञ्चारमाध्यमले ओलीलाई ‘चीनपरस्त’ नेताको संज्ञासमेत दिँदै आएका छन् ।

नेपालमा प्रधानमन्त्री नियुक्त भएपछि सबैभन्दा पहिले भारतको भ्रमण गर्ने राजनीतिक परम्परा नै बनेको अवस्था छ । त्यहीअनुसार गत असारमा प्रधानमन्त्री नियुक्त भएका ओलीले सुरुदेखि नै भारत भ्रमणको इच्छा देखाएका थिए । यी दुई नेताबीच गत भदौमा संयुक्त राष्ट्रसंघको महासभामा साइडलाइन भेटवार्ता भएको थियो ।

त्यसबेलाको भेटवार्ता खासै उपलब्धिमूलक हुन सकेन । मोदीले ओलीलाई भारत भ्रमणको निम्तो दिएनन् । राष्ट्रसंघमा मोदीसँग भेटवार्ता गरेर स्वदेश फर्केका ओलीले कुर्दा पनि निम्तो आएन । दक्षिणले हरियो झण्डा नदेखाएपछि तीन कुरेका ओली स्थानीय तहको उपनिर्वाचन सकेर मंसिर १७ मा चीन हान्निए ।

चीन भ्रमणका क्रममा नेपालले बीआरआई कार्यान्वयन फ्रेमवर्कमा पनि हस्ताक्षर गर्‍यो । त्यो कुरा भारतले चाहेको थिएन । बीआरआई कार्यान्वयनमा लगिएपछि भारत ओलीसँग झन् रुष्ट बन्यो ।

नेपालमा विकसित घटनाक्रममा भारतलाई जोडेर हेरिएको छ । खासगरी, नेपालमा राजावादीको गतिविधिलाई लिएर नेपाली राजनीतिक नेतृत्व भारतप्रति केही सशंकित छ । राजावादीको प्रदर्शनका क्रममा गत फागुन २५ गते उत्तर प्रदेशका मुख्यमन्त्री योगी आदित्यनाथको तस्बीर प्रयोग भएको विषयलाई संवेदनशील रुपमा हेरिएको छ ।

हालै प्रधानमन्त्री ओलीले एमालेको एउटा बैठकका क्रममा नेपालमा बढ्दो राजावादीको गतिविधिमा भारतको हात रहेको बताएको खबर सार्वजनिक भएको थियो । समाचारअनुसार उक्त बैठकमा उनले ‘भारतलाई देखाइदिने’ टिप्पणी गरेका थिए ।

ओलीको यो भनाइले भारतीय सञ्चारमाध्यममा पनि राम्रै ठाउँ पायो । यद्यपि एमालेले विज्ञप्ति नै निकालेर प्रधानमन्त्रीले भारतलाई लक्षित गरी त्यस्तो भनाइ नराखेको स्पष्ट पारेको थियो ।

नयाँ सरकार बनेयता मोदीले पनि नेपाल भ्रमणमा चासो देखाएका छैनन् । बैंककमा भएको भेटवार्ताका क्रममा ओलीले मोदीलाई सरकारले आगामी जेठको पहिलो साता काठमाडौंमा आयोजना गर्न लागेको सगरमाथा संवादमा सहभागी हुन निम्तो दिएको बताइएको छ । मोदीले संवादमा सहभागी हुने सक्दो प्रयास गर्ने प्रतिक्रिया दिएको बुझिएको छ ।

ओली भेट्न मोदीले फेरे पहिरन

शुरुमा बैंककमा शुक्रबार बेलुकी नरेन्द्र मोदीका केही ‘क्रोनोलोजी’ लाई नियालौँ । शुक्रबार बिम्स्टेकको छैटौँ शिखर सम्मेलनको अन्तिम दिन । मध्यबैंककस्थित चाओ फ्राया नदीको पूर्वी तटमा अवस्थित शाङ्ग्री–ला होटेलमा सदस्य राष्ट्रका सबै शीर्षस्थ नेताहरूले सम्बोधन गर्ने कार्यक्रम थियो ।

शीर्ष नेताहरूको सम्बोधनपछि कार्यक्रमको औपचारिक समापन भयो । शिखर सम्मेलन समापनपछि मोदीले त्यही होटेलमा भुटानका प्रधानमन्त्री छिरिङ टोग्बेसँग भेटवार्ता गरे । छिरिङ टोग्बेसँगको भेटवार्तापछि मोदीले बंगलादेशको अन्तरिम सरकारका प्रमुख सल्लाहकार मोहम्मद युनुससँग पनि भेटवार्ता गरे ।

शिखर सम्मेलनमा मोदीले कालो जुत्ता, सेतो कमिज सुरुवाल, कालो कोट लगाएका छन् । कोटको माथिल्लो खल्तीमा सुन्तले रंगको रुमाल बोकेका छन् । रुमाल तल एउटा लोगो छ । छिरिङ टोग्बे र मोहम्मद युनुससँगको भेटवार्तामा पनि उनले त्यही पहिरन लगाएका छन् ।

दुई छिमेकी देशका सरकार प्रमुखसँगको भेटवार्तापछि मोदीको अर्को महत्वपूर्ण प्राथमिकता थियो– पहिरन फेर्ने । मोदीले केही समय फुर्सद निकालेर पहिरन फेरे । उनले कालो जुत्ता, सेतो कमिज सुरुवाल र कालो कोट खोलेर, सेतो तर अघिल्लोभन्दा चम्किलो कमिज सुरुवाल र रातो गम्छा पहिरिए । रोचक के छ भने मोदीले पहिरिएको रातो गम्छामा सानो अक्षरमा ‘जय श्री राम’ लेखिएको छ ।

मोदीको अर्को कार्यक्रम थियो– ओलीसँग भेट्ने र नेपाली जिब्रोले उच्चारण गर्न नसक्ने थाइ नाम भएको, ‘वाट फो’ भनेर चिनिने तर बौद्ध तीर्थको भ्रमण गर्ने । शुक्रबार शाङ्ग्री ला नजिकैको होटेल माडारिन ओरियन्टलमा ओलीसँगको भेटवार्ता तय भएको थियो । दुई नेताबीच ४५ मिनेट ‘वान–टु–वान’ वार्ता भयो ।

भेटवार्तापछि दुवै देशका प्रधानमन्त्रीले सामाजिक सञ्जाल एक्स (साविकको ट्विटर) मा नेपाली, हिन्दी र अंग्रेजी भाषामा पोस्ट गर्दै वार्ता ‘अर्थपूर्ण र फलदायी’ रहेको बताएका छन् ।

प्रधानमन्त्री ओलीले एक्समा लेखेका छन्– ‘मेरा प्रिय मित्र, प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदीजीसँग आत्मीय र सौहार्दपूर्ण भेट भयो । हाम्रो वार्ता अत्यन्त सार्थक र सकारात्मक रह्यो । यस आत्मीय भेटवार्ताप्रति म खुशी व्यक्त गर्दछु ।’

त्यसैगरी, भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीले पनि नेपाली भाषामा पोस्ट गरेका छन्– ‘बैंककमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँगको भेटघाट फलदायी रह्यो । भारतले नेपालसँगको सम्बन्धलाई ठूलो प्राथमिकता दिएको छ । हामीले भारत–नेपाल मित्रताका विभिन्न पक्षहरू विशेष गरी ऊर्जा, कनेक्टिभिटी, संस्कृति र डिजिटल प्रविधि जस्ता क्षेत्रहरूमा छलफल गर्यौं । हामीले यस वर्षको बिम्स्टेक शिखर सम्मेलनबाट प्राप्त केही प्रमुख सकारात्मक परिणामहरू विशेष गरी विपद् व्यवस्थापन र समुद्री यातायातका क्षेत्रहरूमा पनि कुरा गर्यौं ।’

मोदीले एक्लाएक्लै भेटवार्ता गर्न रुचाउँदैनन् । मोदी प्रायः सामूहिक र सार्वजनिक कार्यक्रम मन पराउँछन् । कतिपयले उनलाई ‘पर्सनालिटी कल्ट’ मा रमाउने नेता मान्ने गर्छन् । जनता, मतदाता वा आमसर्वसाधारणले आफ्नो गतिविधि नियालिरहेका हुन्छन् भन्ने उनलाई राम्रोसँग थाहा छ ।

त्यही भएर व्यक्तिगत रुपमा कतै घुम्न जाँदा पनि उनले एक–दुईजना क्यामेराम्यान लिएर निस्किन्छन् । उदाहरणका लागि एक महिनाअघि गुजरातस्थित गिर राष्ट्रिय निकुञ्जको घुम्न गए । उक्त निकुञ्ज एशियामा सिंह पाइने एक मात्रै जंगल हो । जंगल सफारीमा गएको दुई दिनसम्म सामाजिक सञ्जालमा मोदीको एकपछि अर्को ड्यासिङ तस्बिर सार्वजनिक भइरहेका थिए ।

आजै भएका साइडलाइन भेटवार्तामा मोदीले अरु कसैसँग पनि एक्लाएक्लै भेटवार्ता गरेका छैनन् । दुई नेताबीच एक्लाएक्लै जेजस्तो कुराकानी भए पनि दुवै देशका नेता द्विपक्षीय सम्बन्धलाई सुमधुर बनाउन गम्भीर छन् भन्ने संकेत मिलेको छ ।