काठमाडौं – नेपालमा २०८२ भाद्र २३ मा सुरु भएको जेन जी आन्दोलनले देशको राजनीतिक परिदृश्य मात्र होइन, अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा पनि व्यापक चर्चा पाएको छ। नेपाल सरकारले फेसबुक, ट्विटर, युट्युब लगायतका प्रमुख सामाजिक मिडिया प्लेटफर्म बन्द गरेपछि युवा सडकमा उत्रिएका थिए। आन्दोलनको मुख्य कारण भ्रष्टाचार, असमानता र सरकारी नीतिमा युवा नसमेटिएको भन्दै विरोध सुरु भएको हो।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको राजीनामा यस आन्दोलनको प्रत्यक्ष परिणाम बनेको थियो। आन्दोलनको पहिलो दिन भदौ २३ गते युवा प्रदर्शनकारीले संसद भवनमाथि आक्रमण गरे। जसमा सुरक्षा बल र प्रदर्शनकारीबीचको झडप हुँदा पहिलो दिन नै १९ जनाको ज्यान गएको थियो।

आन्दोलनको विशेषता

यो आन्दोलन अन्य परम्परागत आन्दोलनभन्दा फरक रह्यो। युवाले डिजिटल माध्यम, विशेष गरेर डिस्कोर्ड जस्ता गेमिङ एप प्रयोग गरेर संगठन र रणनीति तय गरेका थिए। यसले उनीहरूको राजनीतिक प्रक्रियामा नवीन दृष्टिकोण र पारदर्शिता प्रस्तुत गर्‍यो। युवा नेतृत्वको यो गतिविधिले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पनि चर्चा बटुल्यो। “यो आन्दोलनले नेपालमा युवापुस्तालाई मात्र होइन, सम्पूर्ण दक्षिण एसियामा युवा राजनीतिक सक्रियताको उदाहरण प्रस्तुत गरेको छ,” बीबीसी न्युजमा प्रकाशित रिपोर्टमा भनिएको छ।

अन्तर्राष्ट्रिय मिडियाको कभर

थुप्रै अन्तर्राष्ट्रिय मिडियाले यस आन्दोलनलाई रिपोर्ट गरेका छन्। त्यसमध्ये प्रमुख मिडिया र तिनीहरूको दृष्टिकोण यस प्रकार छन्।

बीबीसी न्युज : प्रधानमन्त्री केपी ओलीको राजीनामा र सुशीला कार्कीलाई अन्तरिम प्रधानमन्त्री नियुक्ति, आन्दोलनमा युवा नेतृत्वको महत्त्व।

सीएनएन : युवा प्रदर्शनकारीले परम्परागत राजनीतिक प्रणालीमा चुनौती दिएको र विश्व समुदायको प्रतिक्रिया।

अल जजिरा : युवाहरूले आन्दोलनमार्फत अन्तरिम प्रधानमन्त्री चयन गरेको र पारदर्शी प्रक्रिया।

रोइटर्स : युवा नेतृत्वले राजनीतिक परिवर्तन ल्याएको र देशको भविष्यमा उनीहरूको भूमिका।

द गार्डियन : भ्रष्टाचार, नेपोटिज्म र सोसल मिडिया प्रतिबन्धविरुद्ध युवाको साहस।

फाइनान्सियल टाइम्स : नेपालका जेन जेड आन्दोलनलाई दक्षिण एसियाका अन्य युवा आन्दोलनसँग तुलना।

एबीसी न्युज, एनडीटीभी, टाइम्स अफ इन्डिया – आन्दोलनका घटनाक्रम, नयाँ नेतृत्व, सुरक्षा र राजनीतिक असरमा विस्तृत रिपोर्ट प्रकाशित भएका छन्।

अन्तर्राष्ट्रिय दृष्टिमा नेपालमा युवा नेतृत्वको आन्दोलन

नेपालमा युवाको नेतृत्वमा भएको आन्दोलन केवल घरेलु घटना मात्र नभई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पनि उल्लेखनीय प्रभाव राख्ने घटना बनेको छ। यसले विश्वभरका मानिसलाई देखायो कि युवापुस्ता अब केवल सामाजिक सञ्जालमा विचार व्यक्त गर्ने वा सानो सामाजिक पहलमा संलग्न हुने अवस्थामा सीमित छैनन्, बरु उनीहरू राजनीतिक निर्णय प्रक्रियामा पनि सक्रिय र सशक्त भूमिका खेल्न सक्षम छन्।

आन्दोलनका तीन विशेषता

नेतृत्व क्षमता र संगठन कौशल – युवाहरूले योजना बनाउने, सञ्जाल निर्माण गर्ने र जनसामान्यसँग संवाद गरी सीपलाई प्रभावकारी रूपमा प्रयोग गरेर आन्दोलनलाई व्यापक र सुसंगठित बनाएका छन्।

लोकतान्त्रिक मूल्यको प्रत्याभूत – पारदर्शिता, जवाफदेही र भ्रष्टाचारमुक्त शासनको मागमार्फत युवा शक्ति विश्वव्यापी लोकतान्त्रिक मान्यतासँग जोडिएको देखिन्छ। यसले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई पनि नेपालको युवासँगको सहयोग र विश्वासको महत्त्व बुझाउन मद्दत गरेको छ।

विश्वव्यापी प्रेरणा – यो आन्दोलनले अन्य मुलुकका युवालाई पनि चेतना जगायो कि उनीहरूको सक्रियता र संघर्षले वास्तविक परिवर्तन ल्याउन सक्छ। यसले नेपाललाई युवा नेतृत्व र राजनीतिक चेतनाको एक उदाहरणीय देशको रूपमा प्रस्तुत गरेको छ।

नेपालका युवाले देखाए कि राजनीतिक परिवर्तन केवल बुढ़ापाका नेताको दायित्त्व होइन, युवाको ऊर्जाशील नेतृत्व र सामाजिक दायित्वले देशमा मात्र होइन, विश्वमा पनि सकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ।

भविष्यकोे संकेत

नेपालमा भएको आन्दोलनले देशको राजनीतिक परिदृश्यमा गहिरो असर पार्ने सम्भावना देखिन्छ। विशेषज्ञले विश्लेषण गरेका छन् कि यसले विशेषगरी युवाको राजनीतिक प्रभावलाई अझ स्पष्ट बनाउनेछ। किनभने युवा वर्ग अब केवल मतदाता मात्र होइन, राजनीतिक चेतना र आन्दोलनको माध्यमबाट आफ्ना विचार र मागलाई सक्रिय रूपमा प्रस्तुत गर्दैछन्।

अन्तरिम प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीले यस अवसरमा स्पष्ट सन्देश दिइन् कि सरकार भ्रष्टाचारविरुद्ध कडा कदम चाल्नेछ र आगामी निर्वाचनमा निष्पक्षता र पारदर्शिता सुनिश्चित गर्नेछ। यसको अर्थ, राजनीतिक व्यवस्था सुधार गर्ने र लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा जनताको विश्वास बढाउने प्रयास गरिनेछ।

विशेषज्ञले यसलाई केवल एक अस्थायी आन्दोलन होइन, भविष्यमा नेपालमा लोकतन्त्र र शासन प्रणालीलाई मजबुत पार्ने कदमको रूपमा हेर्दै छन्। आन्दोलनले सरकार र राजनीतिक दललाई जवाफदेही बनाउन प्रेरित गर्नेछ। जनताको सक्रिय सहभागिताले आगामी निर्वाचन र निर्णय प्रक्रियामा युवाको निर्णायक भूमिका सुनिश्चित गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।

निष्कर्ष

नेपालको जेनजी आन्दोलनले केवल राष्ट्रिय स्तरमा मात्र नभई विश्वभरका युवालाई प्रेरणा दिने एक अद्भूत उदाहरण प्रस्तुत गरेको छ। आन्दोलनले देखाएको छ कि नयाँ पुस्ता—विशेषगरी जेनजीले नेतृत्व क्षमता, सामाजिक उत्तरदायित्व र लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा सक्रिय सहभागिताको महत्त्वलाई कसरी प्रभावकारी रूपमा उजागर गर्न सक्छ।

नेपाली युवाको यो संकल्प, जो सामाजिक न्याय, पारदर्शिता र अधिकारको पक्षमा दृढ छन्। अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा पनि चर्चा पाएको छ। विश्वका ठूला मिडियाले यो आन्दोलनलाई व्यापक रूपमा रिपोर्ट गर्दै यसको ऐतिहासिक महत्त्व, सामाजिक प्रभाव, र भविष्यका लोकतान्त्रिक दिशामा पर्ने प्रभावलाई प्रकाश पारेका छन्। यसरी, नेपालका युवा केवल आफ्नै देशका लागि मात्र नभई विश्वभरका युवालाई सक्रिय नागरिकता र सकारात्मक परिवर्तनका लागि प्रेरित गर्ने प्रेरणादायी उदाहरण बनेका छन्।

दुःखद् पक्ष भने दुई दिनको आन्दोलनमा ७४ जना आन्दोलनकारीले सहादत प्राप्त गरेका छन् । भौतिक क्षतिको भने तत्काल अनुमान गर्न सक्ने अवस्था छैन । संसद भवन, देशको प्रशासनको केन्द्र सिंहदरबार, सर्वोच्च अदालत, राष्ट्रपति कार्यालय मात्र होइन दर्जनौ व्यापारीक महलसँगै देशभरका प्रहरी चौकी, वृत्त र प्रभाग ध्वस्त भएका छन् । यसको क्षतिको विवरण संकलनको काम भइरहेको छ ।