काठमाडौं– काठमाडौं महानगरको वडा नं. ५ हाँडीगाउँले आउँदो तीन बर्षे अर्थात् २०७९ सालसम्ममा वडा क्षेत्रको एकीकृत बिकासका लागि चरणबद्ध योजना सार्वजनिक गरेको छ ।

शनिबार वडाको प्राङ्गणमा आयोजना गरिएको कार्यक्रममा शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशी, नेपाली कांग्रेसका सह–महामन्त्री डा. प्रकाशशरण महत, प्रदेश सभा सदस्य नारायण सिलवाल, पुरातत्वविद् डा. जगदिशचन्द्र रेग्मी र वडाध्यक्ष रमेश डंगोलले संयुक्त रुपमा योजना सार्वजनिक गरेका थिए ।

वडाको सांस्कृतिक, ऐतिहासिक र पुरातात्विक महत्वलाई पर्यटकीय सम्भावनासँग जोडेर वडाको समग्र बिकास गर्न २०७४ साल पुस ८ गते वडाबासीको भेलाबाट शिवप्रसाद आचार्यको संयोजकत्वमा समिति गठन गरिएको थियो ।

उक्त समिति मातहतमा गठन भएका ५ वटा उपसमितिले दिएको प्रतिवेदनका आधारमा सर्वाङ्गीण विकास कार्यक्रमलाई पुस्तिकाका रुपमा तयार पारिएको हो ।

स्थानीय क्षेत्रगत आवश्यकता पहिचान गर्न गठन गरिएका उपसमितिमध्ये प्राडा सुदर्शनराज तिवारीको संयोजकत्वमा ५ सदस्यीय संस्कृति, सम्पदा संरक्षण एवं पर्यटन बिस्तार उपसमिति र डा. जया प्रधानको संयोजकत्वमा ६ सदस्यीय महिला बिकास, सामाजिक सुरक्षा तथा युवा परिचालन उपसमिति गठन गरिएका थियो ।

त्यस्तै विश्वमणि ज्ञवालीको संयोजकत्वमा ७ सदस्यीय स्वास्थ्य एवं सरसफाइ उपसमिति, शम्भुप्रसाद पोख्रेलको संयोजकत्वमा ४ सदस्यीय मेलमिलाप, शान्ति सुरक्षा एवम अन्तर वडा सम्बन्ध उपसमिति र लवप्रसाद त्रिपाठीको संयोजकत्वमा ५ सदस्यीय शिक्षा, खेलकुद, पुस्तकालय तथा मनोरञ्जन उपसमिति गठन गरिएको थियो ।

उपसमितिहरुले वडाको बिद्यमान अवस्था विश्लेषण गर्दै आगामी कार्यक्रम शिफारिस गरेका छन् । यसअन्तर्गत नियमित र दैनिक सम्पादन हुने काम, त्यसका प्रक्रिया, कागजात, कार्यसम्पन्न हुने अवधिदेखि आउँदो ३ महिना, ६ महिना र १ बर्षभित्र शुरु हुने कामलाई वर्गीकरण गरिएको छ ।

यी कामलाई भौतिक पूर्वाधार, मूर्त अमूर्त कला साहित्य तथा सृजनाको मर्मत सम्भार तथा सुधार, सामाजिक बिकास, युवा परिचालन, स्वास्थ्य, शिक्षा, सरसफाइ, पर्यटन बिकास, खेलकुद, मनोरञ्जन, परम्परादेखि हुँदै आएका कामजस्ता क्षेत्रमा बाँडिएको छ ।

कार्यक्रममा बोल्दै सत्यमोहन जोशीले हाँडीगाउँमा भएका साना—साना भौतिक सम्पदाभित्र पनि इतिहासका गहिरा पक्ष खोज्न सकिने बताए । ‘साना भनेर सम्पदाको वेवास्ता गर्दा ऐतिहासिक दस्तावेज नष्ट हुन्छ’ उनले भने ‘यहाँका कुनै पनि कुरा नष्ट दिनु हुँदैन ।’

प्राचीन काठमाडौंको इतिहास हाँडीगाउँमा अध्ययन गर्न सकिने जोशीको भनाइ छ ।

त्यस्तै कांग्रेसका सहमहामन्त्री डा. महतले हाँडीगाउँको विशेषता प्रवद्र्धन गरेर पर्यटकीय व्यवस्थापनमा लाग्न ढिला गर्न नहुने सुझाव दिए । महानगरको नेतृत्वबाट यसको गरिमा अन्तर्राष्ट्रियकरण गर्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।

महतका अनुसार हाडीगाउँ सभ्यताको एक केन्द्र विन्दुका रुपमा रहेको स्थान हो । प्रदेश सभा सदस्य नारायण सिलवालले, हाँडीगाउँको वृहत्तर र एकीकृत बिकासका लागि गुरुयोजनाबाट काम गरिने र त्यस काममा प्रदेश सरकार पनि सहयोग गर्ने बताए ।

हाँडीगाउँको पर्यटकीय सम्भावनालाई नेपाल भ्रमण बर्ष २०२० भित्रै स्थानीयबासीको आयसँग जोडने योजनाका साथ अघि बढिरहेको बताउँदै कार्यक्रममा वडाध्यक्ष रमेश डंगालले दिगो प्रभाव राख्ने कुनै पनि योजना कार्यान्वयनमा पछि नहट्ने बताए ।

सामाजिक जीवनका प्रचलित मूल्य र मान्यता जोगाउन स्थानीयबासीको प्रत्यक्ष सहभागितामा मूर्तअमूर्त सांस्कृतिक सम्पदा जोगाउन महानगरले लगानी गर्ने वडाध्यक्ष डंगोलको भनाइ थियो ।

समारोहमा पुस्तकसँगै हाँडीगाउँको ऐतिहासिकता, पुरातात्विक स्थान र पर्यटकीय व्यवस्थापनमा आधारित श्रव्य—दृश्य सार्वजनिक गरिएको थियो ।

त्यस अवसरमा हाँडीगाउँका महर्जनले मात्र बजाउने मौलिक बाजा पैँता र नेवार समुदायको परम्परागत धिमे बाजा र लाखे नाँच प्रस्तुत गरिएको थियो । त्यस्तै पैता खलः का गुरु काजी, रामदास महर्जन, खट नाइके, रामकृष्ण डंगोल, खट निर्माण कार्यमा निरन्तर योगदान पुर्‍याउने गणेशबहादुर मानन्धर र श्यामलाल मानन्धर तथा साहित्यकार रोचक घिमिरेलाई सांस्कृतिक योगदानको कदरस्वरुप सम्मान गरिएको थियो ।