दम भनेको श्वास प्रश्वाससित सम्बन्धित रोग हो । वातावरणीय प्रदुषण, धुवाँ धुलो, चिसो तथा फूल फूल्ने मौसममा फूलको परागको कणबाट हुने विभिन्न एलर्जीका कारण जुनसुकै उमेर समूहका मानिसलाई दम हुन सक्दछ ।

यदि कसैलाई एलर्जी छ र त्यो लामो समयसम्म रहृयो भने मानिसलाई दम  हुने गर्दछ । आस्थमामा श्वास प्रश्वासका कोषिकाहरुले एक प्रकारको इन्जाइम उत्पादन गर्दछन्, जसले फोक्सोको मांसपेशीहरुलाई खुम्च्याई श्वास प्रश्वास नलीमा व्यवधान उत्पन्न गराउँछ र मानिसलाई श्वास फेर्नमा अप्ठेरो महसुस भई खोकी लाग्ने, स्वाँ(स्वाँ हुने, छाती कस्सिने लगायतका लक्षण हुने गर्दछन् । चुरोट खाने र धुवाँमा बस्ने कारणले हुने दमखोकीलाई सीओपीडी भनिन्छ ।

दम किन हुन्छ ?

दम  बिभिन्न कारणले लाग्ने गर्दछ । तिमध्ये केही प्रमुख कारणहरु यस्ता छन् ।

– वंशाणुगत

–वातावरणीय प्रदुषण

–मौसम परिवर्तन

चुरोट खानेलाई पनि दम, खोकी हुन्छ । आईएलडीमा पनि दम खोकी हुन्छ । त्यस्तै, क्रोनिक अब्सट्रक्टिभ पल्मोनरी डिजिज सीओपीडी, टिबी अर्थात क्षयरोग, निमोनिया भएका विरामीहरुमा पनि दम तथा खोकीको समस्या देखा पर्ने गर्छ ।

दमकाे लक्षण

–हाछ्यूँ आउने,

–घाँटी खसखसाउने,

–नाक, कान, घाँटी चिलाउने,

–नाक बन्द हुने,

–पानी जस्तो पातलो सिगान बग्ने,

–खोकी लाग्ने,

–स्वाँ–स्वाँ हुने,

–सास फेर्न कठिनाई हुने,

–छाती कसिने  समस्या हुन्छ ।

उपचार

यदि कसैलाई वायु प्रदुषण, मौसमी परिवर्तन लगायतका बाह्य कारणले आस्थमा भएको देखिएमा सो मौसममा नियमित औषधि सेवन तथा निरन्तरको उपचारबाट यो रोग पूर्णरुपमा निको पार्न सकिन्छ । तर यदि उक्त व्यक्तिलाई वशांणुगत कारणले आस्थमा भएको छ भने चाहिँ त्यो पूर्णरुपमा निको नहुन पनि सक्दछ ।

कसरी जोगिने

–धुवाँ, धुलोलगायतका वातावरणीय प्रदुषणबाट जोगिनु पर्दछ ।

–गुणस्तरीय मास्कको प्रयोग गर्नुपर्दछ ।

–भुत्ला वा रौं भएका पशुपंक्षीबाट टाढै बस्नुपर्दछ ।

– एलर्जी हुने काम वा चिजबाट टाढै रहनु बेश हुन्छ । यस्ता एलर्जी भइहाल्यो भने तुरुन्त उपचार गर्नुपर्छ ।