सहरलाई सुन्दर बनाउनका लागि सडकको दायाँवायाँ फूल र बोटविरुवा रोप्ने विषयमा बेलाबेलामा चर्चामा आउने गरेको छ । योजना पनि बन्ने गरेका छन् तर कार्यान्वयनमा आउने गरेको छैन ।

यसैबीच प्रदेश नम्बर पाँचका स्थानीयले भने सडककिनारामा पुष्पखेती शुरु गरेका छन् । विशेषगरी बुटवल, गुल्मी, पाल्पा, अर्घाखाची, रुपन्देही, नवलपरासी, कपिलवस्तु, दाङ र नेपालगञ्ज लगायत १२ जिल्लामा सडकमै पुष्प खेती थालिएको छ ।

यसलाई देशकै नमुना कार्यक्रमका रुपमा पनि लिन सकिन्छ । भारतबाट ठूलो मात्रामा वर्षेनि फूल आयत भइरहँदा सडक किनारामा फूल उत्पादन गरेर केही हदसम्म त्यसलाई रोक्ने प्रदेश ५ ले लक्ष्य राखेको छ ।

यति बेला त्यहाँका स्थानीयहरु निकै हर्षित छन् । उनीहरु हातमा कुटो, कोदालो र फूलको विरुवा लिएर सडकमा निस्किएका छन् । सबैको एउटै उद्धेश्य रहेको छ ‘दशैतिहार जस्ता चाडपर्वमा सडकभरी फूल फूलाउने’ ।

त्यसो त भ्रमण वर्ष २०२० पनि नजिकिँदै छ । गौतमबुद्धको जन्मभूमि लुम्विनी पनि यसै प्रदेशमा पर्छ । पर्यटकको आगमनमा टेवा पु¥याउने हिसाबले पनि उनीहरु सडकलाई फूलमय बनाउन लागि परेका छन् ।

प्रदेश नम्बर ५ लाई फूलै—फूलको प्रदेशका रुपमा चिनाउने स्थानीयको उद्धेश्य रहेको छ । सो प्रदेशमा तराई र पहाड दुवै भूभाग भएकाले बाह्रै महिना फूल फुलाउन सकिने पुष्प व्यवसायी संघका प्रदेश संयोजक तथा लुम्विनी नर्सरी सञ्चालक रमेश पाण्डेले खबहबलाइ जानकारी दिए ।
‘गर्मीमा पहाडी भेगमा र जाडोमा तराई भेगमा फूल फुलाउन सकिन्छ’ उनले भने ‘बाह्रै महिना फूल फुलाउन सक्यौ भने देशको माग पूरा गर्न सक्छौं, निकट भविष्यमा विदेशमा समेत निर्यात गर्न सफल बन्छौं’ ।

उनका अनुसार सडकको दाँयाबायाँ स्थानीयले फूल रोपेका छन् भने बीचको भागमा स्थानीय सरकारसँग समवन्य गरेर विभिन्न संघसंस्थाहरुले पनि रोपेका छन् । हालसम्म करिब २ किलोमिटर सडकमा फूल रोप्ने कार्य भइसकेको उनले बताए ।

विषेशगरी अहिले सयपत्री, मखमली, गोदावरी लगायत १० प्रजातीका फुल रोपिएको उनले जानकारी दिए ।

सडकमा फूल, हेरचाह कसले गर्ने ?

फुल फुलाउन चाहना हुनेले बारीमा तथा घरका कौशीमा गमलामा राखेरै पनि फुलाएका छन् । धेरैले यसलाई व्यवसायिक रुपमा पनि थालेका छन् । तर, सडकमै फूल रोपेर फुलाउने अभियान भने पहिलो पटक सञ्चालनमा आउन लागेको हो ।

स्थानीयको सक्रिय सहभागितमा यसरी सडकमै रोपेको फूलको हेरचाह कसले गर्छ र सडक किनामा उत्पादन भएको फूलबाट अपेक्षा कति को छ ? भन्ने प्रश्न पाण्डेले भने, ‘फुलको हेरचाहको लागि मालीहरु रहेका छन्, नगरपालिकाद्वारा ट्याङकरबाट पानी पानी राख्ने तयारी गरेको छ साथै स्थानीयले ठाउँठाउँमा पाइप जडान समेत गरेका छन्’ ।

साथै अघिल्लो वर्षमा माटोको परीक्षणका लागि विभिन्न स्थानमा केही फुल लगाइएको र ती फुलहरु फुलेसँगै उत्साह थपिएको उनले बताए । परीक्षण सफल भएकाले यो वर्ष सडक किनारा सबैति फूल रोप्ने तयारी गरिएको उनले बताए ।

विरुवालाइ आवश्यक पर्ने सम्पूर्ण चिज हाल्न सकेमा सडकमै फूल फुलाउन सकिने उदाहरण उनले गत वर्षबाटै प्राप्त गरिसकेका छन् । ‘मेहनत गरेन भने खेतवारीमै पनि फूल फुलाउन सक्दैनौँ’ उनी भन्छन् ‘प्राविधिक हिसावले जोश र जाँगरका साथ गर्न सकेमा सडकमा फूलाउन सकिन्छ’ ।

अभियान स्वरुप थालेको पुष्पखेती साउन २५ गतेबाट बुटवलबाट सुरु भएको बताउँदै उनले भने ‘हामी व्यवसायीले पनि ५०÷५० हजार विरुवा र दुई सय क्विन्टल मल सहयोग गरिरहेका छौं’ ।

मल अर्गानिक तरिकाले बनाइएको र यो मलको प्रयोगले विरुवा मौलाउँदै जानेमा उनी विश्वस्त छन् । यो मल हालेको विरुवा किरा लाग्दैन जसले विरुवालाइ परिपक्व बनाएर फुलाउँछ उनले भने । यससँगै ५० हजार फूल माला सडकबाटैउत्पादन गर्ने उनीहरुले लक्ष्य राखेका छन् ।

कसरी जागे स्थानीय ?

कृषि मन्त्रालयको सहयोग र व्यवसायीहरुको सहभागितामा गत जेठ २४ गतेबाट ३० गतेसम्म ७ दिने पुष्प तालिम सञ्चालन गराएको थियो । तालिम निकै प्रभावकारी बनेको बताउँदै उनी भन्छन्, ‘तालिमले सबैलाइ उत्साहित बनादियो त्यही अनुरुप प्रदेशभरि फूल खेती भइरहेको छ’ ।

२ हजारभन्दा बढीको सहभागिता रहेको बताउँदै उनले भने ‘फूल रोप्ने कार्यक्रममा स्थानीय जनमास, पुष्प विज्ञ, जनप्रतिनिधि र विभिन्न संसंस्थामा आवद्ध व्यक्तिहरुको सहभागिता थियो, साथै अहिलेसम्म २० हजारभन्दा बढि विरुवा रोपिसकेका छौं’ । प्रदेशभरिमा ६ लाख फूलका विरुवा रोप्ने तयारी रहेको समेत उनले बताए ।

फूल लगाउनु पहिले माटोको तयारी, मलखाद प्रयोग गर्ने तरिका, विरुवा लगाउने तरिका, रेखदेख, औषधीउपचार, मार्केटका बारेमा दुइ महिनासम्म तालिम समेत दिएको थियो ।

भ्रमण वर्ष २०२० लाई पनि मध्यनजर गर्दै सडक सुन्दरीकरणको सुरुवात गरिएको वुटवल उपमहानगरपालिकाका प्रमुख शिवराज सुवेदीले खबरहबलाइ जानकारी दिए ।

‘चाडपर्वका समयमा भारतबाट प्रशस्त मात्रामा फूलको आयत गरिन्छ’ उनले भने ‘त्यसलाइ न्यूनीकरण गर्न र मानिसहरुलाई पुष्पखेतीतर्फ आकर्षित बनाउन सडक पुष्पखेती सुरु गरेका हौँ’ ।

सडकको दायाँबायाँ हरियाली बनाउनका लागि स्थानीय टोलवासीको लगानी र सहभागितामा उपमहानगरले पनि लागानी गरी सुन्दरता कायम गरिरहेका थियौं ।

यसलाइ अझ व्यवस्थित गर्नका लागि र तिहारको समयमा फूलको खपत कम गर्नका लागि सयपत्री, मखमली लगायत फूल रोप्ने अभियान राखेको उनले बताए ।

यसबाट हाम्रो लुम्विनीसँग जोड्यौँ भने हाम्रो पर्यटकीय जिल्ला् वुद्धस्थली, मानव सभ्यताको १ करोड १० लाख पुरानो इतिहास बोकेको ठाउँ, प्राचीन ऐतिहासिक महत्वका क्षेत्रहरुमा आउनेहरुका लागि पनि ढकमक फूलले स्वागत गर्ने उनको भनाइ छ ।

सुरुवातमा उपमहानगरले टोल छुट्याइ ३० लाख बजेट समेत छुट्याएको थियो । उनले भने ‘यसले पुष्पखेतीमा आउन प्रेरित मात्र ग¥यो, अहिले सबैले आफ्नै लगानीमा पनि सडकमा फूल रोपिरहेका छन्’ ।

अन्य प्रदेशभन्दा ५ नम्बर प्रदेश पर्यटकीय क्षेत्रमा धनी प्रदेशका रुपमा लिइन्छ । यस प्रदेशमा पर्ने लुम्विनी, तिलौराकोट, जितगढी किल्ला, पाल्पा दरवार, रानी महल,रेसुङ्गा डाँडा, सुपा देउराली,स्वर्गद्धारी, त्रिवेणी लगायतका दर्जनौ पर्यटकीय स्थल यस प्रदेशभित्र पर्दछन् ।